Ақтаудың технологиялық сапасын бағалау

Ақтау машинасына түскен дәнді ақтауда екі зат - қауызынан босаған дән немесе ядро және дәннің қауызы алынуға тиісті. Бірақ, ақтау машиналарының конструкциялық және ақтау технологиясының кейбір кемшіліктеріне байланысты ақтау барысында қосымша заттар да алынады. Сонымен, дәнді ақтағанда бес түрлі зат: - ақталған дән (ядро), ақталмаған дән; ұсақталған дән (ядро); ұнтақ (мучка) және қауыз (лузга) алынады. Егер ақтау жүйесі неғұрлым жақсы, сапалы жұмыс істесе, соғұрлым қосымша заттар азайып ақталған дән мен қауыз көп мөлшерде алынады.

Ақтаушы машиналардың жұмысын бағалау үшін одан түсетін дәннен алынған заттың құрамындағы ақталған, ұсақталған дәннің және ұнтақтың мөлшерін анықтайды.

Қондырғылар мен жабдықтар. ФПМ-1 қондырғысы; ситалар жиынтығы бар зертханалық анализаторлар; бірінші сыныпты дәлдіктегі техникалық таразы.

Жұмысты орындау реттілігі. Қондырғыны қосып, қалыпқа келтіреді. Талдауға арналған ұн сынамасын 100 г салмақта екі сынамаға бөледі. Бір сынаманы ірілік фракциясының мөлшерін анықтау үшін ситадан өткізеді. Екінші сынаманы ұнның түсі мен ақтығын анықтау үшін пайдаланады. Бұл үшін бақыланатын ұнды ФПМ-1 қондырғысының көрсеткішін екі светофильтрде СЗС-7 және ОС-14 жазып алады және номограмма бойынша ұнның түсін анықтайды.

СЗС-7 светофильтрін қолдану кезінде ұнның ақтығы ФПМ-1 қондырғысының шкала бірлігінде өлшенеді. Анықтауды екі рет қайталайды және ақтықты орташа арифметикалық есептейді.

Сосын ірілік фракциясының мөлшеріне байланысты ұнның ақтық көрсеткішін ретке келтіреді. Анықтау нәтижелерін кестеге енгізеді.

22-кесте. ФПМ-1 қондырғысында ұнның ақтығын анықтау нәтижелері

Ұн үлгісінің шифры	Ірілік фракциясының мөлшері,%	Светофильтр кезінде қондырғының көрсеткіші		Номограмма бойынша ұнның түсі	Ұн ақтығының көрсеткіші	Ұн сұрыпы
		СЗС-7	ОС-14

Кесте мәліметтерін ұн ақтығының нормаларымен салыстырады.


4 БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАР ТІЗІМІ

	№1 БАӨЖ тақырыптары
1	Дәнді дақылдарды сақтаудың Ерекшеліктері
2	Астықты сақтау және сапасын арттырудағы технологиялық тәсілдер
3	Дәнді дақылдарды сақтаудың технологиялық тәсілдері
4	Сорбциялық құбылыстар сипаттамасы
5	Астық қабылдау мен орналастырудың технологиялық негіздері
6	Астық сапасын арттырудағы технологиялық тәсілдер
	№2 БАӨЖ тақырыптары
7	Дәнаралық кеңістігіндегі ауа астық құрамына әсерін тигізуі
8	Базистік және шектелген кондициялар
9	Астық қабылдау кәсіпорындары
10	Астықты қоймаларға дұрыс орналастыру
11	Астықтың әрбір партиясының әртүрлі жағдайда сақталуға төзімділігі
12	Жылу бөлетін физиологиялық және микробиологиялық үрдістер нәтижесі
	№3 БАӨЖ тақырыптары
13	Астықтың әрбір партиясының сапа Көрсеткіштері
14	Тұқымдыққа арналған дән
15	Сақтау барысында орын алатын физиологиялық құбылыстар
16	Астықты екінші тазарту не үшін қажет?
17	Жүгері сабақтарын өңдегенде басқа астық түйірлеріне қарағанда қандай ерекше үрдістер пайдаланылады?
18	Сортты тұқым партияларын қабылдау
	№4 БАӨЖ тақырыптары
19	Тұқым өнгіштігі мен өну энергиясына әсер ететін себептер
20	Дәннің температурасы
21	Дәннің өніп кетуі
22	Тұқымдық дәнді сақтау
23	Бұршақтұқымдастар дәндері микроорганизмдермен зақымдануы
24	Фитогенді микроорганизмдермен зақымданған астық түйірлер
	№5 БАӨЖ тақырыптары
25	Термофильдің астыққа тигізетін зияны
26	Астық сақтау шарттары және оған күтім жасау тәсілдері
27	Афлатоксиндер дәнде пайда болуы
28	Пассивті салқындату
29	Активті салқындату
30	Күріште кездесетін токсиндер