Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет83/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
бойы жасалып, адамзат қоғамына 
ру хани азық ретінде қызмет етіп ке-
ле жатқан фольклорлық және клас -
сикалық мұраның тарих қоқы сы-
на лақтырылуын сын мен әде биет-
танудың алғашқы кезде түсінбей 
қалуы тарихи шындық еді. Маркстік-
лениндік методологияның әдебиетті 
таптық тұрғыдан түсіну принципін 
қинала қабылдауы да сондықтан бол-
ды.
Аласапыран өзгерістер мен оқи-
ғаларға толы болған Қазан төңке-
рісінің алғашқы жылдарында жа ңа 
дәуір әдебиеттану ғылымына маркс -
тік-лениндік ілімге сүйенген тың 
теориялық негіздер әкелді. Өнер-
дің эстетикалық-танымдық рөлі, 
ле ниндік бейнелеу теориясы, әде-
биет тің партиялығы, әдеби мұ ра-
ның таптығы мен халықтығы се-
кілді маркстік-лениндік теорияның 
идея лары әдебиет туралы ғылымның 
негізіне айналуға тиісті болды. Олар-
ды меңгеруге белгілі бір уақыт қа-
жет болғанымен, науқаншылдықпен 
жүргізілді. Әсіресе, әдебиеттану ғы-
лымы әлі туып үлгермеген біз секіл-
ді ұлттық республикаларда бұл өте 
қиындықпен жүзеге асты да, көпте-
ген бұрмалаушылықтар мен идео-
логия саласында айтыс-тартыстың 
белең алуына, жаңа методологияның 
қи сын сыз принциптеріне мойынсұн-
ба ған әдебиетші-ғалымдардың құр-
бан болуына дейін апарды. Орыс 
әдебиеттану ғылымында 1920 жыл -
дарда әдеби мұраны игеру жұ мыс-
тарында маркстік-лениндік мето-
дологияны қабылдай қоймаған әде-
биетші-ғалымдар тарапынан «фор-
мальдық әдіс», «бірыңғай ағым 
тео риясы» секілді теориялар мен 
«Леф», «Кузница», «ОПОЯЗ», «Пере-
вал», «Серапионовы братья» тәрізді 
топтар мен ұйымдарды туғызды. 
Бұларға қарсы марксизм-ленинизм 
ілімінің негіздеріне сүйенеміз де-
генімен, бұрмалаушылығы мен со-
лақайшылдығы көп болған «про-
леткультшылдық» пен «тұрпайы со -
циологизм» теориясы ғылыми-зерт-
теу ісіне белсене араласты және 
көп жағдайда қолдау тауып отыр-
ды. Бұлардың барлығы да жа ңа 
қоғамда туып, әдебиет пен ғы лым-
да үстемдік жасауға ұмтыл ған әр 
түр лі көзқарастардың топтас қан 
түр де танылғын көрінісі еді. Ғы-
лыми-зерттеу ісіне байланысты осы 
теориялардың барлығы да 1920 жыл-
дардағы қазақ әдебиеттану ғы-
лымында көрініс тапты және ескі 
мен жаңаның ғана тартысы емес, 
ұлтшылдық пен төңкерісшілдіктің
тап тартысының күресі ретінде сая-
си мәнге ие болып, идеология май-
данында аса бір қиындықпен және 
қаталдықпен жүрді. «Тек қана про-
летариат әдебиетін жасаймыз» деп 
әдеби мұрадан бас тартқан про-
леткультшылдардың қате бағыты 
В. И. Ленин еңбектері мен партияның 
көркем әдебиет туралы саясатында 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


100


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет