Приказ №98 от29. 08 2015г. Основная образовательная программа основного общего образования муниципального бюджетного общеобразовательного учреждения

Синтаксик калькалар һәм аларны сөйләмдә кулану. Сөйләм культурасы һәм аның нигезләре. Сөйләмгә куела торган таләпләр:1) сөйләм төгәл булсын, 2) сөйләм аңлаешлы булсын, 3)сөйләм саф булсын, 4) сөйләм җыйнак булсын, 5) сөйләм аһәңле булсын.

Исемнәрнең тартым белән, тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше. Исем ясагыч кушымчалар. Сүз мәгънәсе. Сүзлекләр. Фигыль. Билгесез үткән заман хикәя фигыль. Үтенү, белдерү фигыль формалары (фигыльнең йөкләтү юнәлеше). Үтенү, белдерү фигыль формалары (фигыльнең йөкләтү юнәлеше). Булып бәйлек сүзе. Шарт фигыль. Барлык-юклык формасы. Шарт фигыльнең зат-сан белән төрләнеше. Сүзләргә аффикслар ялгану тәртибе. Билгесез үткән заман хикәя фигыль. Билгесез үткән заман хикәя фигыль. Фигыльләрнең мәгънәләре. Сыйфат фигыль. Әйтү максаты ягыннан җөмлә төрләре. Юнәлеш килешен тәлап итүче бәйлек: -га + ка. Килешләр. Фигыльнең барлык-юклык формалары. Җөмләнең баш кисәкләре. Барыйм әле, эшлим инде фигыль формалары Билгеле үткән заман хикәя фигыль. Теләк белдерү төзелмәсе: барасым килә. Исем. Исемгә кушымчалар ялгау. Шарт фигыль Кереш сүзләр.

Билгеле үткән заман хикәя фигыль. Хәл фигыль. Җөмләнең баш кисәкләре. Сүзләргә кушымчалар ялгау тәртибе. Билгеләү алмашлыклары. Сан. Алынма сүзләр. Иярчен кисәкләр. Аергыч. Иярчен кисәкләр. Тәмамлык. Аныклагыч. Сыйфат фигыль. Исем фигыльнең килеш белән төрләнеше. Хәл. Билгеле һәм билгесез үткән заман хикәя фигыль. Теләк фигыль. Теркәгечләр. Исемнәр ясалышы. Тәмамланмаган үткән заман хикәя фигыль. Теләк фигыль. Сүз ясагыч кушымчалар (-даш,-дәш). Бәйлек һәм бәйлек сүзләр. Шарт фигыль

Хикәя фигыльнең хәзерге эаман формасы. Хәл фигыль, аның ясалышы. Тезмә фигыль. Билгесез үткән заман хикәя фигыльнең зат-сан белән төрләнеше. Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль. Шарт фигыль, аның зат-сан белән төрләнеше. Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре. Бәйлекләр, бәйлек сүзләр. Юклык, билгеләү алмашлыклары. п, -ып/-еп формалы хәл фигыльләрнең юклык формасы. Исем фигыль, аның килешләр белән төрләнеше. лы/-ле кушымчасы белән ясалган сый­фатлар. Әйтү максаты буенча җөмлә төрләре. Җыйнак һәм җәенке җөмләләр. Бер составлы җөмләләр. Билгеле үтәүчеле, билгесез үтәүчеле, гомуми үтәүчеле, үтәүчесез җөмлә төрләре. Рәвеш, аның сораулары. Сыйфат фигыль, аның заман формалары. Хәбәрлек сүзләр. Алмашлыклар.Ымлыклар

Кушма җөмлә төрләре. Тезмә кушма җөмлә. Теркәгечләр. Иярченле кушма җөмлә. Иярченле кушма җөмлә төрләре. Аналитик иярчен җөмлә. Синтетик иярчен җөмлә. Тезмә һәм иярченле кушма җөмләләрдә тыныш билгеләрен дөрес кую һәм аларны тиешле интонация белән әйтү күнекмәләре булдыру. Сөйләмнең иң зур берәмлеге-текст.

5. 
   класс.
   

“Таңбатыр”әкияте. Уку,анализлау. “Үги кыз” әкияте. Герой холкында гаделлек. “Әтәч белән төлке”. “Ай белән кояш” әкиятләре. “Алтын алмалар” әкияте. “Кол һәм алпавыт” әкияте. Көнкүреш әкиятләренең тәрбияви көче. “Кол һәм алпавыт” әкияте. Көнкүреш әкиятләренең тәрбияви көче. Мәзәкләр уку. “Былтыргы А”,”Кичке аштан соң”,”Ишәк өстендә”,”Улы һәм атасы”, “Нужа бабай”, “Аягын күтәрә торган ат”. Г.Тукайның тәрҗемәи хәле Г.Тукай“Исемдә калганнар” уку,анализлау. “Исемдә калганнар”да шагыйрь балачагының хатирәләре,бирелеше. Биография, автобиография турында төшенчә. Г.Тукай “Шүрәле”, “Пар ат” поэмалары. Абдулла Алишның тормышы,иҗаты. Абдулла Алиш “Сертотмас үрдәк”, “Нечкәбил”,”Койрыклар”әкиятләрендәге тәрбия. Ф.Әмирханның тормышы,иҗаты. Ф.Әмирханның “Нәҗип” хикәясе; Хикәянең сюжеты. Нәҗип кичерешләренең бирелеше. Г.Ибраһимовның тәрҗемәи хәле,иҗат биографиясе. Г.Ибраһимовның “Алмачуар” хикәясе. Һади Такташның тормыш юлы,иҗаты. Һади Такташ “Ак чәчәкләр”. Һ.Такташ “Урман”. Һ.Такташ “Караборынның дусты”. Әйдүк белән Караборын образлары. Әмирхан Еникинең тормышы. Ә.Еники “Курай.”Курай һәм курайчы образы. Ә.Еники “Бала” Солдатның эчке дөньясының бирелеше. Гадел Кутуйның тормыш юлы. Г.Кутуй “Сагыну –лирик герой кичерешләрендә”, “Туган ил” образы лирик герой; Туган ил төшенчәсе. Г.Кутуй “Рөстәм маҗаралары”. Муса Җәлилнең тормыш юлы,иҗаты. ”Җырларым” шигыре, “Ана бәйрәме”. М.Җәлил “Кызыл ромашка”. Ф.Кәримнең тормышы,иҗаты. Ф.Кәрим “Үлем уены”, “Сибәли дә сибәли”,”Кыр казы”. Мостай Кәримнең тормышы, иҗаты. М.Кәрим “Озын-озак балачак”. Ш.Галиевның тормышы,иҗаты. Ш.Галиевның балалар өчен язган шигырьләрен уку. Г.Сабитовның тәрҗемәи хәле. “Ярсулы яз” хикәясен уку. Н.Исәнбәтнең тәрҗемәи хәле-1”Хуҗа Насретдин“комедиясе

Каюм Насыйри . “Әбүгалисина”. Галимҗан Ибраһимов. “Алмачуар ”. Г.Рәхим. “Яз әкиятләре ”. Дәрдемәнд. “Видагъ ”. “Каләмгә хитаб ”. С.Рәмиев. “Уку ”. “Авыл ”.

Г.Камалның «Беренче театр» комедиясе. Көлке ситуациягә корылган вакый- га. Әсәрнең төп һәм ярдәмче геройлары. Хикәяләү һәм шигъри сөйләмнән аермалы буларак, әсәр теленең диалог һәм монологларга корылган булуы.

Габдулла Тукай. “Исемдә калганнар ”. Татар әдәбиятында беренче автобиографик әсәр булуы, язылу тарихы. Тукайның кешеләргә, үз язмышына, яшәгән чорына мөнәсәбәте чагылу. Тормыш юлының иҗаты белән аерылгысыз бәйләнеше.

Һади Такташның “Урман”,“Пи-би-бип”,”Болай гади җыр гына” шигырьләрендә лирик герой, образлар системасы, сурәтләү чаралары.

Ибраһим Гази. “Кояш артыннан киткән тургай ”.

Р.Батулланың “Имче ”.“Көчек ”. “Чагыр” хикәяләре. Тукайның балачагы турында автор уйланмалары, күзаллавы.

Фәнис Яруллин. “Ак төнбоек”. Роберт Миңнуллин . “Энекәш кирәк миңа!”. “Әни мин көчек күрдем”. “Шундый минем туган ягым”. “Кайтыйк ла үзебезгә!”. Муса Җәлил. “Сандугач һәм чишмә”. Илдар Юзеев. “Бакчачы турында баллада”. “Йолдыз кашка турында баллада”. Әхмәт Фәйзи. “Тукай”.

Лиро-эпик жанр – баллада. Образлар системасы: табигать, тереклек, кеше образларының эстетик мәгънәләре, роле. Кискен каршылыкка, уйланмалылыкка корылган булу, вакыйгалар хәрәкәте һәм конфликтның үзенчәлекле чишелеше. Символ һәм аллегория алымнары.

Лирик жанрлар: пейзаж лирикасы; табигать образлары. Әдәби алымнар: кабатлау, янәшәлек, каршы кую, Тел–стиль чаралары (лексик, стилистик, фонетик чаралар һәм троплар). Тезмә сөйләм үзенчәлекләре.

Ә.Еникинең тормыш юлы кыскача күзәтү. «Әйтелмәгән васыять» хикәясе. тормыш юлы һәм иҗатына кыскача күзәтү. «Әни килде» драмасы.

Г. Сабитовның тормыш юлы һәм иҗатына кыскача күзәтү. «Тәүге соклану», “Ярсулы яз” хикәяләре.

М.Мәһдиевнең тормыш юлы һәм иҗатына кыскача күзәтү. «Без кырык беренче ел балалары» повесте.

М.Галиевнең тормыш юлына кыскача күзәтү. “Уйна әле” хикәясе. Г.Гыйльмановның тормыш юлы һәм иҗатына кыскача күзәтү. «Язмышның туган көне» хикәясе.

З.Хәкимнең тормыш юлы һәм иҗатына кыскача күзәтү. «Сәер кыз» драмасы. Р.Харисның тормыш юлына кыскача күзәтү. «Сабантуй» поэмасы.

Р. Фәйзуллинның тормыш юлына кыскача күзәтү. “Биеклек”, “Туган тел турында бер шигырь” әсәрләре.
8 класс.

Сүз сәнгате буларак әдәбият. Урта гасыр әдәбияты. Казан ханлыгы чоры. Мөхәммәдьяр “Нәсыйхә т” шигыре. XIX гасыр әдәбияты. Чорга кыскача тарихи күзәтү. Муса Акъегетзадәнең «Хисаметдин менла» повесте. XX гасыр башы әдәбияты. М.Гафуриның «Нәсыйхәт» шигыре.

Габдулла Тукайның “Тәәссер”, “Ана догасы”, “Таян Аллага”, “Нәсыйхәт” шигырьләре.

Шәриф Камалның тормышы һәм иҗаты. «Буранда» хикәясе. Фатих Әмирханның тормышы һәм иҗатын искә төшерү. “Бер хәрабәдә” хикәясе.

Фәтхи Бурнашның тормышы һәм иҗаты. «Таһир-Зөһрә» трагедиясе. 20 – 30 нчы еллар әдәбияты.

Һади Такташның «Алсу» поэмасы. Гадел Кутуйның «Тапшырылмаган хатлар» повесте.

Кәрим Тинчуринның «Сүнгән йолдызлар» драмасы. Бөек Ватан сугышы чоры әдәбияты.

Фатих Кәрим иҗаты. “Сибәли дә сибәли” “Теләк", “Бездә яздыр”, “Газиз әнкәй” шигырьләре.

Муса Җәлил иҗаты. “Тик булса иде ирек”, “Соңгы җыр”, “Серле йомгак” шигырьләре; “Сандугач һәм чишмә” балладасы 60-80 нче еллар әдәбияты.

Гомәр Бәшировның тормыш юлы, иҗаты турында мәгълүмат бирү. «Туган ягым – яшел бишек» автобиографик повесте.

Аяз Гыйләҗевнеӊ тормыш юлы, иҗаты турында мәгълүмат бирү. “Язгы кәрваннар” повесте.

Миргазиян Юнысның тормыш юлы, иҗаты турында мәгълүмат бирү.

Миргазиян Юныс “Шәмдәлләрдә генә утлар яна” повесте. Равил Фәйзуллинның «Җаныңның ваклыгын сылтама заманга…», «Аккошлар», «Мин сиңа йомшак таң җиле…»“Вакыт”, “Якты моң”, һәм кыска шигырьләре.

Туфан Миңнуллинның тормыш юлы турында мәгълүмат бирү. «Әлдермештән Әлмәндәр» моңсу комедиясе.

Фәнис Яруллинның тормышы, иҗаты турында мәгълүмат бирү. «Җилкәннәр җилдә сынала» повесте.

Мөдәррис Әгъләмовның «Каеннар булсаң иде», «Учак урыннары» шигырьләре.
9 класс.

Әдәбият теориясе. Матур әдәбиятның милли үзенчәлеге турында төшенчә бирү. Гомумтөрки әдәбият. Уйгур язулы истәлекләр.(М.Кашгарый, Й.Баласагунлы, Ә.Йүгнәки, Ә.Ясәви, С Бакырганый).

Болгар чоры тарихы һәм мәдәнияте.

Кол Гали. “Кыйссаи Йосыф” поэмасы. Алтын Урда чоры тарихына һәм мәдәниятенә күзәтү.

Сәиф Сараи. “Гөлестан бит – төрки”, “Сөһәйл вә Гөлдерсен” дастаны. Котбның”Хөсрәү вә Ширин”әсәре. Казан ханлыгында әдәбиятның үсеше.

Казан ханлыгы чоры әдәбиятының аерым вәкилләре.

Мөхәммәдьяр Бине Мәхмүд.“Төхфәи мәрдан” һәм “Нуры содур” поэмалары,”Нәсыйхәт”шигыре. VII йөзгә күзәтү. “Дәфтәре Чыңгызнамә”, “Гайсә углы Амәт”, “Җәмигъ әт – тәварих” әсәрләре.

Мәүла Колый. Тәрҗемаи хәле, иҗаты. “Хикмәтләре”,”Юмартлык бу күңелне рушан кылыр...”. XVIII йөз чоры тарихына һәм мәдәниятенә күзәтү.

Габдерәхим Утыз Имәни. Урта гасырлар татар әдәбиятында жанрлар төрлелеге. Мәдхия һәм мәрсияләр.

XIX гасырдагы татар әдәбиятына кыскача бәяләмә-кереш.Казан университеты һәм татар укымышлылары.Ә.Каргалый, Һ.Салихов, Ш.Зәки иҗатларына гомуми күзәтү.

Габделҗәббар Кандалый иҗатының туплану һәм өйрәнелү дәрәҗәсе. Әдәбият теориясе.Шигырь үлчәмнәре. XIX йөзнең икенче яртысындагы әдәбиятка гомуми күзәтү.

Мәгърифәтчеләрдән Ш.Мәрҗани, Х.Фәезханов эшчәнлеге һәм иҗатлары турында кыскача мәгълүмат бирү. Каюм Насыйри иҗатының халыкчанлыгы.

Муса Акъегет.Тормыш юлы һәи иҗаты. “Хисаметдин менла” романы.

Риза Фәхертдинов. Иҗади эшчәнлеге. “Әсма , яки Гамәл вә җәза” романы.

Заһир Бигиев. Әдипнең тормыш юлы һәм иҗаты. ”Өлүф яки гүзәл кыз Хәдичә” романы. Акмулла – чичән шагыйрь. Иҗатының әһәмияте. Жанр формалашу. Г.Ильяси, Ф.Халиди,М.Әказаный әсәрләре.

Төрекчә һәм русчадан тәрҗемәләр.Ф.Халиди “Рәдде бичара кыз”.
(Русская группа).

5 класс.

Ф.Яруллин “Сез иң гүзәл кеше икәнсез”шигыре. Г.Тукай “Туган тел”. И.Юзеев “Без”. Х.Туфан “Киек казлар”. Дәрдмәнд “Уку”. Х.Шабанов “Китап”. Г.Тукай“Суанасы”. Р.Миңнуллин. Г.Әхтәмова“Дәрестә”. Мәзәкләр. М.Җәлил “Җырларым”. Л.Лерон “Хәерле иртә!”. Б.Рәхмәт “Белдем!Белдем!”. М.Газизов “Ботка”. Әсәдуллин “Рәсим турында хикәя”. Ю.Ермолаев “Ике пирожный”. “Тавык,Тычкан.Көртлек” әкияте. Л.Лерон “Супермалай”. Г.Рәхимнең “Ялкау малай” шигыре. М.Гафури “Сарыкны кем ашаган?”. Г.Тукай “Кәҗә белән сарык”. Г.Тукай “Кызыклы шәкерт”. Мәкальләр,әйтемнәр. Ә.Бикчәнтәева “Тәмле сүз”. Ф.Кәрим “Сөйләр сүзләр бик күп алар”. Ә Еники “Кем җырлады?. “Ак калач” уен. Д.Аппакова. Тизәйткечләр. Сынамышлар.. Мәкальләр,әйтемнәр. Татар халык әкияте “Куркак юлдаш”. Н.Мадьяров «Инде мактанмас». Һ.Такташ “Мокамай”. В.Осеева “Зәңгәр яфраклар”. З.Әхмәровның “Әләкче хикәясе. Ш.Галиевның “Мин” шигыре. К.Тинчурин “Сүнгән йолдызлар”. Мәкальләр,әйтемнәр. Х.Гарданов “Акыллы Карабай”. Г.Ибраһимов “Алмачуар”. Җ.Дәрзаман “Физкультура». Мәкальләр,әйтемнәр. Г.Кутуй “Сагыну”. Г.Тукай “Туган авыл”. Х.Туфан “Илдә ниләр бар икән”. Ә.Еники “Туган туфрак”. Г.Бәшировның “Безнең Татарстан”хикәясе. Р.Миңнуллинның “Туган тел” шигыре.. Ш.Галиев “Кем нәрсә ярата?” әкияте. Татар халык җырлары. Татар халкының милли йолалары,уеннары. А.Нуриева “Юл бир!”. А.Алиш әкиятләре “Сертотмас үрдәк”,”Нечкәбил”. М.Җәлил “Чәчәкләр”

Тәрҗемановның иҗаты. К.Насыйри-энциклопедист. Г.Зәйнашева. М.Латыйфуллин. “Гатаның хатасы” (әкият-пьеса). А.Алиш иҗаты. Ф.Яруллин. “Әхмәт” хикәясе. Д.. Аппакова—балалар язучысы. “Сөяк саплы пәке” хикәясе. Ш.Галиев “Авторучка тапкан малай”. Г.Камал исемендәге Академия театры. Композитор С.Сәйдәшевның биографиясе. М.Җәлил биографиясе. “Суык бабай” шигыре. Г.К.Нуруллина- Мәхмүтова “Чын дуслар” хикәясе. Р.Ишморатова иҗаты. Ш.Галиев—балалар шагыйре. Т.Миңнуллинның “Авыл эте Акбай”. М.Садриның “Мин балыкчы” шигыре. А.Сабиров “Фәндүс, Илдус һәм Фирдүснең урманга сәяхәте”

"Көндәлек –документ, көндәлек - көзге" тексты. З.Туфайлованың "Самат" шигыре. Ш.Маннур. Биография. Ш.Маннурның "Киңәш" шигыре. М.Мәһдиев турында белешмә. “Рус теле дәресендә" тексты. Разил Вәлиев иҗаты. Казанда Милли китапханәгә нигез салу. Ш. Галиев. "Рәхмәтләр хакында" шигыре. Х. Гарданов хикәяләре. Р.Мингалим. "Иң зур кеше". Вил Казыйхановның "Вөҗдан газабы".шигыре. Ф.Хөснинең "Сөйләнмәгән хикәя". Л.Леронның "Ямьле дә соң дөнья!". Һади Такташ "Караборынның дусты”. Сара Садыйкова турында белешмә. Илһам Шакиров турында белешмә. Ирек Мөхәммәдевнең тормыш юлы. Харис Якупов иҗаты. Л.Исханованың "Лачын кыз" хикәясе. Ф.Кәрим иҗаты. Вил Казыйхановның "Ашыкма" шигыре. "Солтания белән күбәләк" хикәясе

Каюм Насыйри «Әбүгалисина». В. Нуриев “Өлгерәм әле”. Л. Леронның “Пирамида” әсәре. Н. Гыйматдинова. “Болын патшасы” хикәясе. Ш. Галиевның иҗаты. Ф. Шәфигуллин. “Әнфисә кемгә елмая?” әсәре. Р. Миңнуллинның “Подъездагы язулар” әсәре. Ф. Яруллин. “Җилкәннәр җилдә сынала” әсәре. К. Даянның “Өзелгән чәчәкләр” әсәре. М. Галиевның “Җинәсем килде” әсәре. А.Алиш.”Алдакчы Наил” хикәясе. Н. Дәүлинең “Бәхет кайда була?” әсәре. Дәрдемәнднең “Бер хәзинә” әсәре. Н. Дәүлинең “Хезмәткә-хөрмәт” әсәре. Р.Фәйзуллин. “Онытма син!. Р. Фәхретдинов. “Идел суы ага торыр” әсәре. Г. Тукай. “Исемдә калганнар”. Ә. Фәйзи. “Асрарга бала бирәм”. Г. Ибраһимовның “Алмачуар” әсәре.

Р.Вәлиев "Саумы, китап!" хикәясе. М.Мәһдиев."Колаямбу плантациядә эшли". Л.Ихсанованың "Бер маҗара" хикәясе. Г.Әпсәләмовның "Ак чәчәкләр" әсәре. . Г.Ахуновның "Хәзинә" әсәре. И.Юзеевның "Таныш моңнар" поэмасы. Р.Вәлиева "Гомәр һәм һөнәр" шигыре. Татар халык әкияте "Алтын алмалар". Татар халык әкияте "Зирәк карт". С.Хәким "Әнкәй" шигыре. А.Шамовның "Госпитальдә" хикәясе. Н.Әхмәдиев "Ана" хикәясе. Г.Шәрәфинең "Күңелләрдә гөл үсә" хикәясе. Ш. Галиевнең "Урам ул нинди?" шигыре. Р.Миңнуллинның "Ә ни өчен?" шигыре. Р.Мөхәммәдиевнең "Беренче умырзая" әсәре. М.Гафуриның "Кыр казы" хикәясе. Р.Бәшәрнең "Авыру урман" шигыре. И.Газинең. "Ак сирень" хикәясе. Ф.Яруллин иҗаты.

Предметное содержание речи

1. 
   Межличностные взаимоотношения в семье, со сверстниками. Внешность. Досуг и увлечения (чтение, кино, театр, музей, музыка). Покупки. Переписка с зарубежными сверстниками.
   
2. 
   Школьное образование, школьная жизнь, изучаемые предметы и отношение к ним. Каникулы в различное время года.
   
3. 
   Страна/страны изучаемого языка и родная страна, их географическое положение, столицы и крупные города, регионы, достопримечательности, культурные особенности (национальные праздники, знаменательные даты, традиции, обычаи), страницы истории, выдающиеся люди, их вклад в науку и мировую культуру.