Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет94/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
жинап бастыру, зерттеу мәселесін сөз 
ету арқылы әдебиет тарихын жа зу 
проблемасын көтереді. Оның үл кен 
де сүбелі саласы 1924 жылы С. Төң-
керісұлының (С. Мұқановтың) «Қа-
зақ әдебиетінің қысқаша тарихы» 
деген атпен Сәкеннің Орынбордағы 
қазақ жастарының клубында оқыған 
лекциясының негізгі жүйесін баян-
дап беруден айқын көрінеді. М. Әуе-
зовтің «Қазақ әдебиетінің қазіргі дә-
уірі», А. Сегізбаевтың «Халық һәм 
әдебиет» атты мақалалары осының 
айғағы іспеттес.
Осы еңбектерде ауыз әдебиеті 
үлгілерінің иесі еңбекші халық еке-
нін дәлелдеу үшін фольклордың 
даму жолдарын халқымыздың та-
рихымен байланыстыра қарайды. 
Сонымен қатар ауыз әдебиеті мен 
жазба әдебиеттің өзіндік сипатта-
рын анықтауға талпынып, халық 
шы ғармасынан үлгі алу, үйрену, 
прак тикалық, көркемдік қажеттікке 
жаратуға ғылыми тұрғыдан на-
зар аударылған. Бұл мақалалар қа-
зақ әдебиеттану ғылымының туу 
дәуірінде фольклористика саласы-
на түскен жаңа дәуіріндегі үлкен 
жолдың бастамасы сияқты. Кейбір 
мақалада ғылыми жағынан негізсіз 
пікірлер кездескенімен, сол кезде 
етек алып тұрған «бірыңғай ағым те-
ориясына» да, нигилистік көзқарас қа 
да қосылмай, таза ғылыми тұрғыда 
пікір айтуға ұмтылыс та бар.
Әдеби-мәдени мұраны жинау, жа-
риялау үлкен білімділікті, ғылыми 
дәлдікті, қажымас еңбекшілікті та-
лап ететінін ескерсек, халық әде-
бие ті үлгілерінің бай қорын жасау 
(пуб ликаторская работа) жұмы сы ғы-
лы ми-эстетикалық қажеттілікке ай -
налды. Осының нәтижесінде әдеби 
мұ ра туралы ғылыми-зерттеушілік 
көзқараспен пікір айту мәнді арнаға 
бағыт алды. Әдеби-тарихи сипатта-
ғы ой-пікір ұштала түсіп, ұлттық 
әдебиеттің тарихын зерттеу пробле-
масы дәуір талабы алға тартқан көр-
кемдік міндеттермен іштей бірлік 
табуға ұмтылды. Жаңа мән, өзгеше 
сипат алып дами бастады.
1920 жылдардың аяғы 1930 жыл-
дардың басында халық әдебиетін жи-
нау, жариялау, зерттеу мақсатында-
ғы С. Сейфулиннің, С. Мұқановтың, 
А. Байтасовтың, Ә. Тәжібаевтың, Ж. Ті-
лепбергеновтің, т.б. мақалалары жа-
рық көрді. Осы кезеңдегі жинау-
шылық сипаттың басым болуына 
байланысты бұл мақалалар халықтың 
ескі әдебиет мұраларын халықтың 
игілігіне жарату, рухани байлығына 
айналдыру міндеттерін көтере оты-
рып, ол үшін көп болып кірісуге 
шақырды.
Дәуір талабына сай үн қосып, 
әдеби мұраны шығаруға атсалыс-
қан, бірталай үлгілерді жариялаған, 
мақалалар жазған А. Байтұрсынов, 
М. Жұмабаев, Ж. Аймауытовтардың 
көзқарастары идеологиялық күрес 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


111


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет