Пәні: Педагогика Тақырыбы: М.Әуезовтың педагогикалық мұрасын зерттеу,оны оқу-тәрбие жұмысында қолдану Орындаған
М.Әуезовтің педагогикалық идеялары, оның маңызы
жүктеу/скачать 70.33 Kb.
|
| 2.2 М.Әуезовтің педагогикалық идеялары, оның маңызы
Қазақ халқының басына тәуелсіздік бақытын сыйлаған, соңғы он бес шақты жылдың көлемінде рухани дамуымызға бірқатар оң өзгерістер дүниеге келді. Егемен ел болып дүние жүзіне танымал болдық. Алғашқы асуды алдық. Осы жемісті жетістікке жеткізу үшін Қазақстан халқының, соның ішінде рухани және материалдық игіліктерін арттыру үшін атқарылар іс ауқымды. Сондықтан Республика халқының ақыл-ой мәдениетін, білімін, ұлттық сана-сезімін көтермейінше, ілгері баса алмаймыз. Себебі, бұл бұрынғы жақсы салт-дәстүр, көне мәдениет, тарих, халықтық педагогика мен ұлттық тәрбие, тарихи тұлғаларды қалпына келтіру арқылы жүзеге аспақ. Бұрын жоғалтқан асыл қазыналарымызды қайта таптық және өлгеніміз тіріліп өшкеніміз жанды. Қоғамның құрылымдық сипаты ғана емес, тұтастай ойлау жүйесі жаңғырды. Тәуелсіздік қазақ халқының ғасырлар бойы аңсаған асыл мұраты еді. Ата-бабаларымыз қанын да, жанын да аямай, қанша арпалысса да жете алмай кеткен осынау қастерлі мақсатқа біздің ұрпақ ХХ ғасырдың аяғында дау-дамайсыз қол жеткізді. Тәуелсіздік Алланың берген бас бостандығы. Әлем жұртшылығы халқымыздың дербес елдігін таныды. Мұның өзі қоғамдағы орнықты саяси ахуал жағдайында халықтың басым көпшілігінің рухани жаңаруы арқасында жүзеге асуы мүмкін. Адамдар санасының өзгеру, халықтың басым көпшілігінің әлемдік өркениет үлгісімен рухани жаңару процесінің күрделі сипатын ашып көрсете отырып, ел Президенті бұл процестің қазіргі таңда қалай жүріп жатқанына да баға берді. «Адамдардың ой-санасын бір сәтте өзгерту мемлекеттің қолынан келмейді, бірақ мемлекет өзгерістер процесін, маңызды ақпаратты халыққа жеткізу жолымен және де ең бастысы, өзіндік молшылыққа бағытталған әлеуметтік-экономикалық саясатты іске асыру жолымен, жеделдетуге қабілетті. Адамдардың жаңа дүниетанымын қалыптасқанша ондаған жылдар қажет болады» — дейді Президент Н.Ә.Назарбаев. Абай Құнанбаев, Шәкәрім Құдайбердиев, Мұхтар Әуезов мұрасы – халқымыздың ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасатын, маңызын жоймайтын зерттеудің қайнар көзі. Егер Абай мен Шәкәрім қазақ халқының өткен заманындағы зиялылығы мен кемеңгерлігінің асқар шыңы болса, бұл құдіретті бейнені романист қаламымен қайта тіріліткен Мұхтар Әуезовтің өзі жаңа замандағы жаңғырған қазақ мәдениетінің тарихында асқар шыңға айналды. Зеңгір аспандағы бір-бірімен біте қайнасқан ұлттың аса көрнекті үш алып тұлғасының, былайша ғажайып түрде тұтасып және тілдесіп кетуі – бүкіл дүниежүзілік әдебиет тарихындағы, көркем ойдағы өзіндік бір ерекше құбылыс. А. Құнанбаев, Ш.Құдайбердиев, М.Әуезовты дүниеге келтірген қасиетті Шыңғыстау өңірі. Селеулі дала төсінде өскен самал өзі естіген жаңалықты дүниенің төрт бұрышына таратуға тырысып асыға соғады. Олар ХІХ ғасырдың аяғы және ХХ ғасырдың бас кезінде өмір сүріп, қазақтың қоғамдық, әлеуметтік, рухани, мәдени, әдеби өміріне белсене араласып, гуманистік, адамгершілік, демократтық, педагогикалық идеяларды уағыздаған. Жалпы Абай Құнанбаев, Шәкәрім Құдайбердиев, Мұхтар Әуезов шығармаларының философиялық, психологиялық, педагогикалық мүмкіндіктері мен әдебиеттанудағы маңызына байланысты З. Ахметов, Ж.Аймауытов, М.Әуезов, А.Байтұрсынов, Х.Досмұхамедұлы, Ғ.Есім, М.Жұмабаев, С.Қирабаев, С.Мұқанов, Қ.Мұхаметханов, М.Мырзахметов, К.Оразалин, М.Орынбеков, Х.Сүйіншәлиев, Т.Тәжібаев, зерттеулерін т.б. айтуға болады. «Абайдың ақындық мектебі» деген ұғымға алғаш рет ғылыми түрде анықтама беріп кеңінен тоқталған М.Әуезов болатын. Бір пікірінде М.Әуезов былай дейді: «Қазақтың басқа ақындығымен салыстырғанда Абайдың үлгісін алған шәкірттері болуы – Абайдың әдебиеттік мектебін жасады. Абай шәкірттері өз ұстазына әр алуан жақтарынан еліктеді». М.Әуезов өміріндегі сабақтастық топырағымен, кіндікпен байланысты. Олардың есімдері үнемі бірге аталады: аға мен апа, рухани туыстар, ұстаз бен шәкірт, қоғамдық жұмыстағы идеалист әріптестер. Мені ағартушылыққа, ғылымға шақырған Абайдың ағасы Халлиолла, Зере әжесі орыс достары деп атаған. педагогикалық әсерін бағалады. Ұстаздар мен оқушылардың өлеңдері мен қара сөздері тақырыбы мен мазмұны жағынан ұштасқан. Абайдың тағылымы мен таланты Шәкәрімнің сегіз қырынан көрінсе, Мұхтар Әуезов осы ғасырда Абай мен Шәкәрім арманын жеткізген жарық жұлдыз. Абайдың қара сөздері қазақ философиясының негізгі уәжі болса, Шәкәрімнің «Үш ақиқат» шығармасы қазақ философиясының шыңы болса, Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясы дүние жүзіне белгілі. Ә.Құнанбаев, Ш.Құдайбердиев, М.Әуезов әдебиетімізде, философияда, педагогикада тағы басқа салаларда көп зерттелгені заңдылық. Алайда, «А.Құнанбаев, Ш.Құдайбердиев, М.Әуезов шығармаларындағы педагогикалық сабақтастық және оның оқу-тәрбие үрдісіне жүзеге асырылуы», оның еңбектерінің сабақтастығы, педагогикалық ой-пікірлердің ұлттық тәрбиесі әлі де жан-жақты зерттелген жоқ. ХХІ ғасырға аяқ басқан Қазақстан күрделі тарихи бетбұрыстар мен әлеуметтік жаңғыруларды бастан кешіруде. Қоғам дамуының тарихи жаңа кезеңі қоғам өмірінің барлық салаларында уақыт туғызған күрделі әлеуметтік өзгерістермен анықталады. Тәуелсіздіктің он бес жылында Қазақстан мемлекеті жаңа сапалық деңгейге көтеріліп, өзгермелі әлеуметтік ортада жаңа қазақстандық қоғам дүниеге келді. Абай Құнанбаев, Шәкәрім Құдайбердиев, Мұхтар Әуезовтер дүниеге келген киелі Шыңғыс өңірі. Дала төсінде соққан жел жаңалықты әлемге таратады. Олар ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында өмір сүріп, қазақ халқының қоғамдық, рухани, мәдени және әдеби өміріне белсене араласып, гуманистік, адамгершілік, демократиялық және педагогикалық идеяларды уағыздады. Үш алыптың қай-қайсысы да елдің бүгіні мен ертеңіне үлкен қамқорлық жасайтыны сөзсіз. Олар кейінгі ұрпақ тұлға санатында болуы үшін қазір үстемдік етіп отырған халық өз тілінде білім алуы керек деп есептеді. жүктеу/скачать 70.33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|