Оқулық Алматы, 014 3 удк ббк о қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің
жүктеу/скачать 1.55 Mb. Pdf көрінісі
|
| 260
261 3.3 Креативті акмеологиялық тəжірибедегі инновациялық үдерістің спецификасы Тақырыптың негізгі ұғымдары: инновация, инновациялық іс-əрекет, инновациялық үдеріс, шығармашылық іс-əрекет, акмеологиялық технологиялар, креативті іс-əрекет, тұлғаның инновациялық əлеуеті. Қоғамның жедел дамуы жағдайында білімнің рөлі аса айқын- дала түседі. Педагог кəсіби үдерістің субъектісі ретінде болып, білім беру саласындағы инновациялардың басты əрекет етуші тұлғасы болады. Білім беру саласының қазіргі кезде инновациялық іс-əрекетке даярлықтың жоғары деңгейі бар педагогтарға деген сұранысы болады. Осыған байланысты жаңашыл педагогтарға деген артып келе жатқан қажеттілік, педагогтарды инновациялық іс-əрекетке дайындау, дамыту, жетілдіру жүйесін ұйымдастыруды талап етеді. Болон үдерісіне қатысып, Қазақстан əлемдік білім беру қауым- дастығына енеді. Бұл жол көптеген мəселелерді шешуді қамтиды, олардың бірі ретінде, жоғары білікті кадрларды даярлау алынады, ол қазіргі жағдайда инновациялық құрамдассыз мүмкін болмайды. Акмеология іс-əрекеттегі кəсібиліктің шыңдарына жетуге ықпал ететін факторлар туралы ғылым ретінде, кəсібилік пен шығармашылықтың арақатынасы туралы мəселесін қарастырады. Бұл категориялар инновациялық іс-əрекеттің негізіне алынады. Инновация – жаңашылдық, шығармашылық іс-əрекеттің прог- рессивті нəтижесі, ол кең қолданысқа ие болады жəне адам, қоғам өміріндегі біршама маңызды өзгерістерге əкеледі. Яғни, инновация жаңашылдық ретінде, осы жаңашылдықты тəжірибеге ендіру үдерісі ретінде анықталады. Инновациялық іс-əрекет – бұл инновацияларды құру, игеру, тарату жəне қолдану бойынша іс-əрекет. Инновациялық үдерістерді зерттеушілер, инновациялық үдерістерді зерттеудің микро- жəне макродеңгейлерін анықтап, инновацияның «өмірлік айналымның» тұжырымдамасын сипат- тайды. Қазіргі кезде ғылыми əдебиеттерде инновациялық үдерістерді сатыларға бөлудің төмендегі сызбасы қалыптасты: 1. жаңа идеяның туындау сатысы (жаңашылдық тұжырым- дамасының пайда болуы); 2. өнертапқыштық сатысы (объектіге айналған жаңашылдықты құру, материалды немесе рухани өнім-үлгі); 3. жаңа өзгеріс сатысы (жаңашылдықты тəжірибеде қолдану, оны өңдеу); 4. жаңашылдықты тарату сатысы (кең ендіру, жаңа салаларға та- рату); 5. жаңашылдықтың нақты саладағы басымдылығы (жаңашылдық өзінің жаңалығын жоғалтады); 6. жаңашылдықты қолданудың ауқымын қысқарту сатысы (оны жаңа өніммен алмастыру). Инновациялық іс-əрекеттің мəнін талдаудағы акмеологиялық тұғыр, тұлғаның өркендеу кезеңінде дамуының заңдылықтарын ұғынуға, дара жəне шығармашылық бастауын арақатынаста ұстауға мүмкіндік береді. Акмеологиялық тұғырда Н.Ф. Вишнякова шығармашылық үде- рістің келесі сатыларын айқындайды: 1. идеялардың туындауы; 2. идеяның жетілуі жəне стратегияны іздеу; 3. мəселені бейсаналы тұрғыда шешу; 4. идеяны материализациялау жəне түпкі ойды жүзеге асыру; 5. маңызды креативті нəтижелерді тəжірибеге ендіру. Шығармашылық үдерістің сатылары толыққанды шамада инновациялық іс-əрекеттің сатыларымен арақатынаста болады. Бұл мағынада «шығармашылық іс-əрекет» жəне «инновациялық іс- əрекет» ұғымдары ұқсас, теңестірілген ұғым болып саналады. Инновациялық педагогикалық іс-əрекетке дайындық деп бола- шақ мамандарды өзіндік педагогикалық іс-əрекетін жетілдіруге бағыттылығын анықтайтын сапалардың жиынтығын түсіндіруге болады. Инновациялық іс-əрекетке дайындықтың құрылымында келесі компоненттерді ажыратуға болады: мотивациялық, когнитивті, əрекеттік. Инновациялық іс-əрекетке дайындықтың мотивациялық компонентінің негізінде, таңдалған кəсіпке, өзін-өзі жүзеге асы- ру, өзін-өзі дамытуға деген жағымды қатынас, тұрақты кəсіби бағыттылық, кəсіпке деген қызығушылық болады. Дайындықтың когнитивті компонентінің негізінде, оқытыла- тын пəнді меңгеру, оның əдістемесін меңгеру, педагогтің кəсіби |