Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
әкеле алмай келеміз. Осы неліктен? Жақын арада шолып қарасам, Шор- танбай туралы жиырма бес мақала, Бұқар туралы отыз екі мақала басылғанына кездестім. Айналасы 250 жол өлеңі бар Бұқарды тануға осынша уақыт неге кетіп жүр. Бұл халық ақындарының еңбектерін тек- серуге советтік ғылымның өресі жетпей жүргендіктен емес, өлі ақын- ға да, тірі ақынға да партиялық обьективті көзқарасымыз бірікпей жүргендіктен» деген секілді пікір- лер әр түрлі сипатта айтыла бас- тағандықтан, әдебиетші-ғалымдар- дың идеялық көзқарасын біріктіруге кеңестік идеология да мүдделі бол- ғанын ашып айту керек [67, 368]. Бұл конференцияның қазақ әде- биеттануының қалыптасу тари хын- дағы маңызы туралы пікір айтқан- дардың барлығы да ғылыми-зерттеу жұмыстарына кедергі болып келе жатқан көптеген мәселелердің бе- ті ашылғанын, біраз ілгері басу бол ғанын, қазақ әдебиеті тарихын жүйелі тексерудің жолға қойылғанын атап көрсетеді. Негізінен дұрыс бол- ғанмен партиялық-әкімшілік жүйе кезінде айтылған ойды қайталау бар. Бұл жерде біз конференцияның фольклорлық мұра мен әдебиет тари- хын тексеруде соны қадам болып та- былатын табысын жоққа шығарайын деп отырған жоқпыз. Мәселе – осы бағалауларда қазақ әдебиеттану ғы- лымының бұдан былай маркстік- лениндік әдіснаманың жаңа кезеңге лайықталған қағидаларының ықпа- лына біржола түскенінің ашып ай- тылмауында. Мысалы, тіпті беріде ғана шыққан еңбекте Д. Мыңбаев конференциядағы Е. Ысмайыловтың: «Әдебиет тарихының негізгі проб- ле малық мәселелерін жан-жақты шешіп зерттеуде бір тарихшылдық принципті, яғни әдеби құбылыстарды тарихи даму процесінде, әрбір ақын- ды өзінің туған тарихи-қоғамдық ор- тасына нақты байланыста алып тек- серу принципін қолданамыз» дегенін сындарлы пікір деп табады [84, 219]. Егер тереңірек үңіліп қарасақ, ғалым бұл пікірді идеялық қайшылығы бар деп дау-дамайға түсіп жүрген ақындарды таптық қоғамның өкі- лі ретінде бағалау қажеттігін негіз- деу мақсатында айтып отыр. Жалпы алғанда конференцияның маркс- тік-лениндік әдіснаманы, оның әде- биеттің таптығы, халықтығы, пар- тиялығы қағидаларын ғылыми жұ- мыстарда түпкілікті орнықтыру мүд десін ұстағаны тарихи шындық. Сон дықтан оған баға берген уақытта егемендік алғанға дейінгі қазақ әдебиеттануының ұлттық мүддеге та- мыр тарта алмаған, өткендегі мұраны тарихи ақиқат тұрғысынан баға лай алмаған кемшіліктерінің барлығы осы конференциядан басталғанына көңіл аудару қажет деп ойлаймыз. Конференциядағы жасалған не- гізгі баяндамалардың тақырыптық Ре по зи то ри й К ар ГУ |