Педагогика теориясы
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТҰЛҒАНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНДА ҰЖЫМНЫҢ РӨЛІ Жоспар
- Негізгі ұғымдар
| Бақылау сұрақтары:
1. Тәрбие дегеніміз не, оның мақсаты мен ерекшеліктері туралы әңгімеле. 2. Әлеуметтік тәрбиенің түрлерін және олардың міндеттерін атаңыз. 3. Тәрбиенің заңдылықтары қайсылар? 4. Тәрбие қандай принциптерге негізделеді? ТҰЛҒАНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНДА ҰЖЫМНЫҢ РӨЛІ Жоспар: Ұжым туралы түсінік. Оқушылар ұжымын құрудың мәні мен ұйымдастырушылық негіздері. Оқушылар ұжымының даму деңгейі мен кезеңдері. Оқушылар ұжымы дамуының негізгі шарттары. Негізгі ұғымдар: балалар ұжымы, бастауыш ұжым, ұжымдық қатынастар, өзін-өзі басқару, қатарлас әрекет ету принципі. Сократ, Платон, Аристотель, Орта Азия ойшылдары Фараби, Беруни, Ибн Сина, Ұлықбек, Әлішер Науаи және т.б. адамдардың қауым болып өмір сүруінің қажеттілігін ғылыми негіздеді. Әсіресе ұлы философ-ғалым Әбу Насыр Фараби өз еңбектерінде қауымдастықта өмір сүруге табиғи бейімділік адамның өмір салтының мәні екенін көрсетеді. Бұл туралы Фараби мынадай пікірлерін білдірді: «Әр адам өзінің жаратылысы бойынша өмір сүріп, ең жоғарғы дәрежеге жету үшін көп нәрсені қажет ететіндей құрылымдалған, мұндай нәрселерді бір өзі қолға кіріте алмайды, оларды ерісу үшін адамдар ұжымымен араласуы қажет. Демек, өмір сүруге қажетті, адамдарды бір-біріне жеткізіп, бір-біріне көмектесетін көп адамдардың бірігуі арқылы ғана адам табиғаты аңсаған кемелдікке жетеді. Мұндай ұжым мүшелерінің қызметі тұтастай алғанда олардың әрқайсысына өмір сүруге және жетілуге қажетті нәрселерді береді. Сондықтан да адам тұлғасы көбейіп, нәтижесінде адам ұжымы пайда болды». Ұжым адамдардың ортақ мақсат-мүдде негізінде бірігіп әрекет ету талабынан, өзара ынтымақтасу қажеттілігінен, олардың еңбек және тұрмыстық өмірлік іс-әрекетінің бағыттылығынан қалыптасады. Ұжымдар еңбек, білім, тұрмыс, көркем шығармашылық, әскери, дене шынықтыру, спорт, отбасы салаларында адамдардың іс-әрекетінің түрлеріне сәйкес құрылып, тиімді жұмыс істей алады. Қазіргі түсіндірмеде «ұжым» ұғымы екі түрлі мағынада қолданылады. Біріншіден, ұжым дегеніміз белгілі бір мақсат үшін біріккен бірнеше адамнан тұратын ұйымдық топты білдіреді (мысалы, өндірістік бригада, зауыт бригадасы, оқу бригадасы, шаруашылық бригадасы т.б.). Екіншіден, ұжым – жоғары ұйымдасқан топ. Мысалы, оқушылар ұжымы жоғары ұйымдасқан бірлестік болып табылады. Ұжымда және ұжым арқылы тәрбие беру мәселесі бұрындары да өзекті идеялық-педагогикалық мәселе болған, қазіргі уақытта да даулы мәселе. Ресми кеңестік педагогикада 1930 жылдардан бастап, А.С.Макаренко өз жұмысында ұжымдық тәрбиенің үлгілерін көрсеткеннен бері ұжымда және ұжым арқылы тәрбиелеу принципі кеңінен қолданыла бастады. Ол балаға оң педагогикалық әсер ету құралы ретінде әрекет ететін мектеп оқушылары ұжымында ғана тәрбие, тұлғаның жан-жақты және дұрыс дамуы мүмкін екендігін білдірді. Қазіргі Өзбекстанда қоғамның идеологиясы, бағдары, құндылықтары ұжымшылдықтан индивидуалистікке өзгерген кезде, бүкіл әлемдегі жағдай сияқты, педагог-ғалымдар, философтар, социологтар, психологтар, педагог-практиктердің ұжымдық тәрбиеге қатынасын анықтауды талап етеді. Егер бұрын ұжымдағы тәрбие туралы дау батыстық және социалистік жүйенің арасында болса, қазір отандық педагогиканың ұстанымдары, былайша айтқанда, іштей нақтылануда. Педагогика бойынша соңғы шыққан оқулықтардың кейбір авторлары ұжымда тәрбиелеуді мүлде атамайды, ал мерзімді баспасөзде жекелеген мұғалімдер оны авторитарлық педагогика мен саяси жүйенің ерекшелігі ретінде шектен тыс теріс бағалайды. Тәрбиедегі ұжымшылдық қарсыластарының негізгі тезисі – ұжым жеке тұлғаны басып тастайды. Дарынды адам, жеке адам топтың, бұқараның қысымын жиі бастан кешіреді, айыпталады, мазақ болады. Мектеп мұғалімдері ұжымның көмегімен балалардың соқыр бағынуына, олардың жеке дамуының деңгейлестігіне қол жеткізе алады. Сонымен, ұжымдық тәрбие мәселесінде бүгінгі таңда мәңгілік және ерекше өткір педагогикалық сұрақты көруге болады: автономды еркін адам немесе ұжымшыл, жеке тұлғаға немесе қоғамға бағдарлануға, басқа, тар емес жеке тәртіптегі құндылықтарға бағдарлану ма? Шектен аулақ болып, бұрынғы тәжірибе мен ғылыми көзқарастарды мұқият зерделеу керек сияқты. Балалардың педагогикалық ұйымдастырылған іс-әрекеті, байланыс тобындағы қарым-қатынасы арқылы ұжымда тәрбиелеу 20 ғасыр педагогикасының құнды практикалық және ғылыми жетістігі болып табылады. Топ ішілік өзара әрекеттестік, топтасу, топтың құндылық-бағдарлы бірлігі – топтардың өмірі мен қызметінің барлық аспектілері, соның ішінде сыныптар, мектеп топтары Солтүстік Америка, Еуропа және Азия елдерінде зерттелген және зерттелуде. А.С.Макаренконың ұжымдық тәрбиенің бірегей тәжірибесін бүкіл әлем зерттеуде. жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|