ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені

1.С. Жұмабаев. Жасерешелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А., 1988.

2. Күзембаева А. Адам анатомиясы. А.,2002.

3. А. Г. Хрипкова Возрастная физиология и школьная гигиена. М., 1990.

4. Корабкова А. Атлас по нормальной физиологии. А., 1990.
№8 ТАҚЫРЫП: Ішкі секреция бездерінің физиологиялық маңызы. Жыныстық тәрбие.

МАҚСАТЫ: Ішкі секреция бездері, оның гормондарымен, ағзаға әсері, маңызы, жыныстық жетілу кезеңіндегі ерекшеліктері туралы теориялық білімдерін бекіту.
сұрақтары:

1. 
   Ішкі секреция бездері туралы түсінік.
   
2. 
   Ішкі секреция бездерінің түрлері.
   
3. 
   Ішкі секреция бездері бөлетін гормондар, олардың ағзаға әсері.
   
4. 
   Гипоталамус-гипофиздік жүйе, гипофиз, оның жұмысының бұзылуынан ағзада туатын өзгерістер.
   
5. 
   Қалқанша безі, қалқанша маңы безі, оның бөлетін гормоны.
   
6. 
   Бүйрек үсті безі, жыныс бездері, олардың ағзаға әсері.
   
7. 
   Қарын асты безі, оның қызметі.
   

Әрбір студент санитарлы-гигиеналық ағарту тақырыбын таңдап алып, оқулықтарды қолдана отырып жоспар құрады. Әңгіме жоспары кіріспеден, негізгі бөлімнен, мазмұны, қорытынды мен гигиеналық ұсыныстар болу керек. Студенттермен құрылған жоспар оқытушы тексеріп, қателерін түзетеді. Студенттер жоспар бойынша әңгіме құрастырады. Әр студент кезектесіп басқа студенттер алдында санитарлы-ағарту тақырыбында әңгімесін өткізеді.

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

№9 ТАҚЫРЫП: Еңбек сабақтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

1. 
   Еңбек сабақтарын ұйымдастыру.
   
2. 
   Мектеп шебарханаларына қойылатын гигиеналық талаптар.
   
3. 
   еңбек сабақтарындағы қауіпсіздік техникалары.
   

Мектеп шеберханаларын зерттеуде оның орналасуына, бөлмелердің ерекшеліктеріне назар аудару қажет.

1.Зерттеу күні, уақыты және мекен-жай__________________________________________________________

2.Мектеп_______________________________________________________

3.Мектеп типі (бастауыш, орта) ___________________________________

4.Қызмет көрсету радиусы________________________________________
5.Сыныптардың орналасуы_______________________________________

6.Бөлмелерді жинау жүйесі_______________________________________

7.Станоктардың орналасуы__________________________

8.Жарықталуы_________________________

9. Еңбек сабақтарында пайдаланылатын еңбек құралдарының орналасуы

_______________________________________________________________

10.Қосымша мәліметтер__________________________________________

11.Қорытынды (санитарлы-гигиеналық бағалау)_____________________

12.Санитарлы-гигиеналық жағдайын жақсартуға бағытталған ұсыныстар

________________________________________________________________

12.Қолы_________________________________________________________
ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР:

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.
Студенттердің өзбетімен оқытушының басшылығымен орындайтын жұмыстары
№1 ТАҚЫРЫП: Мектеп жабдықтары мен оқу құралдарына қойылатын гигиеналық талаптар.

МАҚСАТЫ: Мектеп оқушыларының денсаулығын сақтау мақсатында студенттердің қазіргі таңда жасалынған мектеп жабдықтары мен оқу құралдарын дұрыс таңдау дағдысын қалыптастыру.

СҰРАҚТАР:

1. 
   Мектеп жабдықтары.
   
2. 
   Мектеп оқу құралдарының түрлері.
   
3. 
   Мектеп жабдықтарына қойылатын гигиеналық талаптар.
   
4. 
   Оқу құралдарына қойылатын гигиеналық талаптар.
   
5. 
   ТАПСЫРМА ФОРМАСЫ: есеп
   

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988

№2 ТАҚЫРЫП: Мектеп оқу-тәрбие процестерінің гигиенасы.

1. Мектептің оқу-тәрбие жұмысындағы маңызы қандай?

2. Мектеп режиміне не кіреді?

3. Балаларды мектепке қабылдау талаптары қандай?

4.Оқушының жұмыс қабілеттілігін сақтау және оқу күнінің ұзақтығы.

5.Сабақ кестесін құруға қандай талаптар қойылады?

6.Мектеп режиміндегі үзілістің маңызы қандай?

