Практикум бастапқы кәсіптік білім беру бағдарламасын жүзеге асыратын білім беру мекемелерінің оқу процесінде оқу
жүктеу/скачать 3.07 Mb. Pdf көрінісі
|
| Потенциалды қауіп-қатер белгілі бір қиын жағдайларда адам
əрекетіне кері əсерін тигізетін жасырын сипатта болады. Қауіптің негізі адам көңіл-күйінің нашарлауына, түрлі аурулардың тууына, жарақаттар мен жағымсыз жағдайларға əкеп соқтыратын адам əрекетіне кері əсер мүмкіндігінде жатыр. Адам тіршілігіндегі потенциалды қауіп түсінігі: Қолайлы қоршаған ортаны құру жəне оған орналасуға байланысты; Өндірістік жəне еңбек процесіндегі рационалдық ұйымдарға байланысты; Инновациялық технология жəне техникалық жүйедегі экономика объектілерін кеңінен пайдалану мен енгізуге байланысты; Өндірілген өнеркəсіп өнімдерін жоспарлаған сапада шығаруға байланысты теориялық жəне практикалық қауіпсіздік мəселелерін шешуде маңызды мəн береді. Бұның бəрі тіршілік ортасындағы зиянды жəне қауіпті түрлі топтардың ерекшеліктері мен топтастырулары жайлы хабардар болу керек екенін дəлелдейді. Сонымен қатар, адам денсаулығын сақтауда жəне аурулардың алдын алу мақсатында тіршілік ортасының қауіпсіздігін қамтамасыз етудің құралдары мен негізгі принциптерін білген жөн. Белгілі бір жағдайларда зиянды факторлар адамдардың жұмыс істеу қабілетінінің төмендеуіне жəне аурулардың пайда болуына себеп болуы мүмкін. Ал қауіпті факторлар белгілі бір жағдайларда жарақаттық зақымдануға немесе денсаулықтың кенеттен жəне ауыр зақымдануына əкеп соқтырады. Адам жəне оны қоршаған орта (табиғаттық, өндірістік, қалалық, жəне т.б.) тіршілік процесінде бір-бірімен əртүрлі заттар, энергия жəне ақпараттар арқылы қатынас жасайды. Бұл өмір сүру легі «адам – қоршаған орта» жүйесінде əрекет етеді жəне үнемі интенсивті түрде өзгеріп отырады. 7 Адам мен қоршаған орта өзара үйлесімділікте əрекеттеседі жəне толықанды заттар легі, энергиялар мен ақпараттарды адамдар мен қоршаған орта жақсы қабылдағанда дамиды. Кез келген қалыпты деңгейдің жоғарылауы адам мен қоршаған ортаға кері əсерін тигізеді. Бұндай өзара əрекеттесудің табиғи шарттарында климаттың өзгеруі жəне апаттық залалдың пайда болуы бақылауда болады. Техносфера жағдайында жағымсыз əсерлер оның түрлі элементтерімен (көлік, ғимараттар, өндірістік құрылғылар) жəне адамдар əрекеттерімен шартталады. Заттар, энергия жəне ақпараттар легі көлемі минималды жəне максималды болып өлшенеді. «Адам – қоршаған орта» жүйесінің сипаттық жағдайы заттар легі көлемінің негізінде анықталады. «Адам – қоршаған орта» жүйесінің өзара əрекеттесуін мынандай түрде жіктеуге болады: Ыңғайлы (оптималды) - заттар, энергия жəне ақпараттар легі əрекеттер мен демалыстардың оптималды шарттарын жəне адамдардың денсаулығын сақтауға кепілдік жасау, жоғары жұмысқа қабілеттігінің пайда болу алғышарттарын құрайды. Ұйғарынды - заттар, энергия жəне ақпараттар легі денсаулыққа кері əсерін тигізбейді, бірақ адам əрекетінің қабілеттілігін төмендетіп, қолайсыздық туғызады. Қауіпті - заттар, энергия жəне ақпараттар легі ұйғарынды деңгейді көтереді, ұзақ уақыт əсер ететін аурулар туғызатын, қоршаған ортаның құлдырауына əкеп соғатын денсаулыққа кері əсер тудырады. Төтенше жағдайдағы залал – қысқа уақыт аралығында жоғары деңгей легінде жарақат алуы мүмкін, адамды өлімге алып келуі де мүмкін жəне қоршаған ортаның бұзылуына алып келеді. Жоғарыда көрсетілген адам мен қоршаған ортаның өзара əрекеттесу жіктемесіндегі тек алғашқы екеуі ғана (ыңғайлы жəне ұйғарынды) күнделікті тіршіліктегі позитивті шарттарға сəйкес. Қалған екеуі (қауіпті жəне төтенше жағдайдағы қауіпті) қоршаған ортаның дамуы мен сақталуында, адам тіршілік етуіне жарамсыз. Осылайша, адам мен қоршаған орта өзара қатынасы оң (позитивті) жəне теріс (позитивті емес) болып бөлінеді. Өзара қатынас сипаты адамдардың түрлі өндірістік, шаруашылық жəне басқа да əрекеттерінің нəтижесінде пайда болатын заттар, энергия жəне ақпараттар легінің деңгейін анықтайды. |