А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 5.1 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ф.М. Мұхамедқалиев
- Биотехнология – биологиялық үдерістер мен тірі ағза ларды өнеркәсіп өндірісінде қолдану.
| Р.А. Оразалиев те үлкен үлес қосты. Ол күздік бидайдың жоғары
өнімді ондаған сұрыбын шығарды. «Алмалы» және «Стекловидная-24» күздік бидай сұрыптары суыққа, құрғақшылыққа төзімді. Дәні төгіліп қалмайды және жапырылмайды. Дәнінің массасы бойынша «Богарная-56», «Безостая-1», «Одесская-120» сұрыптарынан артық- шылыққа ие. үй жануарлары қол тұқым дарының селекциясын дамытуға ҚР ҰҒА- ның академигі, профессор Ф.М. Мұхамедқалиев баға жетпес үлес қосты. Ол төтенше жағдайларға бейімделген жануарлардың жаңа типтерін, сондай-ақ асыл тұқымды қойшаруашылығын да зиготалардың транс- плантациясы үшін маңызы зор бейім делу (адаптация) және микроэволю- ция мәселелерін зерттеді. Ф. Мұхамедқалиев атын дағы Биотехнология және жануарларды өсіру ғылыми-эксперименттік орталығында зиготалар мен эмбриондар селек- циясының әдістері, олардың трансплантация кезінде тірі қалуын арттыратын әдістер, гамета- лар мен эмбриондардың крио консервациясының әдістері жасалды. іргелі зерттеулер қашық (алыс- тан) түраралық шағылыстыру (гибридизация) негізінде Қазақстан жағдайларына бейімдел ген қойдың жаңа қолтұқымын (қазақ арқармериносы) шығаруға мүмкіндік берді. Бия зы жүнді жабайы саулықпен Тәңіртау тауларында тіршілік ететін арқармен бұдандастырудан жаңа қолтұ қым – арқармериносты алды. Бұл – қазақстандық ғалымдар И. Бутарин, Ә. Есенжолов, А. Жандер- кин т.б. ұзақ жылғы еңбектерінің жемісі. Қазақтың биязы жүнді қойы – 1934–1946 жылдар аралығында қазақстандық белгілі ғалым В. Бальмонттың жетекшілігімен шығарылды (107-сурет). Биотехнология – биологиялық үдерістер мен тірі ағза ларды өнеркәсіп өндірісінде қолдану. Бұл – адамзат білімінің салыстырмалы түрде жас Биязы жүндi қой қолтұқымы 107-сурет. Қой қолтұқымдары Арқармеринос қой қолтұқымы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 216 саласы. Терминнің өзі 1970 жылдары енгізілсе де, ашытқылар мен бак- териялар сыра қайнатуда, ірімшік дайындауда, шарап жасауда және нан пісіруде ертеден бері қолданылып келеді. Көпжылдық тарихы бар биотехнология салаларымен қатар, қазіргі уақытта оның гендік, жасушалық және ферменттік инженерия сияқты жаңа салалары қарқынды дамуда. Гендікинженерия ХХ ғасырдың соңғы ширегінде пайда болса да, оның жетістіктері өте зор. Қазіргі уақытта микроағзалардың штамдары жасалды, нәтижесінде жыл сайын адамның инсулин, соматотропин және басқа гормондары шығарылады. Гендік ин- женерия әдістері арқылы колорадо қоңызы жемейтін картоптың жаңа сұрыбы шығарылды. Адамның тұқым қуалайтын ауруларын емдеуде та- бысты нәтижелерге қол жеткізді. 2003 жылы Оңтүстік-Батыс ғылыми-зерттеу орталығында биотех- нологиялық әдістерді қолдану Пахтакор картобының жоғары өнімді сор- тын алуға мүмкіндік берді. Жануарлар селекциясында жаңа әдістер негізінен жоғары өнімді, ерекше құнды асыл тұқымды жануар лардың спермалары мен эмбрионда- рын криоконсервациялау (сұйық азотта өте төмен температурада мұздату) қолға алынды. Сонымен қатар жасушалық және ұлпалық себінділер қолданылады, яғни жануар лар жасушалары мен ұлпаларының белгілі бір типтерін өсіріп, оларды пайдаланады. Биотехнология,гендікинженерия,криоконсервация. жүктеу/скачать 5.1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|