Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

60 
Кесте –1 Ғылыми басылымдардағы «Әлеует» ҧғымының контент-талдауы 
Автор 
Тҥсінік 
Сілтеме 
Д.Н. Ушаков 
Әлеует – қандай да бір дҥниені жҥргізуге, 
сҥйемелдеуге, сақтауға қажетті қҧралдар, шарттар 
жиынтығы.
Тҥсіндірме сӛздік «Орыс тілі» бас., 
Мәскеу - 1935-1940 жж.362-б. 
С.А.Ожегов 
Әлеует – қандай да бір қатынастағы қуаттылық 
дәрежесі, қандай да бір қҧрал, мҥмкіндіктер 
жиынтығы. 2)Ішкі мҥмкіндіктер.
Орыс тілінің сӛздігі. 8-бас.,
Мәскеу - 1970ж.561-б. 
А.М. Прохоров, 
М.Е. Гиляров,
Е.М. Жуков 
Әлеует 
– 
мҥмкіндіктердің 
кең 
сыныбын 
сипаттайтын тҥсінік.
Кеңестік 
энциклопедиялық 
сӛздік,«Кеңес 
энциклопедиясы» 
бас.; Мәскеу - 1979ж.1058-б. 
Е.А. Иванникова Әлеует – қандай да бір әрекет, қандай да бір 
функцияның ықтимал кӛрініс табуының дәрежесі. 
2) Әлеует – қажет жағдайда қандай да бір мақсатта 
қолданылуы мҥмкін барлық қҧралдар, қорлар, 
кӛздер жиынтығы.
Орыс тілінің сӛздігі, ТЗ, 8-бас. 
«Орыс тілі» бас., Мәскеу – 
1984ж.330-б.
Р.Корсини,
А.Ауэрбаха 
1) Әлеует - (лат. Potentia – кҥш) қандай да бір 
міндеттерді шешу, белгілі бір мақсаттарға қол 
жеткізу ҥшін қолданылуы мҥмкін мҥмкіндіктер, 
қҧралдар, қорлар, кӛздер.
Психологиялық энциклопедия 
«Аванта+» басп.,2-басп., СПб.: 
АҚШ – 2006 1096-б. 
Ф. Н. Жакыпова 
Әлеует адамның бар қабілеттерін тәжірибе жҥзінде 
қолдануы мен пайдалануы тҧрғысындағы осы 
шақты 
білдіреді 
(әлеует 
«ресурс» 
мәнін 
қабылдайды).
«Қазақстанныың жоғары мектебі» 
Алматы, 2013ж. – 24-26-б. 
«Жоғары білімдегі заманауи 
тенденциялар».
Ғылыми зерттеулердегі әлеует тҥрлері біршама зерттелінген: 
-Шығармашылық әлеует – ойлаудағы және міндеттерді шешудегі 
жаңашылдықпен сипатталатын интеллект аспекті (Д. Джери). 
-Еңбек әлеуеті – бҥгінгі таңда қолда бар және болашақта болжанатын 
елдің, ӛңірдің немесе кәсіпорынның еңбек мҥмкіндіктері (Борисов А.Б.). 
-Тҧлға әлеуеті -темперамент, адам мінез – қҧлқы, оның тҧлғалық пен 
шығармашылық мҥмкіндіктері, іскерлік сапалары, қоршаған адамдармен қарым 
– қатынас қҧра алуы, сонымен қатар ішкі ҥйлесімділікке жету әдістері туралы 
білуге мҥмкіндік беруші (Преображенская Н.А.). 
-Лидерлік әлеует - бҧл алынған коммуникативті – ҧйымдастырушылық 
тәжірибені қалыптан тыс педагогикалық жағдаяттарды шешуде кәсібилікпен 
орындай алу мҥмкіндігі және оқушы ҧжымының барлық мҥшелерінің ҥздіксіз 
тҧлғалық ӛсуін қамтамасыз етуші режим (Вьюнова Д.С.) 
Осы тҧрғыда анықтама беріп ӛтсек, педагогтардың акмеологиялық 
әлеуеті - кәсіби және тҧлғалық сапалар жиынтығымен сипатталатын, ӛзін-ӛзі 
жетілдіру, педагогикалық шеберліктің шыңына жетуі және ӛзін кәсіби тҧрғыда 
дамытуға итермелейтін іргетасы деп қарастырдық. Жаһандану 
ҥрдісіндегі 
білім беру жҥйесінде мҧғалімдердің кәсіби акмеологиялық әлеуетін, 
қабілеттерін дамыту жолдары кӛптеген зерттеулерде ерекше зейінге алынған. 
Зерттеушілер біріншіден, психологиялық-педагогикалық білім беру мәселесіне 
жан-жақты кӛңіл бӛлсе де, екіншіден, мҧғалімдердің кәсіби-акмеологиялық 
дамуын жетілдіруге әрекеттенеді де, осы кҥнге дейін болашақ мҧғалімдерді 
дайындау іс-әрекеті, олардың акмеологиялық кәсіби қызметін жетілдіру, 
акмеологиялық ойлау қабілетін дамыту, акмеологиялық әлеуетін даралау 
мәселелері 
теориялық, 
әдістемелік, 
деңгейде 
жеткілікті 
дәрежеде 

61 
дайындалмағаны байқалады Акмеологиялық әлеуетті қалыптастыру арқылы 
кәсіби маманның шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып ойлаудың, 
интеллектуалдық белсенділіктің жоғары деңгейіне шығу, жаңаны тҥсіне білуге, 
білімнің жетіспеушілігін сезінуге ҥйрету арқылы ізденуге бағыттау арқылы, 
кҥтілетін нәтижелер болып табылмақ. Педагогтың ең маңызды кәсіби 
акмеологиялық әлеуетінің сипаты – кӛшбасшылық қабілетінде. 
Жаһандану мен ғаламдастыру қатар жҥріп келе жатқан бҥгінгі таңда 
жеткіншектерге білім берудің сапасы мен деңгейін жан-жақты кӛтеруді жаңаша 
ойлайтын, оқыту мен тәрбиенің жаңа технологиясын кҥнделікті жҧмысында 
қолдана білетін ҧстаздардың ғана жҧмысы жемісті болмақ. Қазіргі ғаламтор 
желісі қарқынды дамыған қоғамда деңгейлік курстан ӛткен педагогтардың 
желілік қоғамдастықтары қҧрылуда, бҧл да педагог маманның акмеологиялық 
әлеуетінің ӛсуіне септігін тигізетін кӛрінісі.
Кәсіби акмеологиялық әлеуеті бар педагог деп жаңашыл педагогикалық 
қызметтің барлық тҥрлерін зерттеп, кез-келген педагогикалық жағдайда ӛзінің 
білімділігі, парасаттылығы, ақылдылығы, мәдениеттілігі, іскерлігі, шеберлігі 
арқылы шеше алатын, педагогикалық ҥрдістің нәтижесін жақсартуға ҧмтылатын 
жаңашыл, әрі шығармашылықпен жҧмыс істей алатын жеке тҧлғаны айтуға 
болады. Осы қасиеттердің барлығы болашақта шығармашылықпен жҧмыс 
жасайтын мҧғалімнің бойынан табылуы тиіс. «Педагогикалық акмелогия» және 
«педагогикалық шеберлік» ҧғымдарын талдай отырып, М.М. Поташник олардың 
мағыналары жағынан ҧқсастығын атап кӛрсетеді [7].
Болашақ педагогтың акмеологиялық әлеуетін дамытудың қҧрылымы 
тӛменгі суретте (сурет 1 ) кӛрсеттік. 
 

жүктеу/скачать 5.34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: