Презентация Тақырыбы: Эпистемологиялық оптимизм, скептицизм және агностицизм

Эпистемологиялық оптимизм

Гносеологиялық оптимизмді жақтаушылар дүниені білуге ​​болатынын ғана емес, сонымен бірге дүниені адам негізінен, принципті түрде білуі мүмкін екенін айтады. Басқаша айтқанда, гносеологиялық оптимизм адамзаттың шектеулі уақыт кезеңінде әлем туралы білімін негізінен аяқтауға қабілетті деген тезисті қорғайды.

Егер абсолютті ақиқат ұғымымен әрекет ететін болсақ, онда гносеологиялық оптимизм позициясының мәнін былай көрсетуге болады: адам (адамзат) абсолютті ақиқатқа қол жеткізе алады.

Гносеологиялық оптимизмнің әртүрлі нұсқалары мүмкін. Олардың ішіндегі ең қызықтысы Г.Гегельдің (1770-1831) гносеологиясы болуы мүмкін. Гегельдің пікірінше, «шынайы нәрсенің бәрі ақылға қонымды». Басқаша айтқанда, шындық әлемдік ақыл-ойдың өзін-өзі танудың әртүрлі кезеңдерін білдіреді. Оның үстіне бұл процестің жоғары, соңғы кезеңдері (әлемдік ақыл-ойдың өзін-өзі тану) адамның танымдық әрекеті арқылы жүзеге асады. Гегель бұл процестің міндетті түрде және сәтті аяқталатынына сенімді. Яғни, әлемдік ақыл (адамның танымдық күш-жігері арқылы) өзін толық және түпкілікті танып, сол арқылы абсолютті ақиқатқа қол жеткізіледі.

Гносеологиялық оптимизмнің ерекше әртүрлілігін диалектикалық материализм көрсетеді. Әрине, Ф.Энгельс те (1820-1885), В.И. Ленин (1870-1924) адамзат ешқашан сөздің толық мағынасында абсолютті шындыққа ие болады деп мәлімдеген жоқ. Дегенмен, олар білімнің дамуы (ең алдымен ғылыми білім) адамзатты абсолютті ақиқатқа жақындататынына, адамзаттың алға басуы, атап айтқанда, ол жинақтаған білімнің ақиқат дәрежесінің жақындау екеніне сенімді болды. абсолютті.

Бұл ұстанымның онтологиялық негізі – ғаламның шексіздігінің (таусылмастығының) маңыздылығын жоққа шығару немесе бағаламау. Шынында да, ғаламды танудың аяқталуы, оның барлық іргелі заңдылықтарының ашылуы, абсолютті ақиқатқа жету туралы оның шексіздігін жоққа шығарғанда ғана айтуға болады.

Эпистемологиялық скептицизм

Скептицизм (гректің skeptikos – қарастыру, зерттеу деген сөзінен шыққан) – көбінесе агностицизммен сәйкестендірілетін философиялық ұстаным. Алайда мұндай сәйкестендіру дұрыс емес. Скептиктердің өздері ақиқатты таптым деп есептейтін философтарға да, ақиқатқа жету мүмкіндігін жалпы теріске шығаратындарға да қарсы болды. Скептиктер шындықты іздейтіндерін айтты. Олар адам алған кез келген білімге күмән келтіреді. Олар адам әлі ақиқатты тапқан жоқ деп есептейді, бірақ оған жету мүмкіндігін принципті түрде жоққа шығармайды.