Есептеуіш техниканы жµндеу жєне техникалыќ ќызмет кµрсету

16 
жасаған еді. Алғашқы дербес компьютер жеке тараптардан 
электронды 
есептеуіш 
машиналарын 
қҧрастыру 
мҥмкіндігін 
қамтамасыз ететін электронды блоктар тҥрінде қҧрылды. Мҧндай 
жиындар әуесқой электрондық қҧрастырғыштарда ҥлкен табыспен 
қолданылды. 1981 жылдан бастап модульді-блоктық қҧрылымы бар 
дербес компьютер шығарыла бастады. Бҧл машиналар есептеуіш 
техника мен бағдарламалау саласында білімі жоқ тҧтынушыларға 
ҥлкен ЭЕМ-ді қолдану экономикалық жағынан тиімсіз болған 
мекемелерде және ҧйымдарда тікелей мини ЭЕМ орнатылды. Дербес 
компьютер тҥрлі мамандардың жеке еңбегінің ӛнімділігін бірнеше рет 
арттыратын кӛпшілік қолданатын және әмбебап қҧрал-сайман және ол 
пайдаланушымен сҧхбаттық режимде автономиялық тҥрде жҧмыс 
істеуге арналған.
90-жылдардың басында компьютерлердің дҥниежҥзілік паркі 
шамамен 150 млн. дананы қҧрады, олардың 90%-ға жуығы дербес 
компьютерлер, сонымен қатар IBM PС типті кәсіптік ДК 100 млн. 
данадан асады (барлық ДК-нің 75%-ға жуығы); DEC типті кәсіптік ДК 
5 млн. данаға жуық. 
Қазіргі уақытта шетелде ең кең тараған компьютерлердің 
ҥлгілері Pentium және Pentium-Pro микропроцессоры бар IBM PС 
болып табылады. 
ТМД елдері ӛндірістерінде DEC-ҥйлесімді (электроника MC-
1201, Электроника 85, Электроника 32 және т.с.с. негізінде ДЕС-1-
ДЕС-4 сҧхбатты есептеу кешендері) және IBM PС ҥйлесімді (ЕС 1840-
ЕС 1842, ЕС 1845, ЕС 1849, ЕС 1861, Искра 1030, Искра 4816, Нейрон 
И9.60, т.б.) компьютерлер шығарылды. Алайда, бҧлар қазір 
қолданылмайды. 
Компьютердің қолданыстағы ерекшеліктерін сипаттайтын 
қасиеттерге халықтың кӛпшілігі жеке пайдалануға сатып алуы ҥшін 
тиімді қҧнының қымбат болмауы, жҧмыс жасағанда жеңілдік 
туғызатын операциялық және интерфейстік жҥйелердің болуы,
шеткері 
қҧрылғылардың 
қолжетімділігі, 
аппараттық 
және 
бағдарламалық жасақтамалардың конфигурациялық ҥндесуі жатады. 
Дербес компьютер кӛптеген адамның «интеллектілік дербес 
кҥшейткішіне» айналып, автоматтандырылған жҧмыс орындарының 
ӛзегі ретінде танылды. 
1999 жылдан бастап дербес компьютерлер ҥшін халықаралық 
стандарт — РС99 қызметтік функциясы жҧмыс істейді. Жаңа 
стандарт бойынша дербес компьютерлерді келесідей топтарға бӛледі: 
■ бҧқаралық дербес компьютер (Consumer PC); 
■ офистік дербес компьютер (Office PC); 
■ ықшам компьютер (Mobil PC); 
■ жҧмыс станциясы (Workstation PC); 
■ ойын ДК (Entertainment PC). 

17 
Қазіргі кездегі қолданыстағы компьютерлердің кӛпшілігі 
бҧқаралық дербес компьютерлер тобына жатады. Офистік дербес 
компьютерлерінің графиктік бейнелеу қҧралдарына қойылатын 
талаптар шағын болады. Ықшам компьютерлердің қҧрамында 
байланыс қҧралдары болуы міндетті тҥрде талап етіледі. Жҧмыс 
станциясына жататын компьютерлердің мәліметтерді сақтау 
қҧрылғыларына жоғары талаптар қойылады.
ДК жіктелуінің жаңа белгілері пайда болды (1.17-сурет). 
Дербес компьютер 
Тасымалданушы 
1.17-сурет. Дербес компьютер жіктелуі 
Салмағының тӛмендеуі мен кӛлемінің кішіреюі LAPTOP (тізелік 
компьютерлер), NOTEBOOK (компьютер блокнот) және HANDHELD 
(қол компьютері ) деп аталатын компьютерлерді шығаруға алып келді. 
LAPTOP-компьютерде пернетақта мен жҥйелік блок жоғарғы 
жағынан қақпақ сияқты ӛзінің электронды негізімен байланысқан 
сҧйық 
кристалды 
дисплеймен 
жабылатын 
бір 
қорапта 
орналастырылған. 
ЭЕМ мен дисплей арасындағы байланыстырушы сымдар 
қорапта жапсырылған. Компьютерді жеңіл тасымалдауға және 
қолданушының тізесінде ҧстауға болады. Бҧл ҥлгілер ӛздерінің 
техникалық параметрлері бойынша ҥстел ҥстілік дербес 
компьютерден біраз тӛмен. Олар і80386 микропроцессорында 
қҧрылған, қҧрамында жинақтаушы иілгіш магниттік дискілер 
(ЖИМД) және ЖҚМД бар. LAPTOP ҥлгісінің кӛпшілігінде 
монохромды дисплей қолданылады, ӛйткені тҥрлі-тҥсті дисплейлерді 
қолдану компьютердің жылдам қымбаттауына әкеледі. LAPTOP 
компьютерлерінің салмағы 3,5кг. артық болмауы керек. 
NOTEBOOK (Компьютер-блокноттар) бір бетінің ӛлшемі А4 
(297х210) стандартты қағазындай, толық емес пернетақтасы (80 жуық 
пернесі) бар. Оларда ЖҚМД және ЖИМД қолданылады. 
NOTEBOOK-тің 
жинағында орындайтын, компьютерге және 
телефондық желіге кабельмен жалғанған жеке ҥстелдік блок тҥрінде 
орындалған модем және факс–модемді қолдануға болады. Бірақ 
NOTEBOOK тҧрқына кірістірілген және тек қана хабар беру ҥшін 
жҧмыс істейтін модемдердің және факс-модемдерінің блоктары бар. 
Стационарлық
(ҥстелдің ҥстінде) 

