Факултети
жүктеу/скачать 1.03 Mb. Pdf көрінісі
|
| Перимичка – дераза ва эшик устун тусини. Асосий юук
кўтарувчи ва юк кўтармайдиган деворларни еўик ва дераза устидаги юкламани ўрта девворларга узатишган хизмат қилади. Унинг кенглиги девор кенглигида бўлиб қалинлиги 300 мм дан кам бўлмаслиги керак. Деворлар – тош (табиий ва сунҳий тош деворлар), ёғоч, тупроқ ва синтетик материаллардан қурилиши мумкин. Ишлаш характерига кўра деворлар юк кўтарувчи, ўз оғирлигини кўтарувчи ва осма девор бўлиши мумкин. Деворларни теришда вертикал чоклар бир-бирига тўғри келмаслиги керак. Вертикал чокларнинг бундай бекитиб кетилиши боғланиш деб аталади. Устунлар ва деворнинг деразалар оралиғидаги қисмини теришда чокларни боғлашнинг ана шу системаси қўлланилади. Ғишт тош теримида шахарсозлик норма қоидалари бўйича горизонтал чоклар 8-12 мм, вертикал чоклар 10-15 мм дан ошмаслиги керак. 1 м 3 девор уриш учун 396-400 тагача ғишт ишлатилади. Ғишт деворлар терим усули бўйича 2 хил амалга оширилади. Занжирли ва кўпқаторли. Занжирли – бунда хар бир бўйлама ва кўндаланг терим бўйича алмашади. Бу усулни авзаллиги 6 % га юуқори бўлиди. Лойихаланаётган бинода ушбу усулдан фойдаланилган. Ғишт теришда боғланиш системаси а - занжирли (бир қаторли); б - кўп қаторли; 1 - узунасига ётқизилган ғиштлар; 2 - кўндалангига ётқизилган ғиштлар Эшиклар бино ичига кириш ва биридан-бирига ўтиладиган хоналарни ўзаро изоляция қилиш учун хизмат қилади. Уларнинг сони ва ўлчамлари хонага тўғри келган киши Тавақалар сонига қараб эшиклар бир, бир ярим ва икки тавақали бўлишги мумкин. Бинода жойлашишга кўра эшиклар ички, ташқи ва шкаф эшикларга бўлинади. Одатда бир тавақали эшикларнинг кенглиги 600, 700, 800, 900 ва 1100 мм икки тавақалиники эса 1200, 1400 ва 1800 мм га тенг қилиб олинади. Турар жой бинолари эшикларининг баландлиги 2000 ва 2300 мм га тенг бўлади. Эвакуация учун мўлжалланган махсус хоналар ва хизмат эшикларининг баландлиги 1200 ва 1800 мм бўлиши мумкин. Хона ичига табиий ёруғлик девордаги вертикал ёки томонлардаги горизантал жойлашган очиқ уймалар (дераза ўрни) орқали тушади. Хонани ёритилганлик даражаси қурилиш норма ва қоидалари асосида аниқланади. Амалиётда турар жой бинолари учун дераза ўрни юзаси хона поли майдонининг 1/8 дан 1/5 бўлагига тенг бўлиши Дераза ва витражлар хоналарни табиий ёруғлик билан таҳминловчи асосий конструкциялар бўлиб ҳисобланади. Шунда хона ичи етарлича табиий ёритилган бўлади. Дераза конструкцияларини материалга кўра ёғоч, металл, темир бетон ва пластмассадан тайёрланган турларга ажратиш мумкин. Деразалар очилиш ёки ёпилиш усулига ва конструктив ечимига кўра тавақали (бир, икки ва уч тавақали), очилмайдиган, сурилиб очиладиган, тавақалари юқорига ёки пастга илинган, жалюзли ва бошқа турларга бўлинади. Деразалар бир қават, икки ва уч қават ойналанган бўлиши мумкин. Дераза ўлчамлари унификацияланган бўлиб, ДАСТ (ГОСТ) га мувофиқ ясалади. Дераза баландлиги одатда бино қавати баландлигидан 1100-1300 мм кичик қилиб олинади. Бунда бир тавақали деразалар эни энг камида 600 мм, икки тавақали учун 900, 1100 ва 1300 мм ва уч тавақали деразалар учун 1600-1800 мм қилиб олинади. Зина – Қаватлараро алоқа зиналар ва лифтлар ёрдамида амалга оширилади. Шу билан бирга зиналардан авария шароитида кишиларни эвакуация қилишда ҳам фойдаланилади. Зиналар мустаҳкам, пишиқ ва одамлар ҳаракати учун қулай ва хавфсиз, хамда ёнғиндан муҳофазаланган бўлиши керак. Зиналар маршлардан ва зина майдончаларидан иборат бўлади. Марш конструкцияси ўз навбатида пиллапоя ва уни кўтариб турувчи балка (косоур) дан иборат бўлади Йиғма зинапоя марши. а - қатламли поғона; б-бўшлиқли поғона. Зина майдончалари қават текислиги ва қаватлар оралиғида жойлашган бўлади. Кишиларни хавфсиз кўтарилиши ёки тушиши учун зиналар баландлиги 0,9 м бўлган тутқич панжаралар билан жиҳозланган бўлади. |