Тактильді талдағыштар. Теріде орналасқан көптеген рецепторлар сипап сезуге, яғни сырткы орта тітіркендіргіштерінің әсерін түйсінуге мүмкіндік береді. Олар сыртқы дүние танымда да айтарлықтай роль атқарады. Сондықтан көру мүмкіндігінен айырылған адамдарда ол белгілі дәрежеде жетіспейтін талдағышты алмастыра отырып, ерекше маңызға ие болады. Терінің сезімталдық жүйесінің аумағы өте үлкен — 1,4 тен 2,1 кв м-ге дейін болады. Теріде жанасуды, қысымды, тербелуді, жылылықты, суықты қабылдайтын, сонымен қатар ауырғанды сезетін көптеген жүйке ұшы жинақталған. Құрылысы бойынша олар әралуан терінің әртүрлі қабатында орналасады және оның бетіндегі таралуы біркелкі емес. Олардың ең көбі саусақтардың терісінде, алақанда, табанда, ерінде және жыныс мүшелерінде орналасады.
Әдебиет: [1-9]
Мультимедиялық құралдар тізімі:
7. Тәжірибелік сабақтардың мазмұны
Тақырып 1 Адам анатомиясы пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
Анатомия пәнінің даму тарихы. Адамның табиғаттағы орны. Адам мен жануарлар арасындағы ұқсастық пен айырмашылық. Ұлпалар туралы жалпы түсінік. Эпителий, дәнекер, бұлшық ет және жүйке ұлпалары.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 2 Тірек-қимыл аппараты
Сүйектердің, бұлшық еттердің және шеміршек пен буындардың дамуы. Байланыс түрлері. Адам қаңқасының құрылысы.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 3 Ас қорыту жүйесі
И.П. Павловтың еңбектері. Ас қорыту бездерінің ерекшеліктері. Ас қорыту мүшелерінің топографиясы.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 4 Тыныс алу жүйесі
Тыныс алу мүшелерінің топографиясы және құрылысындағы ерекшелікитер. Дыбыс аппараты. Өкпенің құрылыстық бірлігі- ацинус. Жасаңды тыныс алдыру.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 5 Несеп-жыныс жүйесі
Несеп-жыныс мүшелерінің топографиясы. Нефрон құрылысы. Несеп жиналуы. Аталық және аналық жыныс органдарының анатомиялық ерекшеліктері мен қызметі.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 6 Эндокриндік жүйе
Гуморальдік реттелу. Гормон туралы жалпы түсінік. Гипофиздің аралық мимен байланысын көрсету.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 7 Қан-тамыр және лимфа жүйелері
Қан тамыр құрлысының ерекшелігі. Жүректің автономдық жұмысы. Ұрықтағы қан айналудың ерекшелігі.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 8 Жүйке жүйесіне жалпы сипаттама
Ми мен жұлынның дамуы. Шеткі және вегетативті жүйке жүйесінің құрылысы. ЖЖә туралы жалпы түсінік.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 9 Анализоторлар
Анализаторлардың үш бөлімінің құрылысы. Сезім мүшелерінің негізгі құрылысы.
Әдебиет: [1-11]
Зертханалық сабақ мазмұны
Тақырып 1 Адам анатомиясы пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
Ұлпалардың микропрепараттарымен танысу.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 2 Тірек-қимыл аппараты
Сүйектердің құрылысы. Сүйектің түрлері. Адамның қаңқасының құрылысы. Қимылсыз және қимылды байланыстар. Омыртқа жотасының бөліктері. Омыртқалар құрылысы. Көкірек клеткасының құрылысы. Қол-аяқ сүйектердің құрылысы.
Әдебиет: [1-9]
Тақырып 3 Ас қорыту жүйесі
Ас қорыту органдарының қүрылысы. Ауыз қуысы, тіл, тістің дентин, эмаль, цемент заттары, тіс қуысындағы пульпа, органдардың ферменттері, олардың физиологиялық маңызы. Әдебиет: [1-9]
Тақырып 4 Тыныс алу жүйесі
Тыныс алу жүйесіне жататын органдардың: көмекей, кеңірдек, бронхылар мен өкпелердің/ құрылысы. Көмекей шеміршектерің орналасуы және құрылысы. Дыбыс аппараты. Өкпенің құрылыстық бірлігі- ацинус. Әдебиет: [1-9]
Тақырып 5 Несеп-жыныс жүйесі
Несеп-жыныс жүйесі. Несеп-жыныс органдардың топографиясы. Бүйрек құрылысы. Нефрон құрылысы. Несеп жиналуы. Несепағар, қуық, қуық каналының құрылысы. Аталық және аналық жыныс органдарының анатомиялық ерекшеліктері мен қызметі. Әдебиет: [1-9]
Тақырып 6 Эндокриндік жүйе
Эндокриндік бездердің топографиясы: қалқанша, қарынасты бездер, гипофиз, эпифиз, бүйрекүсті безі және жыныс бездер . Әрбір секрециялық бездердің бөлетін гормондары, олардың организмге тигізетін әсері. Әдебиет: [1-9]
Тақырып 7 Қан-тамыр және лимфа жүйелері
Жүректің құрылысы Тамырлар қабырғаларының құрылысы. Салатамыр және көктамыр жүйелері.Үлкен және кіші қан айналу шеңберлерінің артериялары. Қан айналу жолы. Лимфа жүйесінің құрылысы, бездері. Әдебиет: [1-9]
Тақырып 8 Жүйке жүйесіне жалпы сипаттама
Жүйке жүйесінің жалпы құрылысы мен қызметі. Нейрондарды жіктеу. Мидың және жұлынның жалпы құрылыстары. Мидың және жұлынның бөлімдері, нервтері. Рефлекторлық доға. Перифериялық және вегетативтік жүйке жүйелері. Әдебиет: [1-9]
Тақырып 9 Анализоторлар
Сезім органдары. Көру анализаторларының құрлысы. Есту, тепе-теңдік сақтау, иіс және дәм органдарының құрылысы. Терінің құрылысы
Әдебиет: [1-9]
8. Студенттердің өзіндік жұмыс мазмұны
1 СОӨЖ. Конституция туралы жалпы түсінік. 2 СОӨЖ. Физикалық жаттығулардың тірек-қимылына әсері. Сымбат. 3 СОӨЖ. И.П. Павловтың еңбектері. 4 СОӨЖ. Тыныс алу мүшелерінің гигиенасы. 5 СОӨЖ. Жыныс тәрбиесі. 6 СОӨЖ. Гормондардың ашылу тарихы. Гуморальдік реттелу. 7 СОӨЖ. Иммунитет. 8 СОӨЖ. Жүйке жүйесінің эволюциясы. 9 СОӨЖ. Сезім мүшелерінің онтогенезі.
-
СОӨЖ кеңестерінің графигі
-
№
|
Виды занятия
|
дүйсенбі
|
сейсенбі
|
сембі
|
бейсенбі
|
жұма
|
сенбі
|
1.
|
Дәріс сабақтарының сұрақтары бойынша кеңес беру
|
10.25-11.15
|
|
|
|
|
|
2.
|
Тәжірибелік сабақтарының сұрақтары бойынша кеңес беру
|
|
|
10.25-11.15
|
|
|
|
3.
|
СӨЖ сабақтарының сұрақтары бойынша кеңес беру
|
|
|
|
|
10.25-11.15
|
|
4.
|
Тест тапсырмаларының сұрақтары бойынша кеңес беру
|
10.25-11.15
|
|
|
|
|
|
11. Оқитын студенттердің білімін тексеру кестесі
Дәріс және тәжірибелік қатынасу (семинарлық, зертханалық, жеке, студийлық) 0-100 баллмен бағаланады.
Пән бойынша тапсырмалардың жасау және тапсыру графигі
№
|
Жұмыс түрі
|
Тапсырманың тақырыбы, мақсаты мен міндеті
|
Ұсынылатын әдебиеттер
|
Орындалу мерзімі
|
Бақылау түрі
|
Тапсыру күні
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1
|
Реферат
|
|
|
3 апта
|
|
4-ші апта
|
2
|
Реферат
|
|
|
2 апта
|
|
6-ші апта
|
3
|
Межелік бақылау
|
Модуль 1,2
|
|
|
коллоквиум
|
8-ші апта
|
4
|
Реферат
|
|
|
2 апта
|
|
9-апта
|
5
|
Реферат
|
|
|
2 апта
|
|
11ші апта
|
6
|
Межелік бақылау
|
Модуль 3,4
|
|
|
коллоквиум
|
15-ші апта
|
12. Студенттердің білімдерін анықтаудағы критерийлері
Сабақты жалпы қорытындылауы тест түрінде аяқталады, бұл барлық өтілген материалдарды қамтиды. Емтиханға жіберілуді алу үшін студент келесідей пән бойынша қамтылатын міндеттерді атқаруы қажет:
Әрбір тапсырма 0-100 баллмен бағаланады.
Жіберілу рейтингі орташа арифметикалық барлық тапсырмаларды ағымдағы сабақтардағы орындалған түрі бойынша есептеледі (дәрістерге қатысу, үй тапсырмалары, СӨЖ тапсырмалары, тәжірибе және т.б. тапсырмалары, межелік бақылау).
Жұмыс оқу бағдарламасындағы барлық орындалған тапсырмалары бойынша (барлық зертханалық жұмыстарды орындау және тапсыру, СӨЖ бойынша тапсырмаларды орындау мен тапсыру), курстық жобаны қорғаудан оң баға алуынан және жіберілу рейтингі 50 баллдан кем болмаған студент қорытынды бақылауға (ҚБ) жіберіледі.
Студенттердің оқу жетістіктерінің деңгейі әр бір пән бойынша, соның ішінде МЕ қорытынды бақылауынан, қорытынды бағамен анықталады, ол ЖР мен ҚБ есебімен есептеледі.
Қ = ЖР*0,6 + ҚБ*0,4
Салмақтық үлесімі әр жыл сайын университеттің ғылыми кеңесімен бекітіледі және ЖР 0,6-дан, ал ҚБ 0,3-тен кем болмауы керек.
КЖ/КЖ комиссия алдында қорғалады. Бағасы көрсетілген жұмысы бойынша және жетекшісінің пікіімен қаралып есептеледі.
Қорытынды бақылау пән бойынша студенттің оң бағасымен және жіберілу рейтингісімен есептеледі.
-
Тұрмыстық құрал-жабдықтардың экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі экологиялық талаптар.
-
Қалдықтарды жоюдың және тасымалдаудың зиянсыз әдіс-тәсілдері.
-
Қазақстанның өнеркәсіп орындары және оларға қойылатын экологиялық талаптар.
Рефератты жазуға арналған әдістемелік нұсқау
Рефератты орындау үшін материалдар ұсынылған әдебиеттерден алынады. Орындауға 1-2 апта уақыт беріледі. Реферат көлемі қолмен жазылса 10-15; компьютерде 10-12 бет болады. Компьютерде жазғанда текстің беттегі иллюстрациялар, таблицалар А-4 өлшемді бетте жазылуы тиіс. Тексті тергенде сол жақ 30 мм, оң-10, жоғары 20, төмен 20 мм-ден кем емес; шрифт көлемі 14, болуы керек, нөмерлеу оң жақ жоғары бүрышында нүктесіз қойылады.
Рефераттың аттестациясы.
Баға қою үшін рефератқа қойылатын талаптар:
1. Тақырыпты құрастыру дәрежесі
2. Ғылым әдебиетті қамту
3. Рефератты жазудың теориялық дәрежесі
4. Ғылыми негізде дұрыс қорытынды жасау
Рефераттар тақырыптары:
Конституция туралы жалпы түсінік. Физикалық жаттығулардың тірек-қимылына әсері. Сымбат. И.П. Павловтың еңбектері. Тыныс алу мүшелерінің гигиенасы. Жыныс тәрбиесі. Гормондардың ашылу тарихы. Гуморальдік реттелу. Иммунитет. Жүйке жүйесінің эволюциясы. Сезім мүшелерінің онтогенезі.
13. Оқытушының талаптары, саясаты және рәсімдері
Студент дәріс сабақтарына міндетті түрде қатысуы тиіс. Сабаққа қатысу әр бір сабақта белгіленеді (сабақтың басында немесе аяғында). Егер белгілеу кезінде студент болмаса, бұл деканаттың қарастыруымен қаралып түсініктеме қағазымен беріледі. Сабақта 2 рет қана жоқ болуы жіберіледі. Сабаққа екі рет қалып келу, бұл бір рет жоқ деп есептелінеді. Егер де екі реттен жоқ болса, бұл әкімшілдік шешім сұрағымен қарастырылады. Дәрісте басқа топтың студенттеріне отыруға тыйым салынады.
Тапсырмаларды дәл уақытында тапсыру қажет. Ең соңғы кезі емтиханға дейін 3 күн қалғанда қабылданады. Осы аталған тапсырмалардың барлығы егер тапсырылмаса, студент емтиханға жіберілмейді.
Тақырыптарды қайталау және өткен материалдарды қамтуы әр кезде қаралып отыруы керек. Оқу материалдарын меңгеруі тестпен немесе коллоквиуммен қаралып бағаланады. Тестілеу кезі студенттерге айтылмай қабылдануы мүмкін.
14. Әдебиет тізімі
Негізгі:
-
Нұрышев М. Адам анатомиясы. Оқулық Алматы: Карасай, 2005. -348 б.
-
Набидолина Ш.С. Бастауыш мектеп жасындағы балалардың анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы. Оқұлық. - Астана:Фолиант, 2007.-275 б.
-
Дүйсенбин Қ. Орталық жүйке жүйесі жғне жоғары жүйке әрекетінің физиологиясы. Алматы, 2001.
-
Iзмұхамбетов Т.Ё., Есiмбекова Р. I., Сахишева С. Ш., Мұсажанова М.Қ. Анатомия және физиология. Атлас. - Алматы: Арыс,2007.-169 б.
Қосымша:
-
Гайворонский И.В., Ничипорук Г.И., Гайворонский А.И. Анатомия и физиология человека: учебник для проф.образования.-5-е изд.стер.-М.:Академия, 2009-492с
-
Гослинг Дж.А. Анатомия человека: цветной атлас и учебник анатомии. – 4изд..-М.: АСТ-Астрель, 2005-377с.
-
Крылова Н.В., Искренко И.А. Анатомия скелета: анатомия человека в схемах и рисунках: атлас-пособие; учеб.пособие-2изд..-М.: Изд-во РУДН, 2006-83с.
-
Курепина М.М., Ожигова А.П., Никитина А.А. Анатомия человека: учебник для студ.вузов.- М.:Владос, 2005-383с.
-
Фениш Х. Карманный атлас анатомии человека на основе Международной номенклатуры.- 4-е изд., стер..-Минск:Интерпресссервис, 2002-464с.
Достарыңызбен бөлісу: |