Павлодар облысы білім басқармасының «Білім беруді дамытудың инновациялық орталығы» ҚММ
жүктеу/скачать 6.15 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қазақ тілі (Т2)
Нұсқаулық: Мәтінді мұқият оқып, мазмұны бойынша берілген тапсырмаларға дұрыс жауап беріңіз. Оқытылу орыс тілінде жүретін мектеп үшін (Т2) Адамзат тарихындағы ең ірі кітапханалар саналатын әйгілі Александрия кітапханасы мен қазақ жерінде болған Отырар кітапханасы - заманында әлемдік өркениеттің дамуына теңдессіз үлес қосқан кешенді білім ордалары. Алайда бұл екеуінің де өмірі бүгінгі таңға жетпей, тарихтың бір қойнауымен шектеледі. Александрия кітапханасы негізін Александрия қаласында ІІ Птолемей қалаған, қорында бес мың том кітап болған. Оны Эратосфен, Зенодот, Аристарх, Калиммах есімді ірі ғалымдар басқарған. Сол заманғы оқымыстылар жүз мыңнан жеті жүз мың томға дейін кітап қоры болғанын жазады. Кітапхана қорының негізін ежелгі грек әдебиеті мен ғылымынан тұратын шығармалар құрағанмен, мұнда шығыс халықтары тілдеріндегі кітаптар да көп болған. Александрия кітапханасы жанында көшірмешілер штаты жұмыс істеп, олар кітаптарды көшіріп жазып, данасын көбейтіп отырған. Калиммахтың жетекшілігімен кітапхана каталогы жасалынып, сол жүйе негізінде кітап қоры толықтырылып тұрған. Әлемнің екінші үлкен білім бұлағы - Отырар кітапханасы. Бұл кітапхананың қоры өте бай болған. Отырар - біздің ұлы бабамыз Әбу Насыр Әл-Фарабидің отаны. «Әлемнің екінші ұстазы» атанған ол әлемнің екінші ірі кітапханасында білім нәрімен сусындап өсті. Мұнда ежелгі сына жазуымен жазылған туындылар мен папирусорама қағаздарынан бастап, ортағасырлық Еуропа, араб және Қытай ғалым-оқымыстыларының шығармаларына дейін жинақталған. 2001 жылы 27 тамызда Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымының Білім беру, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі ұйымы (ЮНЕСКО) арасында көне Отырар қалашығын сақтау жобасы бойынша келісімге қол қойылды. Келешекте Ұлы Жібек жолының батыс пен шығыс әлемдері тоғысар тұсында ғылым мен мәдениет орталығына айналған көне шаһардың бүгінгі орнын шетелдік қонақтар үшін туризм орнына айналдыру көзделіп отыр. Әйгілі Отырар кітапханасы ата-бабамыз мекен еткен алып аймақта ілім дәнін сепкен киелі жер екені баршаға аян. 1. Мәтінде жауабы бар сұрақты таңдаңыз. А) Әлемде неше кітапхана болған? В) Отырар кітапханасы қай жылы ашылды? С) Ұлы Жібек жолы қай жерлерді басып өтеді? D) Әбу насыр әл-Фарабидің қандай шығармалары бар? 2. Мәтінге сәйкес ақпаратты таңдаңыз. 207 А) Фараб қаласында Александрия кітапханасы ашылды. В) Отырар кітапханасы әл-Фарабидің қатысуымен ашылды. С) ІІ Птолемей – ең ірі кітапхананың бірінің негізін салушы. D) 2001 жылы 27 тамызда Қазақстан ұлттық кітапханасы ашылды. 3. Мәтіндегі басты тірек сөздерді табыңыз. А) Александрия, дана, әлем, кітап қоры В) Александрия, ғылым, сына, жазу, жоба С) Александрия, ғылым, қалашық, көшірушілер D) Александрия, кітапхана, әлем, ғылым, кітап қоры 4. Мәтін бойынша толық және нақты ақпаратты табыңыз. Александрия кітапханасының негізін ... құрады. А) ежелгі грек әдебиетінен тұратын еңбектер В) көне грек әдебиеті мен ғылымынан тұратын еңбектер С) көне грек ғылымынан ғана тұратын құнды туындылар D) шығыс, грек халықтары әдебиетінен тұратын шығармалар 5. Мәтін мазмұнына сәйкес жауапты табыңыз. Көшірмешілер немен шұғылданған? А) кітаптардың көшірмелерін жинаумен В) кітаптарды көшірумен, данасын көбейтумен С) кітаптардың көшірмелерін кітапханаға жеткізумен D) кітапхана каталогін жасаумен, кітап қорын толықтырумен 6. Мәтіндегі негізгі ойды анықтаңыз. А) Әл-Фарабидің өмірі мен шығармашылығы туралы баяндалады. В) Әлемдегі ірі кітапханалардың ғылыми жобалары туралы айтылады. С) Әлемдік өркениетке үлес қосқан білім ордалары туралы ақпарат беріледі. D) Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылу тарихы, қызметі туралы баяндалады. 7. Мәтінге нақтырақ тақырып таңдаңыз. А) Әйгілі грек туындылары В) Әлемге әйгілі кітапханалар С) Ұлы Жібек жолының тарихы D) Еуропа ғалымдарының еңбектері 8. Мәтін мазмұнын нақтылайтын қорытындыны таңдаңыз. А) Ірі кітапханаларды қалпына келтіру жобасына 2001 жылы 27 тамызда қол қойылды. В) Отырар кітапханасы – ІІ Птолемей негізін салған әйгілі кітапханалардың бірі. С) Отырар кітапханасы – үлкен білім бұлағы, жиырма бір әл-Фарабидің отаны. D) Александрия мен Отырар – адамзат тарихында ерекше орын алған кітапханалар. 9. Мәтіндегі маңызды емес ақпаратты табыңыз. А) Ежелгі туындылар сына жазуымен жазылған. В) Отырар қаласы «әлемнің екінші ұстазы» әл-Фарабидің отаны болған. С) Кітапхана каталогі Калиммахтың жетекшілігімен жасалынған. D) Александрия кітапханасының жанында көшірмешілер жұмыс істеген. 208 10. Мәтіннің үшінші азатжолына дәлірек тақырыпша таңдаңыз. А) Қытай кітапханасы В) әл-Фараби шәкірттері С) Қазақ мәдениетінің дамуы D) Қазақ жеріндегі кітапхана |