Педагогикалық ұжым – оқу-тәрбие мекемесі қызметкерлерінен құралған ұжым. Педагогикалық ұжым қызметін директор үйлестіріп басқарады. Педагогикалық ұжымның жоғарғы органы – педагогикалық кеңес

Педагогикалық ұжым – оқу-тәрбие мекемесі қызметкерлерінен құралған ұжым. Педагогикалық ұжым қызметін директор үйлестіріп басқарады. Педагогикалық ұжымның жоғарғы органы – педагогикалық кеңес.

• 
  Педагогикалық шебер мұғалімнің оқушылардың өзіндік басқаруының ролін көтеруге тырысуы т.б.
  
• 
  Педагогикалық шебер мұғалімнің оқушылардың өмірге, түрлі іс- әрекеттеріне көзқарасын, белсенділігін, ынтасын арттыру;
  
• 
  Педагогикалық шебер мұғалімнің сынып құжаттарында оқушылардың әлеуметтік пікірін қалыптастыруы;
  

Педагогикалық шеберлік – педагогикалық қызметтің жоғары деңгейде меңгерілуі; педагогтың оқушылардың оқу - танымдық іс-әрекетін пәрменді басқарып, мақсаткерлік педагогикалық әсер мен өзара әрекеттестікті жүзеге асыруына мүмкіндік беретін арнаулы білімдерінің, біліктері мен машықтарының, тұлғалық кәсіптік маңызды қасиеттерінің кешені.

Педагогикалық ықпал - мектеп әкімшілігінің, мұғалімнің, сынып жетекшіснің, тәрбиешінің оқушылардың дұрыс білім және тәрбие алуына, қоғамда өз орнын айқын табуына ықпал етуі.

Тренинг (ағылш. «to train» - оқыту, жаттықтыру). Егер оқыту интерактивті жүргізілсе, яғни ақпарат ала отырып түсініксіз сәттерді талқылауға, сұрақ қоюға мүмкіндік алса берілген ақпаратты тез меңгереді және алған білімдерін бекіте отырып, мінез-құлық дағдылары қалыптасады т.б.

Мектепке дейінгі педагогика –мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту, тәрбиелеу, оқыту және оның негізгі заңдылықтары туралы ғылым.

Мектепке дейінгі педагогиканың дамуы, қалыптасуы.

Мектепке дейінгі тәрбиенің маңызы, сапасы.

Адамзат қоғамы ылғи да тәрбие мәселесіне мән берді. әлеуметтік функцияда тәрбие, аға ұрпақтың іні ұрпаққа қалдырған дүниетанымы, білімділігі, іс – тәжірбиесімен қалдырған. Сондықтан да, аға ұрпақ қандай білім алса, келер ұрпаққа берер тәжірбиесі соғұрлым мол болады. Ең бастысы адамға әсер ететін ол тәрбие. Тәрбиені адам қоршаған ортадан, айналасындағы қоғамнан алады.

Педагогика – адам тәрбиесінің заңдылықтары, өсіп келе жатқан ұрпақтың ең бірінші алдыға қоятын мақсаты тәрбие мәселесі. Педагогикада жетекші мәселенің бірі тәрбие. Тәрбие ұзаққа созылған процесс. Сондықтан да адам өмір бойыбиеленеді.

Педагогиканың дамуы ерте кезден басталған. Педагогиканың ғылым ретінде дамуына әсер етуші әлеуметтік құбылыс. Ең алғаш ( Сократ, Платон, Демокрит, Аристотель) тәрбиелеу мен қоғамның талаптарын біріктіру секілді философиялық пікір айтты. Ең алғаш пеадгогика философиялқ система туралы пікір ретінде қалыптасты.

Европада ортағсырларда педагогика тәрбие мәселесіне діни көзқараста болды. Педагогикаға деген көзқарас ең алғашқысында субективті болды.

Одан кейін ол обьективті көзқарасқа ие болды. Оған деген дифференцианальдық ғылым. Педагогика ғылым ретінде қалыптасуына Я. А. Коменский (1582-1670) үлкен ат салысты.( «Ұлы диадактика» 1632 ж, «Аналар мектебі» 1633ж).

