И. А. Зимняя педагогикалық психология
Білім беру іс-әрекеті субъекттерінің мотивациялық аясы
жүктеу/скачать 2.21 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Білім беру процесіндегі субъект іс-әрекетінің пәні
- Субъекттердің дамуы және ӛзін-ӛзі дамытуы
| Білім беру іс-әрекеті субъекттерінің мотивациялық аясы
Білім беру процесі субъекттеріне тән арнайы ерекшеліктері, сондай-ақ, екі жақтан қалыптасатын олардың мотивациялық аясы болып табылады. Педагогикалық іс-әрекет субъекті идеалды схемада ортақ мақсатқа жету ҥшін жҧмыс істейді – «оқушылар ҥшін және содан соң ӛзім ҥшін». Білім беру іс-әрекетінің субъекті осы схеманың кері бағытындағыдай жҧмыс істейді: «ӛзім – ҥлкен мақсатқа жету ҥшін», алыстағы және әрқашан эксплициялана бермейтін перспектива сияқты. Білім беру процесі ҥшін жалпы мҧғалім жағынан «оқушы ҥшін» және оқушы жағынан «ӛзі ҥшін» нҥктені А.Н. Леонтьев терминологиясындағы, прагматикалық, «шынайы әрекет етуші», мотив анықтайды. Ол педагог пен оқушы тарапынан кӛрсетілген біріккен идеалды субъект әрекеттерін сипаттайды. «Тҥсінікті тҥрткілер» білім 124 беру процесінің негізінде жатыр, бірақ оны не оқушылар, не педагог ҥнемі толық мӛлшерде саналы тҥсіне бермейді. Білім беру процесіндегі субъект іс-әрекетінің пәні Біріккен субъект іс-әрекеті ретіндегі білім беру процесінің пән, яғни оның бағытталған нәрсесі, қоғамдық сананың білімдер жҥйелерінің, іс-әрекет тәсілдерінің, қҧндылықтар жиынтығы болып табылады, оларды педагог тарапынан беру оны ҥйренушілердің игерулерінің белгілі бір тәсілдерімен кездеседі. Егер оның игеру тәсілі педаогог ҧйғарған әдіспен сәйкес келсе, онда біріккен іс-әрекет екі жаққа да қанағаттану әкеледі. Егер осы нҥктеде айырмашылықтар байқалса, онда пәннің ортақтастығы да бҧзылады. Субъекттердің дамуы және ӛзін-ӛзі дамытуы С.Л. Рубинштейн бойынша, іс-әрекет субъекттісінің маңызды сипаттамасы – оның іс-әрекетте қалыптасуы және дамуы – бҧл тек ғана оқушының дамуына емес, сондай-ақ педагогтың ӛзін-ӛзі дамытуына, жетілуіне қатысты. Білім беру процесінің ӛзгешелігі осы екі қҧбылыстың реципрокналығында (ӛзара толықтықтыру, ӛзара іске асыру): оқушының дамуы ҥнемі педагогтың ӛзін-ӛзі дамытуын ҧйғарады, бҧл оқушы дамуының шарты болып табылады. Білім беру процесінің идеалды біріккен субъектті П.Ф. Каптерев тарапынан бір білім беру алаңымен, оқу мен даму алаңымен кӛрсетілгендігі кӛрсеткішті. «Ӛнерлі мұғалім мен оқушыны ӛздігінен білім алу мен даму қажеттілігі байланыстырады. Ӛзін толыққанды дана деп санайтын және енді оқудың қажеті жоқ деген мектеп мұғалімі бұл алаңға жатпайды, даму даму баспалдағының ешқандай сатысында тұрмайды, ол білім беру жұмыстарына мүлдем бӛгде... Ол мәдениеттен, оны игеру мен тұлғалық жетілу жұмыстарынан тысқары» [83, 601 б.]. Білім беру процесінің субъекттері ӛзін-ӛзі дамытып отыруға «жазылған», оның ішкі кҥші олардың әр қайсысының дамуының бастауы мен импульсы ретінде қызмет етеді. жүктеу/скачать 2.21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|