Қазақстан республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі

ақиқатты өнер образдары арқылы пайымдап, ой елегінен өткізу тәсілі. 
Көркемдік әдіс белгілі бір эстетикалық мұраттарды бейнелеу мен орнықтыру 
құралы болып табылады. Көркемдік әдістің сипаты мен бағыты оны қолдана 
отырып, адамдар өмірін, жеке адам мен қоғамның өзара қарым-қатынасын 
көркем образдар арқылы көрсету қабілеті мен мүмкіндіктеріне, белгілі бір 
тарихи кезеңде адамзат дамуының әлеуметтік-саяси және рухани 
жағдайларына байланысты болады. Кез келген көркемдік әдіс дүниетаныммен 
тығыз баайланысты, ол көркемөнер шығармашылығына игі немесе теріс әсер 
етеді. 
Рефлексия (лат.reflexio – бейнелеп көрсету) – субьектініі психикалық акты 
мен күйлерді өзінше талдау және тану процесі. Рефлексия индивидтің өз 
санасындағы өзгерістер туралы ойлану процесі деген түсінік философияда 
қалыпсты. Рефлексия бірде индивидтің өз ойларының мазмұнына 
шоғырландыратын қабілетпен теңестіріледі (Р. Декарт), бірде оны ішкі 
тәжірибемен, білімнің ерекше көзімен теңестіріп, түйсіктен, сыртқы дүниеден 
бөле-жара (Дж. Локк) қарастырды. Рефлексия адамның өзі туралы білім және 
түсінік қана емес, өзгелердеің өзіне деген көзқарастарының қандай екенін де 
анықтау. 
Педагогика және психология түсіндірме сөздігінде: Ойлау – ақиқат 
дүниенің мида жанама түрде ұғымдар арқылы барлық қасиет, байланыс, 
қатынастармен бейнеленуі. Ойлау адамның сезім мүшелері арқылы алынған 
мәліметтерді өңдей отырып, адамның сезім дүниесінен тыс құбылыстарды 
танып-білуіне мүмкіндік жасайды. Ойлаудың дамуы әрекетпен байланысты. 
Ойлау – обьективті дүниені ұғым, пікір және теория формасында 
бейнелеудің белсенді процесі; бұл прцесс белгілі бір мәселелерді шешумен 
шындықты жанама бейнелендіру тәсілдерімен және оларды жалпылаумен 
байланысты жүзеге асады; айрықша түрде ұйымдасқан материя – мидың 
жоғары жемісі. Ұғымдар және олардың жүйелері адамзаттың тәжірибесін 
(жалпылап) бейнелейді, адамдардың жинақталған білімі және шындықты одан 
әрі танып білуге негіз болып табылады. 
Ойлау мәдениеті – адамның ақыл-ой қызметінің әдіс-амалдарын, 
нормалары мен ережелерін меңгеру дәрежесі; міндеттерді дәлме-дәл 
тұжырымдап, оларды орындаудың оңтайлы жолдарын таба білуінен, негізді 
қорытындылар шығарып, оларды іс-әректте дұрыс қолдана алудан көрінеді. 
Кез келген іс-әрекеттің мақсаткерлігін, ұйымшылдығын, нәтижелілігін 
арттырады. 
Көрнекі – бейнелі ойлау – ойлау түрлерінің бірі. Жағдаяттарды және 
олардағы өзгерістерді елестетумен байланысты. Көрнекі-бейнелі-ойлау 
арқылы заттың іс-жүзіндегі әртүрі сипаттамаларының бүкіл сан алуандығы 
неғұрлым толық қалпына келтіріледі. Бейнеде заттың бірнеше көзқарас 

тұрғысынан көрінуі бір мезгілде тіркелуі мүмкін. Көрнекі-бейнелі ойлау – 
ойлаудың онтогенездік дамуының бір кезеңі. 
Көркемөнер – қандай да бір тегіс бетке бояудың көмегімен сурет салу 
өнері. Суретшінің басында пайда болған тақырып пен сюжет күрделі 
техникалық әдістер: композиция, сурет және колорит (бояу) көмегімен іске 
асырылады. 
Көркемдік әдіс – болмысты, ақиқатты көрсетудің және адамның дүниеге 
эстетикалық көзқарасын білдірудің тарихи қалыптасқан ерекше тәсілі, 
ақиқатты өнер образдары арқылы пайымдап, ой елегінен өткізу тәсілі. 
Көркемдік әдіс белгілі бір эстетикалық мұраттарды бейнелеу мен орнықтыру 
құралы болып табылады. Көркемдік әдістің сипаты мен бағыты оны қолдана 
отырып, адамдар өмірін, жеке адам мен қоғамның өзара қарым-қатынасын 
көркем образдар арқылы көрсету қабілеті мен мүмкіндіктеріне, белгілі бір 
тарихи кезеңде адамзат дамуының әлеуметтік-саяси және рухани 
жағдайларына байланысты болады. Кез келген көркемдік әдіс дүниетаныммен 
тығыз баайланысты, ол көркемөнер шығармашылығына игі немесе теріс әсер 
етеді. 
Рефлексия (лат.reflexio – бейнелеп көрсету) – субьектініі психикалық акты 
мен күйлерді өзінше талдау және тану процесі. Рефлексия индивидтің өз 
санасындағы өзгерістер туралы ойлану процесі деген түсінік философияда 
қалыпсты. Рефлексия бірде индивидтің өз ойларының мазмұнына 
шоғырландыратын қабілетпен теңестіріледі (Р. Декарт), бірде оны ішкі 
тәжірибемен, білімнің ерекше көзімен теңестіріп, түйсіктен, сыртқы дүниеден 
бөле-жара (Дж. Локк) қарастырды. Рефлексия адамның өзі туралы білім және 
түсінік қана емес, өзгелердеің өзіне деген көзқарастарының қандай екенін де 
анықтау. 
Болашақ кілті –жан-жақты дамыған, 
бәсекеге қаблетті ұрпақ қолында. 
Бүгінгі Қазақстанға қалыптан тыс ойлай алатын, шұғыл шешімдер қабылдай 
білетін, белсенді жеке тұлға, яғни айтқанда, " Бәсекеге қабілетті жеке тұлға" 
қалыптастыру қажет. Жеке тұлға дегеніміз кім? 
· Жеке тұлға - "адам" деген ұғымға қарағанда аясы тарлау ұғым; 
· Адам жеке тұлға болып тумайды, бірақ жеке тұлғаға айналады. Жеке 
тұлғаның қалыптасу процесі филогенезде де, онтогенезде де әлеуметтік 
процесс; 
· Жеке тұлға жеміс қана емес, сонымен бірге қоғамдық қатынастардың 
субъектісі; 
· Жеке тұлға - сананың иесі ретіндегі, еңбек етуге және танымдық 
әрекетке қабілетті тіршілік иесі ретіндегі адам; 

Жеке тұлғаға тән қасиет — ақыл, ес, яғни өмірді өзінің сана-сезім өлшемімен 
қарап бағалауға бейім тұруы. Сондықтан өмірді танып білу дегеніміз — 
миллиондаған жеке тұлғалардың сезім, түсінігінен тұрады. 
Жеке тұлғаның еске сақтауы өзге адамдардың тәжірибесін жинақтауға да 
негізделеді. Әрбір тұлға олардың оқып, көріп, оқығанын, естігенін, көргенін өз 
ойына тоқып, содан сабақ алу арқылы да өзінің іс-әрекетін, мінез-құлқын, 
сана-сезімін байытады, толықтырады. 
Адамдар тұлға болып, өзіндік жеке бас ерекшелігі бірден дүниеге келмейді. 
Әрбір жеке тұлғаны қалыптастыру, тәрбиелеп жетілдіру қажет. 
Жеке тұлғаның дамуының қозғаушы күші мен оның көзі – тұлғаның сол 
кезге дейінгі жинақталған интеллектуалдық, адамгершілік және рухани 
потенциалын пайдалана отырып, өзін - өзі жетілдіру мен жеке дамуға 
бағытталған қажеттілігі болып табылады. 
«Неғұрлым баланың қабілеті мен талантын дамытуға ертерек көңіл бөлінсе, 
соғұрлым оны толық ашуға мүмкіндік туады. Бала бойындағы ерекше 
қасиеттерді оған жақын жасы үлкендер дұрыс, жеткілікті бағаламаса оның 
«өзгелер сияқты» болып қалып қоюы мүмкін» дейді американдық ғалымдар. 
Әрбір ересек адам жеке тұлға болып саналады ма? Жоқ. Тек әлеуметтік мәнді 
сапалары яғни, интеллектуалдық, мәдени-әлеуметттік, моральдық-еріктілігі 
жеткілікті түрде жоғары дамыған, өз іс-қылықтары үшін жауапкершілігі 
мығым, өз сенімдері мен идеалдарына берік, саяси- әлеуметтік өмірдің күрделі 
түйткілдерінен емін-еркін бағыт-бағдар тауып шыға алатын және жалпы ортақ 

жүктеу/скачать 231.99 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: