20
§4. Демографиялық көрсеткіштерді есептеу
Демография – халықты ұдайы өсу заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Бұл
терминді ғылымға 1855 жылы француз ғалымы
А.Гийяр енгізген.
Кез-келген мемлекет үшін демографиялық көрсеткіштерді
анықтап отыру
өте маңызды. Демографиялық көрсеткіштерге мыналар жатады:
халық саны, туу
және өлім көрсеткіштері, табиғи және механикалық өсім коэффициенттері,
халықтың ұлттық және діни құрамы, халықтың жастық-жыныстық құрамы
т.б.
Халықтың орташа тығыздығын анықтау
Халықтың орташа тығыздығы дегеніміз – халық санының,
сол халық
өмір сүретін жер ауданына қатынасы
(адам/км
2
).
Мысалы, 2020 жылдың 1 тамызына
сәйкес мәлімет бойынша,
Қазақстан
Республикасының халық саны 18 767 000 адам. Ал, Қазақстан Республикасының
жер ауданы – 2 724 900 км
2
.
Халықтың орташа тығыздығы =
𝟏𝟖 𝟕𝟔𝟕 𝟎𝟎𝟎 адам
𝟐 𝟕𝟐𝟒 𝟗𝟎𝟎 км
𝟐
=
6,88 немесе жуықтап
алғанда
, ≈
7 адам/км
2
Яғни, Қазақстан Республикасының әрбір шаршы шақырым жеріне шамамен
7 адамнан келеді.
§4.1. Халықтың ұлттық құрамын анықтау
Ел халқының ұлттық құрамы белгілі бір
ұлт өкілдерінің саны және
пайыздық үлесі түрінде беріледі. Осы ақпараттар арқылы мемлекеттің бірұлтты
немесе көпұлтты екендігі туралы мәліметтер алуға болады.
Егер, мемлекет аумағындағы бір ұлттың пайыздық үлесі
90%-дан асса,
онда ол
елді бірұлтты ел деп атайды. Мысалы,
Жапония мемлекетіндегі
жапондардың үлесі 99%-ға жуық,
сол себепті,
Жапония бірұлтты мемлекет
болып есептеледі.
Егер, мемлекет аумағындағы ешқандай ұлттың пайыздық үлесі
90%-ға
Достарыңызбен бөлісу: 