18 
NOTEBOOK компьютерлері жҧмыс ҥстелінде орынды қажет етпейді, 
қағазға арналған жәшікте, портфельде сақталуы мҥмкін, іскерлік іс 
сапарларда қолданылуы мҥмкін. 
HANDHELD ӛлшемі А4 қағазының бір бетінен кем емес 
ӛлшемді дербес компьютер (мысалы, Hentel Packard 25 LX моделінің 
ӛлшемі 160х86х25мм), сондықтан олар жҧмыс жағдайына дайын, 
әрқашан қалтадан табылады. Бҧл ҥлгілер электр желісіне қатыссыз 
жҧмыс істей алады. 
Тҧрмыстық дербес компьютер жалпы кӛпшілік тҧтынушыға 
арналған, сондықтан олар айтарлықтай арзан, сенімді әрі әдеттегіше 
қарапайым базалық конфигурация болуға тиіс. Тҧрмыстық дербес 
компьютер ермек ҥшін (бейне ойындар), тҧрмыстық техниканы 
басқару, оқу және жаттығу ҥшін ҥй жағдайында қолданылады. Әйтсе 
де, бҧл машиналардың архитектурасы оларды байланыс каналдарына 
қосуға, шалғай жабдықтардың жиынын кеңейтуге мҥмкіндік береді. 
Кейбір жаңғыртудан кейін бҧл ҥлгілер мәтінді жеке ӛңдеу, ҥлкен емес 
ғылыми және инженерлік есептерді шешу ҥшін қолданылады. 
Тҧрмыстық дербес компьютер ойын дестесімен, жергілікті желінің 
бағдарламалық жабдығымен және т.б. жабдықталған. Фирмалар 
қосымша тӛлемақыға винчестер типті жинақтауыш қатты магниттік 
диск (ЖҚМД) компьютер кешенінің музыкалық картамен, 
монитормен және т.б. кӛбейтуді ҧсынады. 
Жалпы міндет жҥктелген компьютерлер ғылыми-техникалық 
және экономикалық сипаттағы есептерді шешу ҥшін, сонымен бірге 
оқыту және жаттықтыру ҥшін қолданылады. Олар пайдаланушының 
жҧмыс орнында орналасады. Бҧл дербес компьютерлердің жедел жад 
сыйымдылығы жеткілікті ҥлкен, иілгіш және қатты магниттік дискіде 
сыртқы жады, ӛзінің дисплейі бар. Интерфейстер есептеу желісінің 
қҧрамында жҧмыс істеу ҥшін ӛте кӛп шалғай қҧрылғыларды, 
қҧралдарды іске қосуға мҥмкіндік береді. Жалпы міндеттер жҥктелген 
дербес компьютерлердің ең алдымен кәсіби емес қолданушылар 
пайдаланады. Сондықтан олар операциялық жҥйені қосатын дамыған 
бағдарламалық жасаумен, алгоритмдік тілдері бар трансляторлармен, 
қолданбалы бағдарламалардың дестесімен жабдықталған.
Аппаратура 
қҧрамында 
мәтіндік 
те, 
графикалық 
та 
материалдарды шығаратын қҧрылғылар, басып шығарудың жоғары 
сапалы принтерлері кіреді. Кәсіптік компьютерлер жоғары 
жылдамдықтағы әрекеттерді, ақпараттардың қалың қабатын тиімді 
тҥрде беруді, жедел жадтың айтарлықтай ҥлкен сыйымдылығын талап 
ететін кҥрделі ақпараттық және ӛндірістік есептерді шешу ҥшін 
ғылым 
саласында 
пайдаланылады. 
Кәсіптік 
компьютерлерді 
пайдаланушылар, әдетте, кәсіби-бағдарламашылар болып табылады, 
сондықтан бағдарламалық жабдық айтарлықтай бай, икемді, 
жабдықты бағдарламалық қҧралдарды қосатын болуы тиіс. Кең 

19 
номенклатуралы шалғай қҧрылғылардың қосылуы арқасында дербес 
компьютердің қызметтік мҥмкіндіктері едәуір ҧлғайды. Олар жоғары 
деңгейлі алгоритмдік тілі бар кӛп есепті режимде жҧмыс істей алады. 
Ӛзінің қызметтік мҥмкіндіктерімен кәсіптік кӛп процессорлы дербес 
компьютер ҥлкен ЭЕМ-нің бҧрынғы сатыларына тек жақындап қана 
қоймайды, бәсекелесе де алады. 

жүктеу/скачать 5.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: