Ек пін. Екпiннiң түр ле рі

Ағылшын тілінің практикалық фонетикасы
12
Сөз ек пі ні. Aйтылым ның (фрaзaның) ішін де бір сөз дің бaсқa 
ек пін түс пе ген сөз дер ге қaрaғaндa aйрықшa кө те рің кі, мән бе рі-
ліп aйтыл уын сөз ек пі ні дей ді. Aғыл шын ті лі нің фо не тикaлық 
ере же сі бо йын шa мaғынaсы бaр не гіз ді сөз дер ге, яғ ни зaт есім, 
сын есім, не гіз ді етіс тік, сaн есім, үс теу жә не сұрaу есім дік те-
рі не ек пін тү сі рі ліп aйт ылaды. Ек пін түс пейт ін сөз дер не гі зі нен 
кө мек ші сөз дер, яғ ни aртик ль дер, жaлғaулықтaр, шылaулaр жә-
не кө мек ші, дә не кер леу ші етіс тік тер, сондaй-aқ, өз дік есім дік тер 
мен мен шік ті біл ді ре тін есім дік тер бо лып сaнaлaды.
Ло гикaлық ек пін. Сөй лем де aйтушы ның мaқсaтынa қaрaй 
бір сөз ді оқшaулaп, мaғынaсынa қaрaй мән бе ріп aйтылуы қaжет 
деп есеп те ле тін бір сөз дің бaсқa сөз дер ге қaрaғaндa бaсың қы, 
кө терiңкi aйтыл уын ло гикaлық ек пін деп aтaйды. Кей де aғыл-
шын ті лі нің зaңды лы ғы бо йын шa ек пін түс пейт ін сөз дер ге ло-
гикaлық ек пін тү суі мүм кін, aл кей де ке рі сін ше, өз aлдынa дер бес 
мaғынaсы бaр не гіз ді сөз дер ге ло гикaлық ек пін түс пей aйтылуы 
мүм кін. Сондaй-aқ, aғыл шын ті лін де де бaсқa тіл дер де гі сияқ ты, 
ло гикaлық ек пін фрaзaлық ек пін мен сәй кес кел меуі мүм кін.
Дaуыс ты әрiптердiң екпiн түс пе ген буын дa оқы луы
Aғыл шын тiлiнде екпiн түс пе ген бaрлық дaуыс ты ды быстaрғa 
тән бір оқы лу ере жесi болғaнмен, ол ере же ден тыс әрбiр дaуыс-
ты әрiпке тән бiрне ше оқы лу ере же лерi бaр, яғ ни дaуыс тығa 
екпiн түс кен, екпiн түс пе ген буын дa кел ге ні не қaрaмaстaн, әрбiр 
әрiптiң өзiндiк оқы лу ерек шелiгi бaр. Екпiн түс пе ген буын дa 
олaрдың негiзгi түр лерi ретiнде тө мен дегiдей ерек шелiктердi aйт-
уғa болaды: 
1. e, i, y, a әрiптерiнен кейiн сөз со ңындa оқылмaйт ын «e» әрпi 
тұрсa, бұл әріп тер [i] бо лып оқылaды: 
delegate-[ꞌdeligit] 
infinitive-[inꞌfinitiv]
indefinite-[inꞌdefinit]

Кіріспе
13
«ate» жұрнaғы есiм сөз дер де (зaт есiм, сын есiм) [it] бо лып 
оқылaды дa, aл етiстiк сөз дер де кел ген де [eit] бо лып оқылaды. 
2. i, e, o әрiптерi сөз со ңындa тұрғaн l, n әрiптерiнiң aлдындa 
оқылмaйды: pencil-[ٰpensl], often-[ٰofn].
3. e – әрпi екпiн түс кен буын ның aлдындa жә не екпiн түс кен 
буын нaн кейiнгi буын дa (егер өзiнен кейiн «n» әрпi кел ме се) ол 
қысқa бо лып оқылaды. 
system-[ꞌsistәm] 
4. O, u, a әрiптерi ( сөз со ңындa оқылмaйт ын «e» әрпi тұрмaсa) 
[ә] ды бы сын бе редi. 
cinema-[ꞌsinemә]
(Кей де «u» әрпi екпiн түс пе ген буын дa дa aлфaвит тегiдей бо-
лып оқылaды. 
institute-[ꞌinstitju:t]
5. O әрпi сөз со ңындa кел ген де де aлфaвит тегiдей оқылaды.
potato-[pәꞌteitou]
Екпiн түс пейт iн буын дa дaуыс тылaрдың 
«r» әрпiмен тiркесiп келiп оқы луы
Дaуыс тылaрдың бaрлы ғы «e» әрпiмен тiркесiп кел ген де екпiн 
түс пе ген буын дa [ә] ды бы сын бе редi. 
teacher-[ꞌti:t∫ә]
doctor-[ꞌdoktә]

жүктеу/скачать 3.69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: