Тақырыбы: «Алгоритмдеу негіздері» тақырыбын оқыту әдістемесі

«Алгоритмдеу негіздері» тақырыбы мектептегі информатиканың базалық курсының 9-сыныбында қарастырылады. Күнтізбелік жоспар бойынша 1-ші, 2-ші, 3-ші және 4-ші сабақ болып І оқу тоқсанында өтіледі.

Сағат саны - 4 сағат.
1 – сабақ.

«Алгоритм» ұғымы. Алгоритмнің қасиеттері

Мақсаты: оқушылардың «алгоритм» ұғымын талдау және оның қасиеттеріне мысал келтіру, қарапайым алгоритмдерді құру дағдысын қалыптастыру.

Оқушылардың біліміне қойылатын талаптар: оқушылар алгоритмнің анықтамасын айтып, мысал келтіріп, негізгі қасиеттерін сипаттай алуы керек.

Оқушылардың білігі мен дағдысына қойылатын талаптар: қарапайым алгоритм құра білу, оның нәтижесін талдау.

Жоспары:

1. 
   «Алгоритм» ұғымы.
   
2. 
   Алгоритмдерге мысал келтіру.
   
3. 
   Алгоритмнің қасиеттері.
   
4. 
   Алгоитмнің қасиеттеріне сипаттама беру.
   
5. 
   Алгоритм құруға есеп шығару.
   
6. 
   Бақылау және тестілеу сұрақтары арқылы оқушылардың игерген білімін тексеру.
   
7. 
   Жаттығу мен есеп шығару арқылы оқушылардың алгоритм құру дағдысын қалыптастыру.
   

Анықтама. Алгоритм – берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіру.

1. 
   Айқын, дәл өрнектелуі.
   
2. 
   Үздіктілігі.
   
3. 
   Нәтижелілігі.
   
4. 
   Жалпыламалығы.
   
5. 
   Формалды орындалуы.
   

1. 
   Алгоритмнің өрнектелу жолдары.
   
2. 
   Алгоритм блоктарының арнайы белгілері.
   
3. 
   Алгоритмді блок – схема түріндежазуға мысал келтіру.
   

Анықтама. Блок – схема – алгоритмнің арнайы бекітілген гоеметриялық фигуралар арқылы графиктік түрде жазылуы.

Іс-әрекеттің аталуы	Блок-схема түрі	Негізгі әрекеті
Процесс		Математикалық өрнектерді есептеу
Таңдау	шарт жоқ иә	Есеп шығару жолын таңдайды
Модификация		Цикл басы (қайталау)
Құжат		Нәтижені шығару, қағазға басу
Енгізу, шығару		Мәлімет негізу (шығару)
Бастау, аяқтау		Алгоритмдердің басы, соңы
Қосалқы программа		Қосалқы программаға кіру және шығу
Түсініктеме		Схеманың, формуланың түсііктемесі

Анықтама. Берілген реті бойынша алдын ала бекітілген командалар жүйесіне кіретін командалар тізбегін автоматты түрде орындайтын адамды немесе техниканы орындаушы деп атаймыз.

1. 
   Сызықтық немесе тізбектік алгоритм.
   
2. 
   Тармақталған алгоритм.
   
3. 
   Циклдік алгоритмдер: арифметикалық, қадамдық алгоритм.
   
4. 
   Бақылау сұрақтары.
   

Анықтама. Алгоритмдер блоктардың өзара байланысуына қарай үш құрылымға – сызықтық, тармақтық және циклдік түрлерге бөлінеді.

1. 
   Сызықтық немесе тізбектік алгоритм. Сызықтық алгоритм өрнектелуіне қарай тізбектелген командалардан, ал блок – схемалары бар сызық бойына орналасқан тізбекті блоктардан тұрады. Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм сызықтық алгоритм деп аталады
   
2. 
   Тармақталу алгоритмдері. Алгоритмдердің есептегі белгілі бір шартқа тәуелді тармақталып бірнеше жолдарға бөліну тобы тармақталу алгоритмдері деп аталады.
   
3. 
   Арифметикалық цикл. Алгоритмнің атқарылуы алдында циклдің алғашқы мәні белгілі болады да, келесі қайталану кезеңінде цикл параметрі белгілі бір тұрақты шамаға өзгеріп отырады.
   
