INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
«GLOBAL SCIENCE AND INNOVATIONS 2022: CENTRAL ASIA»
ASTANA, KAZAKHSTAN, SEPTEMBER 2022
81
процестерді басқару, өндірісті жедел басқару, метрологиялық қамтамасыз етуді
ұйымдастыру, технологиялық бақылау, өнімді сату және тұтынушыларға қызмет көрсетуді
ұйымдастыру. Шаруашылық қызметтің нақты функцияларының құрамына: Кадрлармен
жұмысты ұйымдастыру, еңбек пен жалақыны ұйымдастыруды басқару, еңбек ұжымының
шығармашылық қызметін ұйымдастыру, азық-түлікпен және материалдық-техникалық
жабдықтау, күрделі құрылыс, қаржылық қызметті ұйымдастыру кіреді.
Басқарудың нақты функцияларының мазмұны Кәсіпорынның орналасқан жеріне,
қоғамдық тамақтануды басқару жүйесінің құрылымындағы экономикалық ұйымға, оның
басқару функциясының орталықтану дәрежесіне және т. б. байланысты болады.
Әр түрлі сатылардағы басқару функциялары мазмұнының толық немесе ішінара
сәйкес келуі олардың қайталануын көрсетеді, бұл басқару жүйесінің тиімділігін
төмендетеді және иррационалды еңбек шығындарын тудырады.
Басқарудың орталықтандыру дәрежесіне, кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық
қызметінің көлемі мен ерекшеліктеріне, тамақтандыру ұйымдарына байланысты Басқару
практикасында бір функцияны бірнеше құрылымдық бөлімшелер орындай алады немесе
бір құрылымдық бөлімше бірнеше басқару функцияларын жүзеге асыра алады.
Арнайы басқару функциясы-бұл бір немесе бірнеше мақсаттарға қол жеткізуге
бағытталған міндеттер жиынтығын біріктіретін белгілі бір басқару функциясының ішкі
функциясы. Қоғамдық тамақтануды басқару жүйесінде бір негізгі мақсатқа жетуге
бағытталған бір мақсатты арнайы функциялар және кәсіпорынның бірқатар немесе барлық
негізгі мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған көп мақсатты арнайы функциялар
қолданылады.
Нақты және арнайы басқару функцияларының мазмұны өзгермейді. Бұл функциялар
ғылыми-техникалық прогрестің, еңбек бөлінісін тереңдетудің, өндірістің шоғырлану
деңгейін жоғарылатудың және басқаруды жетілдірудің әсерінен дамиды және қалыптасады.
Қоғамдық тамақтанудағы ғылыми-техникалық прогрестің маңызды бағыты-
жабдықтар мен прогрессивті индустриялық технологиялардың жаңа түрлерін,
компьютерлік технологияларды, өнеркәсіптік теледидар қондырғыларын және кешенді
түскі астардың орындалуын есепке алу жүйелерін енгізу. Электрондық есептеу техникасын
қолдану белгілі бір басқару функциялары мазмұнының өзгеруін анықтайды. Сонымен,
өндірісті басқару, бақылау, есепке алу, талдау функциялары жеңілдетіледі.
Қоғамдық
тамақтандыру
ұйымдарында (кәсіпорындарында)
ұжымдардың
әлеуметтік дамуын жоспарлау кең таралды, бұл жаңа арнайы функциялардың
қалыптасуына әкелді:
- еңбек ұжымының әлеуметтік құрылымын жетілдіру бойынша жұмыстарды
ұйымдастыру;
- қолайлы еңбек жағдайларын жасау;
- еңбекті қорғауды ұйымдастыру;
- тұлғаның әлеуметтік белсенділігін арттыруға бағытталған іс-шараларды орындау
бойынша жұмыстарды ұйымдастыру.
Басқару функциялары қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарын (бірлестіктерін)
басқару жүйесінің құрылымын құру үшін негіз болып табылады, ол оларды орындаудың
мазмұнына, сипатына және күрделілігіне тікелей байланысты болады.
Кәсіпорындарды, тамақтандыру ұйымдарын басқару функцияларын орындау үшін
басқару жүйесінің тиісті құрылымы құрылады, ол басқару шешімдерін қабылдау және іске
асыру процесінде өзара байланысты мамандандырылған бөлімшелер жиынтығы болып
табылады. Қоғамдық тамақтандырудың жеке кәсіпорнына (бірлестігіне) қатысты ол ірі,
цехсыз - шағын кәсіпорындарға тән цехтық болуы мүмкін.
|