7.Оқытуға қандай гигиеналық талаптар қойылады?

8.Төменгі сыныпта оқыту гигиенасының ерекшеліктері қандай?

9.Жазу және сурет салуға қандай гигиеналық талаптар қойылады?

3. Сабақ кестесіне қойылатын негізгі талаптарды ескере отырып сабақ кестесін құру: бастауыш сыныптар кестесін.

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

№3 ТАҚЫРЫП: Үй тапсырмасын орындауға қойылатын гигиеналық талаптар.

1.Үй тапсырмасының мөлшері.

2.Үй тапсырмасын орныдау тәртібі.

ТАПСЫРУ ФОРМАСЫ: Реферат.

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ:

Оқулықтар мен ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау. Үй тапсырмасын орындауға қойылатын негізгі гигиеналық талаптарды қарастыру.

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

5.Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М., 1987.

№4 ТАҚЫРЫП: Мұғалімдер мен мектеп қызметкерлерінің мектептегі бірлесе жүргізетін жұмыстары.

МАҚСАТЫ: Оқушылардың денсаулығын сақтау мақсатында мұғалімдер мен мектеп қызметкерлерінің бірлесе жүргізетін жұмыстарының мақсат-міндеттерімен танысу.

ЖОСПАРЫ:

1. 
   Мектептің санитарлы-гигиеналық жағдайымен танысу.
   
2. 
   Бақылау жүргізу.
   
3. 
   Оқушыда гигиеналық дағдыны қалыптастыру.
   

Оқулықтар мен ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау. Мектептің санитарлы-гигиеналық жағдайымен танысу, бақылау жүргізу. Мектеп мұғалімдері мен қызметкерлерінің алдында тұрған міндеттерін анықтау.

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

5. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,

№5 ТАҚЫРЫП: Санитарлы-гигиеналық тақырыптарына әңгіме құрастыру.
МАҚСАТЫ: Студенттерді санитарлы-ағарту тақырыптарына әңгіме дұрыс құрастыруды, ата-аналары және оқушылармен осы тақырыптарына әңгіме өткізуді үйрету.

ТАПСЫРУ ФОРМАСЫ: жазбаша есеп.
ЖҰМЫС БАРЫСЫ:

Әңгіме тақырыптары:

1. 
   Мектеп оқушыларының күн режимін гигиеналық тұрғыдан ұйымдастыру.
   
2. 
   Балалардың дұрыс сымбатын қалыптастыру.
   
3. 
   Шынықытру негіздері және принциптері.
   
4. 
   Балалардың тамақтану гигиенасы.
   
5. 
   Балаларда кездесетін жұқпалы ауруларының профилактикасы.
   
6. 
   Паразит құрттар және олардың алдын алу.
   
7. 
   Ішек-қарын ауруларын алдын алу.
   
8. 
   Невроз және оны алдын алу.
   
9. 
   Алкоголизм, алкоголь, оның бала денсаулығына зияны.
   

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

№ 6 ТАҚЫРЫБЫ: Мектеп оқушыларының тамақтану гигиенасы. Балалардың тамақтану рационын құру.

1. Тамақтанудың физиологиялық маңызы және мектеп оқушылары ағзасындағы зат алмасу ерекшеліктері.

2.Тағамға қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Тамақтың құрамы және тамақтану нормасы.

4.Мектеп оқушыларының тамақтану режимі.

5.Мектептегі асханаға, ондағы ыдыс-аяқтарға қойылатын гигиеналық талаптар.

6.Тамақтан улану және оны алдын алу жолдары.

ТАПСЫРУ ФОРМАСЫ: жазбаша есеп.
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ:

Оқулықтар және ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау. Мектеп оқушыларының тамақтануына қойылатын негізгі гигиеналық талаптарды ескере отырып оқушылардың тамақтану тәртібі және тамақтану рационын құру.

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

№7 ТАҚЫРЫП: Экскурсиялар гигиенасы.

1. Экскурсилардың маңызы.

2.Күз, қыс, көктем мезгілдерінде экскурсияларды ұйымдастыру.

3.Экскурсияға қойылатын гигиеналық талаптар.

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

№8 ТАҚЫРЫП: Ұйқы гигиенасы.

1.Ұйқы, оның кезеңдері.

2.Ми қыртысындағы ұйқы кезіндегі физиологиялық құбылыстар.

3.Балаларды ұйықтатуға қойылатын гигиеналық талаптар.

4.Ұйқысыздық пен ашуланшықтықтан сақтандыру.

ТАПСЫРУ ФОРМАСЫ: Реферат

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ:

Оқулықтар мен ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау. ұйқының маңызы, балалар ұйқысын дұрыс ұйымдастыру талаптарын жазу.

1.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

2. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,

3.Матюшонок М. П. "Балалар мен жасөспірімдер физиологиясы және гигиенасы". М., 1980.

№9 ТАҚЫРЫП: Бастауыш сыныпта жүргізілетін гимнастикалық жаттығулар өтетін орындар мен сырғанау алаңдарын санитарлы-гигиеналық тұрғыдан зерттеу.
МАҚСАТЫ: Бастауыш сынып оқушыларының ағзасының дұрыс дамуы, шынықтыру үшін гимнастикалық жаттығулардың маңызын, гимнастикалық жаттығу түрлерін, дұрыс өткізу ережелерін меңгеру.
СҰРАҚТАРЫ:

1. Мектептегі дене тәрбиесінің маңызы мен міндеттері.

2. Бастауыш сыныпта дене шынықтыру сабақтарын өткізуге қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Гимнастикалық жаттығулардың гигиеналық маңызы.

4.Гимнастикалық жаттығулар өтетін орындарға қойылатын гигиеналық талаптар.

ТАПСЫРУ ФОРМАСЫ: жазбаша есеп.
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ:

Оқулықтар мен ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау. Мектептегі спорт залдарына, гимнастикалық жаттығуларды өткізетін орындарға қойылатын гигиеналық талаптарды, гимнастикалық жабықтарды орналастыру, гимнастикалық жаттығулардың ауыр және жеңіл түрлерін, оларды дұрыс өткізу шарттарын көрсет.

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

№10 ТАҚЫРЫП: Қауіпсіздік техникасы және жарақаттануды болдырмау.

1.Қауіпсіздік техникаларының мәселелері және жарақаттануды болдырмау.

2. Буын созылуларында алғашқы көмек.

3.Аяқ-қол сынулары болған жағдайдағы алғашқы көмек.

4.Қан тамырлары жарақандануындағы алғашқы көмек.

ТАПСЫРМА ФОРМАСЫ: жазбаша есеп.
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ:

Оқулықтар мен ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау. Дене шынықтыру, еңбек сабақтарындағы қауіпсіздік техникасы тұрғысынан алғанда талаптарды қарастыру.

1. А. Г. Хрипкова, М. В. Антропова, Д. А. Фарбер «Возрастная физиология и школьная гигиена». М., 1990 ж.

2.С. Жұмабаев. «Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы» А., 1991 ж.

3.Советов С. «Мектеп гигиенасы» А., 1977.

1.Салауатты өмір салты туралы түсінік.

2.Салаутты өмір салтының бағыттары.

3.Салаутты өмір салтын қалыптастыру.

Оқулықтар мен ғыылми әдебиеттермен жұмыс жасау. Салауатты өмір салты, оның маңызы, бағыттары, оны қалыпстастыру мақсатын ашып көрсету.

1. 
   «Валеология» журналы.
   
2. 
   Жатқанбаев Ж. Ж. «Валеология», А., 2002.
   
3. 
   Лаптев А. П. «Гигиена» М., 1990.
   

№2 ТАҚЫРЫП: Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайы.

1.Балалар денсаулық жағдайының көрсеткіштері.

2.Денсаулық топтары.

3.Денсаулық жағдайының мамандықты игеру, еңбек өнімділігіне, жұмыс қабілетіне әсері.

Оқулықтар мен ғылыми әдебиеттерді пайдалана отырып балалар денсаулық жағдайы, оны сақтау, денсаулық топтары, денсаулық жағдайының оқуға, еңбекке әсері, балалардың денсаулығын сақтау және жақсарту жолдарын қарастыру.

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

4. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,

1.Зиянды дағдылар түрлері.

2.Оқушылардың бойынан зиянды дағдыларды жою.

ТАПСЫРУ ФОРМАСЫ: Реферат

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ: Оқулықтар мен ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау.

ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР:

1.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

2. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,

3.А. Г. Хрипкова, М. В. Антропова, Д. А. Фарбер «Возрастная физиология и школьная гигиена». М., 1990 ж.

4.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

5.Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

6.Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

7."Валеология және дене шынықтыру" журналы.

1.Демалы күнінің маңызы мен қажеттілігі.

2. Демалыс күнгі күндік режимін дұрыс ұйымдастыру гигиенасы.

ТАПСЫРУ ФОРМАСЫ: Реферат

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ: Оқулықтар мен ғыылми әдебиеттермен жұмыс жасау. 2 -сынып оқушыларының демалыс күнінің күндік режимін құру.

ҚОЛДАНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР:

1.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

2. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

3. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

4.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.
№5 ТАҚЫРЫП: Тыныс алу жүйесінің гигиенасы.
МАҚСАТЫ: Тыныс алу мүшесін түрлі аурулардан сақтау шараларын қарастыру.

СҰРАҚТАР:

1.Балалар тыныс алу мүшелерінің ерекшеліктері.

2.Тыныс алу мүшелері мен дауыс аппаратының гигиенасы.

Оқу бөлмелерінің ауа ортасына қойылатын гигиеналық талаптар.

Ғылыми әдебиеттер мен оқулықтарды қолдана отырып балалардың тыныс алу мүшелерін жетілдіру, түрлі аурулардан сақтау жолдарын көрсету.

1.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

2. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,

3.А. Г. Хрипкова, М. В. Антропова, Д. А. Фарбер «Возрастная физиология и школьная гигиена». М., 1990 ж.

4.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

5.Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

6. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.
№5 ТАҚЫРЫП: Балалар арасында болатын жұқпалы аурулар профилактикасы.
МАҚСАТЫ: Балалар арасында кездесетін жұқпалы аурулар түрлерін, олармен күрес шараларын қарастыру.

СҰРАҚТАР:

1.Балалар арасында кездесетін жұқпалы аурулар түрлері.

2.Жұқпалы аурулармен күресу шаралары.

3. Егу. Иммунитет.

4.Оқу бөлмелерінің ауа ортасына қойылатын гигиеналық талаптар.

ТАПСЫРУ ФОРМАСЫ: Реферат

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ:

Ғылыми әдебиеттер мен оқулықтарды қолдана отырып балалар арасында жиі кездесетін аурулар түрлері, осы аурулардан сақтау жолдарын көрсету.

1.С. Жұмабаев Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А.,1988.

2. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,

3.А. Г. Хрипкова, М. В. Антропова, Д. А. Фарбер «Возрастная физиология и школьная гигиена». М., 1990 ж.

4.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

5.Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

6. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.
Межелік бақылау №1.

1. Мектеп гигиенасы пәні, мақсаты мен міндеттері.

2.Гигиена ғылымында қолданылатын әдістер.

3.Организмнің өсі және даму заңдылықтары.

4.Жас кезеңдері.

5.Сыртқы ортаның факторларының гигиеналық маңызы.

6.Ауаның, күннің, топырақтың және судың гигиеналық маңызы.

7.Сыртқы орта факторларымен организмді шынықтыру: шынықтыру принциптері, ауа, күн және сумен шынықтыру.

8.Мектеп жер участогына қойылатын гигиеналық талаптар.

9. Мектеп үйіне қойылатын гигиеналық талаптар.

10.Мектеп үйіндегі ауа және жарық режиміне қойылатын гигиеналық талаптар.

12.Мектепті сумен жабдықтау.

13.Мектепті жылыту.
Межелік бақылау №2.

1.Мектеп жабдығына қойылатын гигиеналық талаптар.

2.Мектеп партасына қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Парталарға оқушыларды дұрыс отырғызу.

4.Класс тақтасына қойылатын талаптар.

5. Шеберханалар мен лабораториялар жабдықтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

6.Мектептегі дене шынықтыру жабдықтарының гигиенасы.

7.Оқу құралдарына қойылатын гигиеналық талаптар.

1. 
   Балалардың физикалық өсіп – дамуын өлшейтін әдіс:
   

В) Соматоскопия.

С) Физиология.

D) Антропометрия.

Е) Геронтология.
2. Қан қысымын қандай құралмен өлшейді:

А) Периметр.

В) Тахометр.

С) Пульсометр.

D) Тонометр.

Е) Спирометр.

А) Цинга.

В) Ақшам соқыр.

С) Бери-бери.

D) Пеллагра.

Е) Анемия.

А) Д

С) К

Е) В
5. Қалқанша безінің жұмысының бұзылуынан пайда болатын ауру:

А) Лейкоз.

В) Дальтонизм.

С) Қант диабеті.

D) Базедов ауруы.

Е) Гипертония.
6. Жас кезеңнің критерилері:

А) Бойы және дене салмағы, өзін реттеу деңгейі.

В) Ойлау және сезу деңгейінің көрсеткіші.

С) Ішкі мүшелердің даму деңгейінің көрсеткіші.

D) Дене және мүшелердің көлемі, салмағы, қаңқаның сүйектенуі.

Е) Дене және мүшелердің көлемі, салмағы, сүйектің сүйектенуі, тістің өсуі, қаңқа бұлшықеттері және ішкі секреция бездерінің дамуы.

А) 9-10 жаста.