Я.А. Коменский тәрбиені ерте жастан бастап жанұяда берілуі тиіс деген пікір айтты. Я.А. Коменскийдің «табиғи ойлау» тәрбиесі, кішкентай балаларды жан – жақты дамытуға Ж.Ж. Руссо (1712-1778) және И.Г. Пестолоцци (1746-1827).

Швейцарияныың педагогі И.Г.Пестолоцци – ең алғаш сөзінің қарапайым элементтік білімдерін ұсынды. Алғашқы рет ана тілі, арифметиканың методикасын ұсынды. Мектепке дейінгі « балалар класын» ұсынды.

Мектепке дейінгі балалар білім мен тәрбие мәселесіне өз еңбектерін арнаған неміс педагогі Ф.Фребель (1782-1852), ағылшын социалист – утописі Р. Оуэн( 1771- 1858), итальян педагогі М.Монтессори (1870-1952).

Ф.Фребель оқыту мен тәрбие мәселесіне ұйымдастырап мекеме ашты, ол алғаш рет бала – бақша деген ұғым енгізді. Дидактикаға, ойын мен ақыл – ойдың дамуына көп көңіл бөлді. Бірақ, Фребельдің бір қателігі болды. Ол мектепке дейінгі діни идеологияны ұсынды.

Р. Оуэн адамды қайта тәрбиелеуге болады деген пікірді ұсынды. К.Маркс пен Ф.Энгельстің пікірін құптамады.

Сонымен қатар М.В Ломоносовтың, А. Н. Радищевтің, Н.Н. Новиковтың, А.И. Герценнің, Л.Н. Тлостойдың, Н.И. Пиорговтың т.б. мектепке дейінгі педагогикаға қосқан үлестер зор.

К.Д.Ушинский бүкіл әлемдік педагогикамен психологияға ХІХ ғасырдың ортасында халықтық педагогикаға өз үлесін қосты.

Атақты марксистік педагогиканы Н.К.Крупская мен В.Луначарски екеуі әр жастағы мектеп ойындарын құрады.

А.С. Макаренко (1888-1939) ұжым туралы еңбегі, тәрбие, балалар ойны сияқты көңіл бөлді.

Мектепке дейінгі педагогиканың ең маңыздысы ол баланы 1 жастан 6 жасқа дейін тәрбиелеу мәселесін қарастырды.

Мектепке дейінгі кезеңдегі тәрбие-адам қалыптасуының алғашқы баспалдағы. Осы кезде игерген баланың рухани байланысы өмір бойына із қалдырып, оның дұрыс жетілуіне негіз болады. Сол себептен де мектепке дейінгі қоғамдық тәрбие орындарында мамандар даярлау ісіне ерекше көңіл бөлінеді. Айтылған ой-аікірлер ауызша толықтырылып, ойды жүйелеп тиянақтау үшін оқушыларға сауал қойылады, оны төмендегідей сызба үлгілер арқылы дәлелдеп көрсетеді:

1. Мектепке дейінгі педагогика ғылымы нені оқытады?

2. Бұл жастағы баланың ерекшелігі қандай?

Сонымен корыта келе, мектепке дейінгі педагогика пәні - мектеп жасына дейінгі балалардың дамуы, тәрбиесі, оларды оқыту және оның заңдылықтары туралы ғылым. Мектепке дейінгі педагогиканы оқи отырып, мектепке дейінгі жастағы баланың психологиялқ, физиологиялық даму ерекшелдігін, адамдармен қарым-қатынасы, адамдар өмірі, айналасы, табиғат туралы алғашқы түсініктерінің калыптасуы туралы мағлумат алады. Сондай-ақ негізгі педагогикалық ұғымдармен танысып, олардың айырмашылығын ажыратып, тәжірибеде қолдана білгуге жаттығады. Мектепке дейінгі педагогиканың басқа ғылым салаларымен байланысымен танысып, оның зерттейтін мәселелерін анықтайды.

Шет елдердегі қоғамдық мектепке дейінгі тәрбиенің тарихи дамуы.(Я.А.Коменский, Г.Пестолоций, Р.Оуэн, Ф.Фребель)

Ресейдегі алғашқы балабақшалар (Л.К.Шлегер, А.С.Симонович, Е.Н.Тихеева.)

Қазақстандағы алғашқы балабақшалар. Қазіргі ҚР да қоғамдық мектепке дейінгі тәрбиенің дамуы.мектепке дейінгі ұйым типтері және олардың ерекшелігі.

Мектепке дейінгі тәрбие теориясын дамытуға Швейцарияның аса көрнекті ғалымы Генрих Пестолоцци(1746-1817) үлкен үлес қосты. Халықтың жағдайын жақсаруын армандай отырып Пестолоций бұған дұрыс тәрбие және жалпыға бірдей білім беру нәтижесінде қол жеткізуі мүмкін еді. Оның көзқарасының утопиялығы: білім берудің өзі халық бұқарасының жақсы өмір сүруіне кепілдік береді деген бұлдыр сенімде болды.

Пестолоций табиғи дарындылық принциптері басшылыққа ала отырып, ол педагогтан балалардың жас мүмкіншіліктерін және ерекшеліктерімен санасуды талап етті. Пестолоций оқыту процесін балалардың қабылдау ерекшеліктерін есепке ала отырып, құрылуға тырысушылардың бірі болды. Балалардың қабылдау ерекшеліктерін есепке ала отырып, ол оқыту процесінде бөлшектерден бүтінге, жақыннан алысқа, қарапайымнан күрделіге бірте – бірте көшуді соның өзінде үздіксіздікті дәйетілікті сақтауды ұсынды.

Пестолоций тәрбие жүйесінің алдына барлық балалардың дене еңбек адамгершілік ақыл – ой жағынан үйлесімді даму міндетін қойды. Ол бала үшін неғұрлым тән табиғи қозғалыстарға негізделген «элементарлық гимнастика» жүйесін ұсынды.

Оуэн жұмысшы балаларын мектепке дейінгі қоғамдық тәрбиелеуде тұңғыш талпынысты ойдағыдай жүзеге асырды. Басқарушы, ал содан соң Нью-Ланарктегі (Шотландия) мақта жіп фабрикасының иесі болған Оуэн жұмысшылардың тіршілігін жеңілдету үшін бірқатар шаралар жүргізді: жұмыс күнін 10,5 сағатқа дейін (14—16 орнына) қысқартты, 10 жасқа дейінгі балаларды жұмысқа қабылдауға тыйым салды, жалақыны көбейт-ті, жаңа үйлер салды. Ол капиталистік құрылыстың кеселдерінен азат, та-за жаңа адамдардың қалыптасуына үлкен көңіл бөлді. Ол Нью-Ланаркте ұйымдастырған «Мінез-құлыққа арналған жаңа институт» осы мақсатқа қызмет етуге тиіс болды, бұл институтқа 1-ден 3 жасқа дейінгі балалар үшін ясли 3-тен 5 жасқа дейінгі «кішкентап балалар үшін мектеп», 5-тен 10 жасқа дейінгі балалар үшін бастауыш мектеп кірді, «Жаңа институтта» жұмыс істейтін жастар үшін сабақтар жүргізілді, жұмысшылар мен олар-дың семьялары үшін лекциялар және мәдени ойын-сауықтар өткізілді.

ХІХ ғасырдың ІІ жартысында ХХ ғасырдың басында Еуропада неміс педагогы Фридрих Фребель (1782-1852) мектепке дейінгі тәрбие теорияның кеңінен таралды. Фребельдің педагогикалық жүйесінің қарама қайшылығы болды. Фребель тәрбиені адам тумасынан болатын инстикттердің дамуы деп есептеді: 1. іс-әрекет 2. таным 3. көркемдік 4. діни.

Тәрбие мақсаты баланың бойында әуел бастан Құдай берген барлық адамға тән қасиеті анықтап білу. Табиғи дарындылық принципіне нақ осындай түсінік берді. Ол тәрбие табиғаттың бергеніне ештеңке қоспайды. Тек өзінің бойындағы қасиеттерді дамытады деп есептеген.

Мектепке дейінгі тәрбие орасан зор маңыз бере отырып, оны ойынды дамытудың негізгі деп санады. Баланың дене мен психикасының жағынан қалыптасуында оның үлкен роль атқаратындығын көрсетті. Баланың табиғи ерекшеліктерін сүйеніп, Фребель баланың іс - әрекеті және басқа балалармен араласуындағы қажетсінулерін қанағаттандыру үшін, оны құрдастарының қоғамында тәрбиелеу керек деп санады. Ол бұл идеяны педагогикалық жағынан терең негіздеді. Бұл бүкіл дүниежүзінде жаппай қабылданды. Ол дидактикалық ойындар мен алуан түрлі сабақтардың жүйесін құруды бастады. Оларды жүргізу негізіндегі әдістемелік нұсқауларға талдау жасады.

Балабақшаның алғашқы келуі шет елдерде ағылшын педагогы Роберт Оуэн (1771-1858) есімімен байланысты. Ол 1802ж пролитарист балабақшаларында қоғамдық тәрбие беретін мектеп балабақша алып « қоғамдық тәрбие ғана жан – жақты дамыған адамды қалыптастыруға мүмкіндік береді.»

Кейіннен неміс педагогы Фребель 1837 жылы мектепке дейінгі мекеме ұйымдасдастырып, оны балабақша деп атаған. Осындай шет елдік тәжірбиелердің негізінде Ресейде ХІХ ғасырдың 60 жылдары төлемақылы жеке адамның меншігіндегі ең алғашқы балалар бақшалары дүниеге келе бастады. 1- ші балабақша 1859 ж Гельсингфорста; 2- ші 1863 ж Петербургте, 3- ші 1863 ж Гельсингфорста Седмиградский,; 4-ші 1866ж Петербургте «Детский сад» журналының редакторы Симонович ашқан бағытта жүргізілген кейбір балабақшаларда Фребель жүйесімен жүргізілген. Фребельде мектепке дейінгі тәрбие жүйесі әсіресе, Ресейде неміс әйелдер тұратын немесе әйелдер семинарларын Германияда бітірген Фребель балабақша тәжірбиесімен таныс, орыс әйелдері ашқан балабақшаларда бұл жүйе үлкен орын алған. Фребель жүйесі көптеген сын пікірлерге ұшырағандықтан басқа балабақшалар өздерінше ізденіс жасар Ушинскийдің, Толстойдың ой пікірлеріне сүйене отырып жұмыс жасаған. Мысалы: 1863-1869 жж Люгибельдің Симоновичтің балабақшаларда тәрбие жұмысын ұйымдастыру кезінде уақыт жүйесіне шек қоймай, балалардың дербес әрекетіне сүйікті ісіне мүмкіндік жасап, жыл мезгіліне байланысты тәрбие жұмысының мазмұнын өзгерістер енгізіп отырған. Сол кезде ақпараттар Симоновичтің ақылды, тиімді деп жариялаған. 1866-1870 жж Воронеж, Иркуртск, Москва, Петербург т.б. жерлерде меншікті (балабақша) төлем ақылы балабақша ашыла бастады. Мектепке даярлау ісін алғаш балабақша жолға қойған. Мысалы: 1869ж Иркутскіде, Москвада. 18722 ж Тулада балабақша мектеп тәріздес ашылған балабақшаларда тәрбие жұмысын ойынмен аяқталатын сауат ашу, жазу, шет тілдерін үйрету т.б. тәрбие жұмыстарымен мектеп дейінгі жүзеге асырылған.

Швейцариядағы балалар бақшаларының жұмысымен алдын ала танысқан, XIX ғасырдың 60-жылдарда-ғы қоғамдык-педагогикалық қозғалыстың көрнекті қайраткері Аделаида Семеновна Симонович (1840—1933) 1866 жылы ерімен бірлесіп Пе-тербургте интеллигенция балаларына арналған ақылы балалар бақшасын ашты және Россияда мектепке дейінгі тәрбие жөнінде «Балалар бақшасы» деген тұңғыш журнал шығара бастады. Балалардың ерекшеліктерін зерт-тей отырып, ол Фребель жүйесі бойынша баланы дұрыс тәрбиелеу мүмкін емес екендігіне көзі жетті де К. Д. Ушинский ұсынған халықтық тәрбие идеясын қолдана бастады.

А. С. Симонович былай деп есептеді: 3 жасқа дейінгі балалар анасы-ның белсене қатысуымен семьяда тәрбие алуға тиіс, ал 3-тен 8 жасқа де-йінгі тәрбиелеуде семьяға бала бақшасы көмектесуі қажет.

Балалар бақшасына «семья мен мектеп арасын байланыстырушы зве-но» ретінде карай отырып ол, балалар бақшасы балаларды мектепте оқуға даярлауға тиіс, деп жорамалдады. Оның пікірі бойынша, балалар бақшасындағы оқу ойындық сипатта болуға тиіс. Мектепке дейінгі жоға-ры жаста жай арнаулы класта неғұрлым жүйелі даярлау енгізіледі. Ойын ойнап жүріп, бала бір мезетте орнықтылыққа дағдыланадьі, әліппемең, жазумен, санаумен танысады. Жай кластағы оқу мектептегі сабақ балаға қуаныш беретіндей етіп құрылуға тиіс.

Балалар бақшасы жұмысының табысты болуы көбіне-көп тәрбиешінің жеке басына байланысты, ал А. С. Симонович оған зор талаптар қойды. Оның айтуына қарағанда, «балалар баулаушысы» білімді, ширақ, сергек, көңілді, қатаң, бірақ кекшіл емес, талап қойғыш, бірақ қазымыр емес болуға тиіс. Ол балалардық табиғатын тани білуі тиіс. А. С. Симоновичтің пікірі бойынша, балалар бақшасының сипаты мен бағыты баулаушы-ның ақыл-ой және адамгершілік жағынан даму дәрежесіне байланысты,

А. С. Симоновичтің қызметі орыстың мектепке дейінгі педагогикасын дамытуға дұрыс әсер етті.

Е. Н. Водовозова балалар үшін бірқатар кітаптар шығарды, олар жиі кайта басылып отырды. Оның «Европа халықтарының өмірі» деген кітабы-мен Володя Ульянов гимназияда үздік оқығаны үшін наградталды.

Өзінің педагогикалық жүйесінде Е. Н. Водовозова К. Д. Ушинский тұжырымдаған халыктық принципті дәйекті түрде жүргізді. Ойын таңдау мен оқуды жоспарлауды, ол балалардың өмірі кызық та мазмұнды бо-латындай, орыс дәстүрлері рухында құрылатындай етіп жүзеге асырды, айналадағыларға деген ынтаны оятып, қанағаттандырды. Ол ұсынған балалардың серуендеу, экскурсиялар мен бақылау, творчестволық іс-әре-кеті, дене жаттығулары, халықтық қимыл ойындары, балалардың шамасына қарай еңбек етуі жөнінде және т. б. программалары да осы мақсатқа қызмет етті. Барлық оку бірте-бірте күрделене түсетін жүйеде орналастырылды.

Е. Н. Водовозованың бағдарламаларында ақыл-ой және адамгершілік тәрбиесіне үлкен орын берілді. Ақыл-ой дамуының құралы ретінде таби-ғатпен танысуға көп көңіл бөле отырып, оның мазмұнына қоршаған өмір-мен, халықтың еңбегімен және тұрмысымен танысуды енгізді. Оның адам жөніндегі 60-жылдардағы прогрестік идеялардың әсерімен калып-тасты. Адамгершілік тәрбиесі жөніндегД ұсыныстары балалардың бойын-да еңбек сүйгіштікті, тілек-талабын басқару іскерлігін қалыптастыруға бағытталды.

Е. Н. Водовозованың әлеуметтік және педагогикалық көзқарастары өз заманы үшін прогресті болды, ал «Балаларға акыл-ой және адамгершілік тәрбиесін беру» атты оның еңбегі Россияда балалар бақшалары тәрбиеші-лерін даярлау кезінде негізгі кұралдардың бірі болды„