Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
С. Қирабаевтың «С. Сейфуллин» (1962), Е. Ысмайыловтың «Ақын және революция» (1964), Т. Кәкішевтің «C. Сейфуллин» (1967) секілді ең- бектері мен көптеген зерттеу мақа- лалар сәкентану ілімінің негізі қалана бастағанын танытты. Жеке дарын- дар шығармашылығын осы кезге дейін қол жеткізген монографиялық очерк немесе портрет дәрежесінен тереңдете зерттеу шұғыл қолға алын- ды. Оған осы 60-жылдардың ішінде ғана жарық көрген М. Дүйсеновтің «Ілияс Жансүгіров» (1965), «Ақын мұраты» (1967), Т. Нұртазиннің «Б. Майлин творчествосы» (1966), «Жазушы және өмір» (1960), Б. Ыс- қақовтың «C. Дөнентаев» (1966), Ы. Дүйсенбаевтың «С. Торайғыров» (1967), Б. Наурызбаевтың «Б. Май- лин прозасы» (1967), М. Қаратаевтың «М. Әуезов» (1967), Т. Әбдірах- манованың «Ақын сыры» (1965) секілді монографиялары айқын дә- лел. Бұлар ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің кемелдене бастағанын ғана емес, жеке ақын-жазушылар мұрасын тұтас, толық және жан- жақты зерттеудің үлгісін көрсетіп берді. Идеялық-шығармашылық мә- се лелері осы шақта жетекші болып отырған әдіснама талап-тілектері- не сай қарастырылғанымен, ұлттық әде биеттануға үлес болып қосылған қорытындылар жасалғанын жоққа шығаруға болмайды. Ал шынына келгенде, қазақ әдебиетінің идея- лық-шығармашылық мәселелері әде - биеттің таптығы, халықтығы, пар тиялығы қағидаларына тіке- лей байланысты еді. Осыған сай 20-30-жылдардағы қазақ әде бие- тінде идеялық-шығарма шылық прин- циптердің орнығу процесі де арнайы зерттеле басталды. М. Қаратаевтың «Қазақ прозасында социалистік реа- лизмнің қалыптасуы» (1965), Б. Кен- жебаевтың «20-жылдардағы қазақ совет әдебиеті» (1961), Т. Кәкішевтің «Октябрь өркені» (1962), «Дәуір суреттері» (1967) секілді еңбектерінің жарық көруі заман талабынан туған еді. Олардан қазіргі көзқарасқа сай қате ой-тұжырымдар табу оп-оңай. Бірақ, қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолын маркстік-ленин дік әдіснама қағидаларына орай болса да орнықтыру жолындағы ғылыми ізденіс ретінде көрінетін тұ жы рым- дарын жоққа шығаруға еш болмай- ды. Себебі, ғылыми-зерт теушілік ой-пікірдің басқа жолға бара алмаған тұсаулы кезеңіндегі хал-жағдайын тү сіне отырып, басшылыққа алынған әдіснама негізінде болса да дамытуға жол бастағанын теріске шығара- тын болсақ, 1970-1980 жылдардағы көптеген ғылыми еңбектердің жа- зылуының барлығы дұрыс болып са- налмас еді. Орайы келгенде айта кету ке рек, ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің ХХ ғасыр басындағы әдебиеттен әріге бармауының себептері де бар. Б. Кенжебаев 1959 жылғы конферен- Ре по зи то ри й К ар ГУ |