Микроорганизмдердің тыныс алуы. Бактериялардың жыныстық жолмен көбеюі. Бактериялардың жыныссыз көбеюі. Вегетативтік көбею. ОБСӨЖ жоспары: -
Аэробты
-
Анаэробты
-
Бактериялардың көбеюі.
ОБСӨЖ мақсаты:
Микроорганизмдердің тыныс алу жолдарын, бактериялардын көбею түрлеріне және ерекшеліктеріне толық мәлімет беру болып табылады.
Пайдаланатын әдебиеттер :
а) негізгі :
1. Гусев М.В. , Минеев Л.А. Микробиология.- М.: Изд-во Москва ун-та, 1985.
2.Cтейниер Р., Эдельберг Э., Ингрем Д. Микр микробов: в 3-х т . М. Мир 1979
-
Колешко О.И. Микробиология.-Минск:Бышэйшая школа, 1977.
-
Шлегель Г. Общая микробиология М: Мир 1987 567 стр
-
Шигаева М.Х. Экология бактерий Учебное пособие А. Наука 2002 170 с.
-
Березин В.Э. Основы вирусологии Учебное пособие . А. Наука 2002
-
Заварзин Г.А. Колотилова Н.Н. Введание в природоведческую микробиологию Учебное пособие Книж дом Унив 2001 г. – 256 с.
-
Мищустин Е.Н., Емцев В.Т. Микробиология. –М.: Колос, 1878.
-
Дарқанбаев Т.Б., Шоқанов Н.Қ. Микробиология және вирусология негіздері. Алматы, “Қайнар”, 1982.
-
Пименова М.Н. Гречушкина И.Н. Азова Л.Г. Руководства к практическим занятием по микробиологии – М.МГУ 1983 302 стр.
-
Құлдыбаев М. Ауыл щаруашылық микробиологиясы. Алматы, “Білім”,1994.
-
Генкель П.А. Микробиология с оснсвами вирусологии. Учеб. Пособие для студентов биол. фак. пед. Ин-тов. М., “Просвищение”,1974.271с.
Қосымша
-
Бродо П. Плазмиды . М. – Наука 1989 , 688 с.
-
Букринская А.Г. Вирусология М. Наука 1986 326 с.
-
Готтшалк Г.А. Метобализм бактерий М. Мир 1982 г. 310 с.
-
Елинов Н.П. Химимческая микробиология М. Выш школа 1989 г. 448 с.
-
Елинов Н.П. Основы биотехнологии – СПб Наука 1995 600с
-
Калакуцкий Л.В. Агре Н.С. Развитие актиномицетов – М. МГУ 1983 177с
-
Кондратьева Е.Н. Хемолитотрофы и метилотрофы М. МГУ 1983 г.
-
Перт С.Дж Основы культивирование микроорганизмов и клеток М.Мир 1978 г.
-
Шигаева М.Х. Цзю В.Л. Систематика бактерий – А. КазНУ 140 стр.
-
Блохина И.Н., Леванова Г.Ф. Генсистематика бактерии.-М.: Наука, 1976.
-
Громов Б.В. Строение бактерий.-Л.: Изд-во Ленингр. Ун-та,1985.
-
Заварзин Г.А. Водородные бактерий и карбоксидобактерия.-М.: Наука,1978.
-
Жизнь микробов а экстрмальных условиях.-М.: Мир, 1981.
-
Квасников И.Е., Нестренко О.А. Молочнокислые бактерии и пути их использования.-М.: Наука, 1975.
ОБСӨЖ мазмұны:
Микроорганизмдердің тыныс алуы энергия бөлінетін органикалық қосылыстар тотығуының биологиялық жолмен жүретін күрделі процесі болып есептеледі.
Тыныс алу түріне байланысты микроорганизмдерді үлкен екі топқа бөледі; аэробты және анаэробты микроорганизмдер. Аэробты микроорганизмдер ортада оттегі болғанда ғана тіршілік ете алады. Ал анаэробты оттегіне мұқтаж емес. Анаэроб микробтар облигат және факультатив деп екіге бөлінеді. Облигат анаэробтар тек оттегі жоқ жерде ғана тіршілік етеді. Молекула күйіндегі оттегі жоқ жерде ғана олар үшін-у. Ал факультативті анаэробтар молекула күйіндегі оттегінің бар не жоғына қарамай тіршілік ете береді. Анаэроб микроорганизмдер де табиғатта кең таралған. Олар ауа енуі қиын терң қабаттарда тіршілік етуге бейімделген.
Энергия алу үшін көбнесе азотсыз заттар жұмсалса, микробтар өз денесін құруға азотты заттарды пайдаланады.
Кейбір организмдердің тыныс алуы органикалық емес қосылыстарды тотықтыру процесінде болады. Мысалы, нитрификациялаушы бактериялар аммияк тұзын алдымен азотты, одан соң азот қышқылынды тотықтырады.
1861 жылы Л.Пастер өзіндік ерекшелігі бар анаэроб бактериялрды тапқан болатын. Оған энергияны тотықтырудан емес, оттегі жоқ жерде органикалық қосылыстарды ыдырату жолы мен қамтиды. Бұл ашу процесі деп аталады. Ол микроорганизмдер үшін оттексіз тыныс алу әдеттегі оттегімен тыныс алатын аэроб микроорганизмдер үшін оттегінсіз тыныс алу әдеттегі оттегімен тыныс алатын аэроб микроорганизмдер сияқты, анаэробтарда органикалық қосылыстарды өзгеріске түсіру кезінде оттегін қамти алады. Органикалық заттар алғашқы ыдырағандаодан сутегі бөлінеді. Ол бірнеше тізбектеле орналасқан ферменттердің көмегімен ауадағы оттегіне жанасады. Сонда су п.б. Су құрамындағы су тегімен оттегінің арқасында, көміртегі атомдарының арасында көміртегі атомдарының арасында тотығу-тотықсыздану реакциясы жүреді.Осы тотықсыздану процесс арасында ортаға энергия бөлінеді. Ол микробтар клеткасының тіршілігіне қажет. Микробтарға арналған қоректік ортаның тотықсыздану қасиеті бар. Мұнда оттегі көп роль атқарады, заттар толық тотыққанда ғана болады. Мәселен, глюкоза осылай тотыққанда ортада су мен көмір қышқыл газы және 674 ккал жылу бөлінеді. Бұл энергия өсімдіктегі хлорофилл көмегімен фотосинтез процесі кезінде қайта жиналған энергия. Аэроб бактериялардың әсерінен ол энергияға айналады.
Микроорганизмдердің тыныс алуы көпшілік жағдайда жоғары сатыдағы организмдердің аэробты тын аэробты тыныс алуына тым ұқсас. Сонымен тыныс алу дегеніміз органикалық заттар электрондарының молекулалық оттегіне берілу процесі, яғни тыныс алу кезінде электрондардың акцепторы ролін оттегі атқарады. Ал ашу процесі кезінде органикалық заттардан бөлінген электрондар басқа органикалық затқа беріледі, яғни мұнда электрондар акцепторының ролін процесс барысында түзілетін бір органикалық қосылыс атқарады.
Глоссарий:
1. Вегетатив көбею.
2. Фотосинтез
3. Анаэроб
4. Аэробты
5. Факультатив
Бақылау сұрақтары:
1. Аэробты микроорганизмдер?
2. Анаэробты микроорганизмдер?
3. Анаэроб микроорганизмдердің табиғатта таралуы?
4. Бактериялардың көбею жолдары?
5. Вегетативтік көбею?
Достарыңызбен бөлісу: |