4. 
   Қадамдық цикл. Алдын ала қайталану саны белгісіз болған жағдайда қадамдық цикл пайдаланылады. Циклді аяқтау үшін белгілі бір шарт тексеріледі.
   

Мектеп оқулығы мен дидактикалық материалдар жинағын пайдалана отырып, келесі тапсырмаларды орында.

1. 
   «Алгоритмдеу негіздері» тақырыбы бойынша сабақ жоспарының үлгісін дайында.
   
2. 
   Көрнекі – дидактикалық материалдарын дайында.
   
3. 
   Оқушының дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды анықта.
   

1. 
   Алгоритмдеу негіздері тақырыбы мектептің қай сыныбында оқытылады?
   
2. 
   Осы тақырыпқа бөлінген сағат көлемі қандай?
   
3. 
   «Алгоритмдеу негіздері» тақырыбының мақсаты?
   
4. 
   Осы сабақты қандай программалық және дидактикалық материалдармен қамтамасыз етуге болады?
   
5. 
   Сабақ қандай типте өтеді?
   
6. 
   Оқушылардың білімі мен біліктіліктеріне қойылатын талаптар.
   

№5 өздік жұмыс

«Компьютер құрылымы» тақырыбы мектептегі информатиканың базалық курсының 7-8 сыныптарында қарастырылады. Күнтізбелік жоспар бойынша 7-ші, 8-ші, 9-шы, 10-шы және 11-ші сабақ болып І-II оқу тоқсанында ЖӘНЕ 8-сынып бойынша 8-9 сабақ болып өтіледі.

7 сынып бойынша 5 сағат, ал 8 сынып бойынша 2 сағат көлемі берілген.
7 – сыныпқа арналған «Информатика» курсы бағдарламасының

ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЛАУЫ

№	Тақырыбы	Сағаты
1.	Компьютер - әмбебап ақпараттық машина. Информатика дегеніміз не? Компьютер – ақпарат өңдеу құралы. Есептеуіш техниканың даму тарихы. ЭЕМ – ді қолдану аумағы. ЭЕМ – нің қоғам өміріндегі рөлі: мектепте, үйде, бизнесте, медицинада, мәдени ортада, ғылымда. Компьютерде өңделетін ақпарат түрлері.	2
2.	Ақпараттық құралдар. Құралдардың қызметі. Пернетақтамен танысу.	3

КОМПЬЮТЕРДІҢ АППАРАТТЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ

2.1. ТАҚЫРЫП. ЕСЕПТЕУІШ ТЕХНИКАСЫНЫҢ ДАМУ ТАРИХЫ

№7 сабақ
Сабақтың тақырыбы:	Есептеуіш техникасыынң даму тарихы. ЭЕМ – ның қоғам өміріндегі рөлі: үйде, медицинада, өнерде, бизнесте, ғылымда, ЭЕМ – ді қолдану аумақтары.
Бағдарламалық – дидактикалық қамсыздандыру	Оқулық. Жұмыс дәптері.
Сабақтың мақсаты:	Оқушыларды ЕТ – нің даму тарихымен оны құрылуының негізгі принциптерімен таныстыру. ЭЕМ – нің өміріндегі рөлін түсіндіру. ЭЕМ – ді қолдану аумақтары туралы ой - өрісін кеңейту.
Сабақтың типі:	Пікірлесіп – түсіндіру.
Білім мен біліктілікке қойылатын талаптар:	Оқушылар білуі тиіс: ЕТ дамуының негізгі кезеңдерін; Ақпарат түрлерін; Цифрлық есептеуіш машинасының құрылу принциптерін; ЭЕМ буындары мен олардың элементтік базасын; ЭЕМ – ді қолдану аумақтарын. Оқушылар үйренуі тиіс: әр түрлі бундарға ЭЕМ мысалдарын келтіру; ЭЕМ элементтік базасы бойынша қандай да бір машина қай буынға жататынын аңықтауды; ЭЕМ – ді қоғам өмірінде қолдану мысалдарын келтіруді.

2.2. ТАҚЫРЫП. ДЕРБЕС КОМПЬЮТЕР

№8 сабақ
Сабақтың тақырыбы:	Дербес компьютерлер. Компьютермен танысу. Компьютердің құрылымы. Компьютердің арналуы. Мүмкіндіктерін көрсету. Жүйелік блок. Компьютердің ішкі құрылғылары.
Бағдарламалық – дидактикалық қамсыздандыру	КУВТ, музыкалық компакт – диск, компьютерлік ойындар, мәтіндік және графикалық редакторлар, калькулятор. Оқулық. Жұмыс дәптері.
Сабақтың мақсаты:	Дербес компьютермен, оның негізгі блоктарымен және олардың міндетімен таныстыру. ЭЕМ мүмкіндіктерін көрсету. Жүйелік блоктың ішіндегі құрылғылармен және олардың міндетімен таныстыру. Компьютердің негізгі құрылғылары – процесссормен, ЖЖҚ – мен, ТЖҚ – мен таныстыру.
Сабақтың типі:	Көрсете түсіндіру.
Білім мен біліктілікке қойылатын талаптар:	Оқушылар білуі тиіс: Компьютер деген не екенін; Аппараттық құралдардың негізгіжиынына не кіретінін; Компьютердің құрылғыларының міндетін (арналуын); Бағдарламалық жабдықтаманың не үшін керек екенін; ДК көмегімен не жасауға болатынын; Жүйелік блоктың алдыңғы панельдегі батырмалар мен құрылғылардың арналуын; Жүйелік блоктың ішіндегілердің арналуын; Жүйелік блоктың арғы жағында не орналасқанын; Процессордың негізгі сипаттамалары мен арналуын; Компьютердің ішкі жадының түрлері және арналуын. Оқушылар үйренуі тиіс: Компьютерді қосуды және өшіруді.

№9 сабақ
Сабақтың тақырыбы:	Компьютердің сыртықы құрылғылары. Енгізу – шығару құрылғылары. Монитор. Пернетақта. Пернетақталық тренажер.
Бағдарламалық – дидактикалық қамсыздандыру	ОЕТС (КУВТ), пернетақталық тренажер. WordPad мәтіндік редакторы (алфавитті – цифрлық пернелердің қызметін көрсету үшін). Оқулық. Жұмыс дәптері.
Сабақтың мақсаты:	Оқушыларды компьютердің сыртқы құрылғыларымен таныстыру. Енгізу – шығару құрылғыларын жалпы шолу. ДК – нің негізгі шығару құрылғысы – монитормен таныстыру. Пернетақтаның арналуы және таратылуымен таныстыру. Әр түрлі алфавитті – цифрлық ақпартты енгізуді көрсету, пернетақтамен жұмы істеу әдістерімен таныстыру.
Сабақтың типі:	Баяндау, көрсету, практикум.
Білім мен біліктілікке қойылатын талаптар:	Оқушылар білуі тиіс: Компьютердің ішкі құрылғыларына қандай құрылғылар жататындығын; Енгізу – шығару құрылғыларын; Монитордың сипаттамаларын, арналуын, құрамдас бөліктерін; Пернетақтаның міндетін; Пернелердің негізгі топтарын; Алфавитті – цифрлық символдарды енгізу тәсілдерін; Арнайы пернелердің негізгі функцияларын; Пернетақтамен жұмыс істеу техникасының ережелерін; Меңзердің аңықталуы мен міндетін; Пернетақтаның схемасын. Оқушылар үйренуі тиіс: Пернелердің негізгі топтарын пайдалануды; Арнайы пернелерді пайдалануды; Пернетақтамен дұрыс жұмыс істеуді; Меңзердің орнын аңықтауды және оны басқаруды; Пернетақтады қолды дұрыс орналастыруды; Он саусақпен теруді; Пернелерге дұрыс механикалық басуды; Теру жылдамдығын асыруды.

№10 сабақ
Сабақтың тақырыбы:	Ақпарат енгізу манипуляторлары. Басу құрылғысы.
Бағдарламалық – дидактикалық қамсыздандыру	Оқулық. Жұмыс дәптері.
Сабақтың мақсаты:	Ақпаратты енгізу манипуляторларымен таныстыру (маус, трекбол, терте (джойстик), сканер). Принтердің түрлерімен, оның жұмысының ерекшеліктері мен принциптерімен таныстыру.
Сабақтың типі:	көрсете отырып, түсіндіру.
Білім мен біліктілікке қойылатын талаптар:	Оқушылар білуі тиіс: Манипуляторлардың түрлері мен міндетін; Принтерлердің түрлері мен міндетін; Прнтерге шығаратын ақпараттың типін; Принтер жұмысының принциптерін.

№11 сабақ
Сабақтың тақырыбы:	Компьютердің сыртқы жадысы. Ақпарат тасуыштар. Иілгіш және компакт – дискілер. Дискіжетек. CD - ROM.
Бағдарламалық – дидактикалық қамсыздандыру	ОЕТС – 98 (КУВТ - 98). Иілгіш және компакт – дискілер. Оқулық. Жұмыс дәптері.
Сабақтың мақсаты:	Ақпаратты жазу мен оқу, иілгіш және компакт – дискілер сияқты ақпарат тасуыш туралы түсінік беру. Дискіжетек пен CD – ROM жұмыстарымен таныстыру.
Сабақтың типі:	Көрсете - түсіндіру.
Білім мен біліктілікке қойылатын талаптар:	Оқушылар білуі тиіс: Иілгіш және компакт – дискілер не екенін; Дискіжетек пен CD – ROM қалай құрылғанын; Ақпаратты оқу мен жазу қалай жүретінін; Қандай жағдайларда қандай ақпарат тасуыш қолдану керек екенін; Ақпарат тасуыштардың негізгі параметрлерін; Иілгіш және компакт – дискілермен жұмыс істеу ережелерін. Оқушылар үйренуі тиіс: Иілгіш және компакт – дискілерді қолдану; Ақпаратты бір тасуыштан басқасына алмастыруды; Иілгіш дискілерді пішімдеуді; Иілгіш және компакт – дискілердегі ақпаратты қарауды.

8 – сыныпқа арналған «Информатиканың базалық курсының»

КҮНТІЗБЕЛІК ҮЛГІ ЖОСПАРЫ
Аптасына 1 сағ. Барлығы 34 сағ.

Сабақ	Тақырып		Сағат
4 – 5. Дербес пайдаланылатын компьютерлер. Компьютердің құрылымы мен жұмыс істеу принциптері.
8 - 9	ЭЕМ – де деректерде кескіндеу түрлері. ЭЕМ – нің техникалық сипаттамалары мен ондағы орындалатын міндеттердің өзара байланысы. ЭЕМ – нің буындары және элементтік базасы. Басқарудың программалық принципі.		2 сағ.
Оқушының меңгеруі тиіс білімі: қазіргі дербес пайдаланылатын компьютердің құрылымын; компьютердің негізгі тораптарын, олардың өзара байланысын; компьютерді айрықшалайтын негізгі техникалық параметрлерді; ЭЕМ – нің буындары мен элементтік базасы; Компьютердің автоматты жұмыс істеу принципін.		Оқушының игеруі тиіс білігі: компьютердің әр буынына мысал келтіру және сипаттамалық ерекшеліктерін көрсету; компьютерге кез – келген енгізу құрылғысын жалғауды және оны құрылымдауды жүзеге асыруды; дискілерді пішімденуді; файлдарды архивтеу және архивтен шығаруды; антивирустық программаны қолдануды.

4. ДЕРБЕС ПАЙДАЛАНЫЛАТЫН КОМПЬЮТЕРЛЕР

№8 сабақ
Сабақтың тақырыбы:	Деректерді ЭЕМ – де кескіндеу түрлері. ЭЕМ – нің техникалық сипаттамалары мен оларда шешілетін мәселелердің өзара байланысы. ЭЕМ – нің буындары мен элементтік базалары.
Бағдарламалық – дидактикалық қамсыздандыру	Оқулық. Жұмыс дәптері.
Сабақтың мақсаты:	Оқушыларды дербес пайдаланылатын компьютердің архитектурасымен, оның құрылғыларының міндеттерімен таныстыру.
Сабақтың типі:	Практикум элементтері бар түсіндірмелі – көрнекілікті.
Білім мен біліктілікке қойылатын талаптар:	Оқушылар білуі тиіс: компьютерлердің айрықшаланатындай негізгі техникалық параметрлерін; ЭЕМ – нің буындары мен элементтік базасын. Оқушылар меңгеруі тиіс білігі: әр буын компьютерлеріне мысал келтіруді және сипаттамалық ерекшеліктерін айтып беруді.