Осындай даралардың бірі –

Шекті  елінің  қақ  ортасында  өркендей  өскен  Қырғыз 

перзенті, бүкіл аймақ, ел батыры атанған 

айтулы Қай­

дауыл  батыр  (1766­1839  жж.)  Ол  Көті бар,  Арыстан, 

Достандардың  замандасы.  Бұлардың  жүрегінің  әр  қа-

ғысы,  өкпесінен  шыққан  әр  демі  бүкіл  елінің  жүрек  қа-

ғысымен,  халқының  алған  тынысымен,  жұртының 

демімен пара-пар [1, 7-б.]. 

Қайдауыл батырдың туған және өлген жыл дары 

туралы  ел  ішінде  әр  түрлі  пікірлер  бар.  Біреулері 

оны  «Есет  Көтібарұлымен  қатар,  ол  бас таған 

біреулері одан әріге сілтейді, ал үшіншілері өткенімізде 

өмір кешкен Қайдауыл деп желіп өте шығады. 

ХІХ  ғасырдың  80-90-жылдары  Шалқар  өңіріне  ата-

ғы  мәлім  болған,  бірнеше  рет  бітімшілік  қазылығына 

(ауылдық  халық  соты)  сайланған  қырғыз,  білімдар, 

молла, Бұқар медресесінен аз ғана сабақ алған Дүйісма-

ғамет Таубайұлынан 1943 жылы: «Қайдауыл батырдың 

деген қызықты әңгімесін тыңдағандығын елімізге белгілі 

тарихшы, Қайдауыл батыр тұлғасын зерттеуге зор үлес 

қос қан профессор Зәкраддин Байдосұлы өзінің «Қазан 

жүрек Қайдауыл» атты еңбегінде сөз етеді [1, 10-б.]. 

Қайдауыл  заманында  Шекті,  Табын,  Тама  жұрт-

тары,  бір  жағынан,  Қоқан,  Бұхар,  Хиуа  хандықтары, 

бір  жағынан  түрікпен,  бір  жағынан  Жайық  бойындағы 

орыс-казактарының,  бір  жағынан  башқұрттардың  дүр-

кін-дүркін шапқыншылықтарынан, оның үстіне өза ра ру, 

тайпалық қатынастырдың шиеленіскен кезі болатын-ды.