124
Оптимумға дәйек
Қалыптасқан жағдайда сөйлем оптималдық шешімді көрсетуге
келеді. Мұндай оптималдық шешім болып аз зұлымдық, көп бақыт
көпшілік адам саны үшін қарапайым шешім, көбіне, экономикалық
шешім ортақ қолайлы шешім, басқалармен қосылған жол, көпшіліктің
ойы және осы сияқтылар.
Оптимумға дәйек дәлелдеуде кең қолданылады және әртүрлі мінез-
құлық қолдану мен әртүрлі салдар ол бағытталған тыңдармандарға
қатысты бағынышты болады.
Міндеттілікке дәйек
Міндеттілік дәйек ереженің дұрыстығын талап етеді немесе, тым
болмаса, қойылған мақсатқа қатысты ережені көрсету және де ережеге
қатысты термолар редукциясының жатуы.
Техникалық дәйек топостың жағдайымен байланыстыратын екі
қатарды құрайды.
Біріншісі, тұтас тыңдармандардан келеді, алдына мақсат қойылған.
Екіншісі, жеке тұлғадан немесе топтан, дәрісхананың ортасы, бұндай
топтың мақсаты мен тыңдарманның мақсаты бірдей құндылыққа және
жоғарғы мақсатта болады, жоспарланған қызығушылыққа қарағанда. Бұл
қарау болған біреудің үлгі көрсетіп, өзінің жеке қызығушылығын
шектеуін білдіреді.
Міндеттілік дәйектелуі әсерлі болғаннан гөрі, өктемді оның әсері
әдетте бірден сезілмейді, біраз уақыт өткен соң байқалады, ол
тыңдармандардың әртүрлі бөліктерімен сіңіріліп, қабылданғанша біраз
уақыт өтеді, сосын ол өзіне прагматикалық дәйекті (пайдалық дәйекті)
бағындырады.
Прагматикалық дәйектің орналасуы қалыпты нысанда болады: «А»-
ға қол жеткізу үшін міндетті түрде «Б» қажет. Бұл жағдайда «А» мақсат
ретінде түсініледі, ал «Б» - құрал ретінде, сондықтан соттылық
дәйектілігінде прагматикалық дәйекке құрал мен мақсатқа дәйек
толығымен сәйкес келеді. Шындығында талқылаудың пәні болып құрал
табылады, себебі мақсат анық және мағыналы болуы керек. Сондықтан
дәлелдердің құрылымы мен келісілуінің кестесі мақсат пен құралдың
сәйкестігін болжайды, алға қойған мақсаттың болжамалы құралдармен
жету мүмкіндігі және оң нәтижелердің жеткілікті деңгейі кері
нәтижелерден бұрын тууы керек.
Қоғамдық дәйектің осындай ауыспалы жүрісі қоғам өмірі мен тіл
қатынасын ұйымдастырады.
Достарыңызбен бөлісу: |