Приказ №98 от29. 08 2015г. Основная образовательная программа основного общего образования муниципального бюджетного общеобразовательного учреждения

Выпускник научится:

• характеризовать основные социальные функции русского языка в России и мире, место русского языка среди славянских языков, роль старославянского (церковнославянского) языка в развитии русского языка;

• определять различия между литературным языком и диалектами, просторечием, профессиональными разновидностями языка, жаргоном и характеризовать эти различия;

• оценивать использование основных изобразительных средств языка.

Выпускник получит возможность научиться:

• характеризовать вклад выдающихся лингвистов в развитие русистики.

Выпускник научится:

• проводить фонетический анализ слова;

• соблюдать основные орфоэпические правила современного русского литературного языка;

• извлекать необходимую информацию из орфоэпических словарей и справочников; использовать её в различных видах деятельности.

Выпускник получит возможность научиться:

• опознавать основные выразительные средства фонетики (звукопись);

• выразительно читать прозаические и поэтические тексты;

• извлекать необходимую информацию из мультимедийных орфоэпических словарей и справочников; использовать её в различных видах деятельности.

Выпускник научится:

• делить слова на морфемы на основе смыслового, грамматического и словообразовательного анализа слова;

• различать изученные способы словообразования;

• анализировать и самостоятельно составлять словообразовательные пары и словообразовательные цепочки слов;

• применять знания и умения по морфемике и словообразованию в практике правописания, а также при проведении грамматического и лексического анализа слов.

• характеризовать словообразовательные цепочки и словообразователь-ные гнёзда, устанавливая смысловую и структурную связь однокоренных слов;

• опознавать основные выразительные средства словообразования в художественной речи и оценивать их;

• извлекать необходимую информацию из морфемных, словообразовательных и этимологических словарей и справочников, в том числе мультимедийных;

• использовать этимологическую справку для объяснения правописания и лексического значения слова.

Лексикология и фразеология.

Выпускник научится:

• проводить лексический анализ слова, характеризуя лексическое значение, принадлежность слова к группе однозначных или многозначных слов, указывая прямое и переносное значение слова, принадлежность слова к активной или пассивной лексике, а также указывая сферу употребления и стилистическую окраску слова;

• группировать слова по тематическим группам;

• подбирать к словам синонимы, антонимы;

• опознавать фразеологические обороты;

• соблюдать лексические нормы в устных и письменных высказываниях;

• использовать лексическую синонимию как средство исправления неоправданного повтора в речи и как средство связи предложений в тексте;

• опознавать основные виды тропов, построенных на переносном значении слова (метафора, эпитет, олицетворение);

• пользоваться различными видами лексических словарей (толковым словарём, словарём синонимов, антонимов, фразеологическим словарём и др.) и использовать полученную информацию в различных видах деятельности.

• объяснять общие принципы классификации словарного состава русского языка;

• аргументировать различие лексического и грамматического значений слова;

• опознавать омонимы разных видов;

• оценивать собственную и чужую речь с точки зрения точного, уместного и выразительного словоупотребления;

• опознавать основные выразительные средства лексики и фразеологии в публицистической и художественной речи и оценивать их; объяснять особенности употребления лексических средств в текстах научного и официально-делового стилей речи;

• извлекать необходимую информацию из лексических словарей разного типа (толкового словаря, словарей синонимов, антонимов, устаревших слов, иностранных слов, фразеологического словаря и др.) и справочников, в том числе мультимедийных; использовать эту информацию в различных видах деятельности.

Морфология.

Выпускник научится:

• опознавать самостоятельные (знаменательные) части речи и их формы, служебные части речи;

• анализировать слово с точки зрения его принадлежности к той или иной части речи;

• употреблять формы слов различных частей речи в соответствии с нормами современного русского литературного языка;

• применять морфологические знания и умения в практике правописания, в различных видах анализа;

• распознавать явления грамматической омонимии, существенные для решения орфографических и пунктуационных задач.

Выпускник получит возможность научиться:

• анализировать синонимические средства морфологии;

• различать грамматические омонимы;

• опознавать основные выразительные средства морфологии в публицистической и художественной речи и оценивать их; объяснять особенности употребления морфологических средств в текстах научного и официально-делового стилей речи;

• извлекать необходимую информацию из словарей грамматических трудностей, в том числе мультимедийных; использовать эту информацию в различных видах деятельности.

Синтаксис.

Выпускник научится:

• опознавать основные единицы синтаксиса (словосочетание, предложение) и их виды;

• анализировать различные виды словосочетаний и предложений с точки зрения структурной и смысловой организации, функциональной предназначенности;

• употреблять синтаксические единицы в соответствии с нормами современного русского литературного языка;

• использовать разнообразные синонимические синтаксические конструкции в собственной речевой практике;

• применять синтаксические знания и умения в практике правописания, в различных видах анализа.

Выпускник получит возможность научиться:

• анализировать синонимические средства синтаксиса;

• опознавать основные выразительные средства синтаксиса в публицистической и художественной речи и оценивать их; объяснять особенности употребления синтаксических конструкций в текстах научного и официально-делового стилей речи;

• анализировать особенности употребления синтаксических конструкций с точки зрения их функционально-стилистических качеств, требований выразительности речи.

Выпускник научится:

• соблюдать орфографические и пунктуационные нормы в процессе письма (в объёме содержания курса);

• объяснять выбор написания в устной форме (рассуждение) и письменной форме (с помощью графических символов);

• обнаруживать и исправлять орфографические и пунктуационные ошибки;

• извлекать необходимую информацию из орфографических словарей и справочников; использовать её в процессе письма.

• демонстрировать роль орфографии и пунктуации в передаче смысловой стороны речи;

• извлекать необходимую информацию из мультимедийных орфографических словарей и справочников по правописанию; использовать эту информацию в процессе письма.

Язык и культура.

Выпускник научится:

• выявлять единицы языка с национально-культурным компонентом значения в произведениях устного народного творчества, в художественной литературе и исторических текстах;

• приводить примеры, которые доказывают, что изучение языка позволяет лучше узнать историю и культуру страны;

• уместно использовать правила русского речевого этикета в учебной деятельности и повседневной жизни.

Выпускник получит возможность научиться:

• характеризовать на отдельных примерах взаимосвязь языка, культуры и истории народа — носителя языка;

• анализировать и сравнивать русский речевой этикет с речевым этикетом отдельных народов России и мира.
1.2.3.6. Литература.

Устное народное творчество.

Выпускник научится:

• осознанно воспринимать и понимать фольклорный текст; различать фольклорные и литературные произведения, обращаться к пословицам, поговоркам, фольклорным образам, традиционным фольклорным приёмам в различных ситуациях речевого общения, сопоставлять фольклорную сказку и её интерпретацию средствами других искусств (иллюстрация, мультипликация, художественный фильм);

• выделять нравственную проблематику фольклорных текстов как основу для развития представлений о нравственном идеале своего и русского народов, формирования представлений о русском национальном характере;

• видеть черты русского национального характера в героях русских сказок и былин, видеть черты национального характера своего народа в героях народных сказок и былин;

• учитывая жанрово-родовые признаки произведений устного народного творчества, выбирать фольклорные произведения для самостоятельного чтения;

• целенаправленно использовать малые фольклорные жанры в своих устных и письменных высказываниях;

• определять с помощью пословицы жизненную/вымышленную ситуацию;

• выразительно читать сказки и былины, соблюдая соответствующий интонационный рисунок устного рассказывания;

• пересказывать сказки, чётко выделяя сюжетные линии, не пропуская значимых композиционных элементов, используя в своей речи характерные для народных сказок художественные приёмы;

• выявлять в сказках характерные художественные приёмы и на этой основе определять жанровую разновидность сказки, отличать литературную сказку от фольклорной;

• видеть необычное в обычном, устанавливать неочевидные связи между предметами, явлениями, действиями, отгадывая или сочиняя загадку.

• сравнивая сказки, принадлежащие разным народам, видеть в них воплощение нравственного идеала конкретного народа (находить общее и различное с идеалом русского и своего народов);

• рассказывать о самостоятельно прочитанной сказке, былине, обосновывая свой выбор;

• сочинять сказку (в том числе и по пословице), былину и/или придумывать сюжетные линии;

• сравнивая произведения героического эпоса разных народов (былину и сагу, былину и сказание), определять черты национального характера;

• выбирать произведения устного народного творчества разных народов для самостоятельного чтения, руководствуясь конкретными целевыми установками;

• устанавливать связи между фольклорными произведениями разных народов на уровне тематики, проблематики, образов (по принципу сходства и различия).

Древнерусская литература. Русская литература XVIII в. Русская литература XIX—XX вв. Литература народов России. Зарубежная литература.

Выпускник научится:

• осознанно воспринимать художественное произведение в единстве формы и содержания; адекватно понимать художественный текст и давать его смысловой анализ; интерпретировать прочитанное, устанавливать поле читательских ассоциаций, отбирать произведения для чтения;

• воспринимать художественный текст как произведение искусства, послание автора читателю, современнику и потомку;

• определять для себя актуальную и перспективную цели чтения художественной литературы; выбирать произведения для самостоятельного чтения;

• выявлять и интерпретировать авторскую позицию, определяя своё к ней отношение, и на этой основе формировать собственные ценностные ориентации;

• определять актуальность произведений для читателей разных поколений и вступать в диалог с другими читателями;

• анализировать и истолковывать произведения разной жанровой природы, аргументированно формулируя своё отношение к прочитанному;

• создавать собственный текст аналитического и интерпретирующего характера в различных форматах;

• сопоставлять произведение словесного искусства и его воплощение в других искусствах;

• работать с разными источниками информации и владеть основными способами её обработки и презентации.

Выпускник получит возможность научиться:

• выбирать путь анализа произведения, адекватный жанрово-родовой природе художественного текста;

• дифференцировать элементы поэтики художественного текста, видеть их художественную и смысловую функцию;

• сопоставлять «чужие» тексты интерпретирующего характера, аргументированно оценивать их;

• оценивать интерпретацию художественного текста, созданную средствами других искусств;

• создавать собственную интерпретацию изученного текста средствами других искусств;

• сопоставлять произведения русской и мировой литературы самостоятельно (или под руководством учителя), определяя линии сопоставления, выбирая аспект для сопоставительного анализа;

• вести самостоятельную проектно-исследовательскую деятельность и оформлять её результаты в разных форматах (работа исследовательского характера, реферат, проект).

7. 
   Татарский язык (татар теле).
   

• 
  ана теленең төп берәмлекләрен һәм аларның билгеләрен белү;
  
• 
  телдән һәм язма сөйләм , диалог һәм монолог, аралашу ситуациясе тел стильләре, текст төшенчәләрен аңлау һәм гамәлдә дөрес куллану;
  
• 
  тыңлап аңлау һәм уку буенча телдән һәм язма рәвештә (радио-телевидениедән һ.б.) хәбәр ителгән мәгълүматны аңлау;
  
• 
  сөйләү һәм язуда татар әдәби теленең төп нормаларын (орфоэпик, лексик, грамматик, орфографик һәм пунктуация) саклау һәм сөйләм әйтү нормаларын үтәү;
  
• 
  татар теленең фонетик, лексик системаларын грамматик үзләштерү;
  
• 
  ана теленең грамматик категорияләрен белү;
  
• 
  грамматик үзенчәлекләренә карап, сүз төркемнәрен аера белү;
  
• 
  сөйләм стиле, фәнни, публицистик рәсми-эш, матур әдәбият стильләрен аерырга өйрәнү;
  
• 
  сүзләрне төзелеше һәм ясалышы буенча тикшерә белү;
  
• 
  текст төзелешен һәм тел үзенчәлекләрен билгели белү;
  
• 
  сүз төркемнәренә морфологик анализ ясау;
  
• 
  сүз, сүзтезмә һәм җөмләләрдәге хаталарны төзәтә белү;
  
• 
  җөмләгә синтаксик анализ ясау төрле стиль һәм жанрлардагы текстларны тиешенчә уку күнекмәләре булдыру;
  
• 
  төрле сүзлекләрдән һәм белешмә характерындагы китаплардан, массакүләм мәгълүмат чараларыннан урынлы файдалану;
  
• 
  синтетик һәм аналитик иярченле кушма җөмләләрне сөйләмдә куллана белү;
  
• 
  текстның эчтәлеген телдән яки язмача төгәл итеп, сайлап яки кыскача, гади һәм кушма җөмләләр кулланып сөйли белү;
  
• 
  бирелгән темага, куелган максатка ярашлы рәвештә, төрле ситуацияләрдән чыгып, сурәтләү яки хикәяләү характерындагы текстларны телдән яки язмача әзерләү;
  
• 
  җөмләнең тиңдәш кисәкләрен, аерымланган кисәкләрен тиешенчә куллана белү, алар янында тыныш билгеләрен кую;
  
• 
  сорауларга тулы һәм дөрес итеп җавап бирү;
  
• 
  тормыш-көнкүреш, уку, иҗтимагый, мәдәни темаларга әңгәмә кору, үз фикереңне яклап, әңгәмә-бәхес формасында сөйләшү күнекмәләренә ия булу;
  
• 
  туры һәм кыек сөйләмнән урынлы файдалану, алар янында тиешле тыныш билгеләрен кую;
  
• 
  текстның планын төзү яки аның эчтәлеген конспект формасында язу.
  
• 
  тәкъдим ителгән текстларны рус теленнән татар теленә һәм татар теленнән рус теленә тәрҗемә итү;
  
• 
  ана теленең башка фәннәрне өйрәнү һәм белем алу чарасы икәнен аңлау;
  
• 
  татар теле дәресләрендә алган белем һәм күнекмәләрне ана теленең кеше һәм җәмгыять тормышында өйрәнү, татар теленең Татарстан Республикасында дәүләт теле буларак өйрәнелүен, аның иҗтимагый әһәмиятенең артуын аңлау.
  
• 
  татар теленең алфавитын белү, хәреф- аваз төшенчәсен аңлау;сүзнең язылу һәм әйтелү үзенчәлекләрен белү;
  
• 
  сүз төркемнәре белән белдерелгән мәгънәләрне аеру;
  
• 
  сүзнең язылыш төрләрен билгеләү;
  
• 
  җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре арасындагы мөнәсәбәтләрне аңлау, бәйләнеш чараларын күрсәтә белү;
  
• 
  раслау һәм инкарь җөмләләрне төзи белү, җөмлә төрләрен аера, җөмләләрне тиешле интонация белән укый алу;
  
• 
  авазларга характеристика бирү;
  
• 
  сүзләргә хәреф- аваз анализы ясау;
  
• 
  күчереп ясау, фонетик, морфологик, синтаксик биремле күнегүләрне үтәү;
  
• 
  тыңлап, укып аңлау; гади җөмләләр белән җавап бирү;
  
• 
  текстның эчтәлеген үз сүзләре белән сөйләп аңлату;
  
• 
  текст эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирү;
  
• 
  текст эчтәлегенә, башкалар сөйләменә карата үз фикерен дөрес итеп әйтергә өйрәтү;
  
• 
  татар теленнән алган белемнәрен башка фәннәрне үзләштергәндә файдалана алу;
  

• 
  Укучыларда татар теленә хөрмәт һәм аны ярату, рухи кыйммәт һәм кешелек дөньясының аралашу, белем алу чарасы буларак аңлы караш тәрбияләү;
  
• 
  укучыларның сөйләү һәм фикерләү сәләтен үстерү, аларны татар әдәби телен тормышның төрле өлкәләрендә ирекле куллана алырлык шәхесләр итеп тәрбияләү;
  
• 
  дөрес сөйләм эшчәнлегенең үзара аңлашу чарасы икәнен белдерү;
  
• 
  татар теле, аның төзелеше, кулланылышы турында мәгълүмат бирү, татар әдәби теленең төп нормаларын һәм стилистик мөмкинлекләрен ачык күзаллау, аларны тиешенчә куллана белү, сүз байлыгын арттыру, сөйләмдә кулланыла торган грамматик чараларны төрлеләндерү;
  
• 
  Тел күренешләрен танып белергә, чагыштырырга, гомумиләштерергә күнектерү.
  
• 
  Алган белемнәрне җанлы аралашу шартларында кулланырга өйрәтү.
  
• 
  Укучыларның орфографик, пунктацион грамоталылык дәрәҗәсен камилләштерү.
  
• 
  Телне өйрәнгәндә үзләштергән белем һәм күнекмәләрне сөйләмдә дөрес куллана белү;
  
• 
  Өйрәтү характерындагы язма эшләрне башкару методикасын өйрәтү;
  
• 
  Язма эшләрне башкарганда, тормышта очраган төрле күренешләргә, кешеләр арасындагы мөнәсәбәтләргә, әдәби тексттагы геройларга карата мөнәсәбәтен белдерергә өйрәтү;
  
• 
  Халкыбызның милли һәм рухи ядкарьләренә карата патриотик, башка халыкларның милли һәм рухи байлыгына толерантлык рухында тәрбияләү;
  
• 
  Укучыны үз сөйләмен һәм башка кеше сөйләмен бәяли белергә өйрәтү.
  

7. 
   Татарская литература (Әдэбият).
   

• 
  Язучыларның тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын истә калдыру;
  
• 
  Әдәби текстны уку, укыган буенча план төзү;
  
• 
  Геройларга характеристика бирү;
  
• 
  Укыганга үзеңнең мөнәсәбәтеңне белдерү, әсәрне (өзекне) сәнгатьле итеп уку;
  
• 
  Әкиятләр һәм аларның төрләрен аера белү;
  
• 
  Уңай герой, лирик герой төшенчәләрен аера белү;
  
• 
  Әдәби әсәрләрдән сурәтләү чараларын таба белү;
  
• 
  Тәкъдим ителгән эпик, лирик һәм драматик әсәрләрне уку һәм аларга үз мөнәсәбәтең, бәяң булу;
  
• 
  Сайлап алган әсәрнең (кыскача, тулы, аерым бүлекләрнең) эчтәлеген сөйли белү;
  
• 
  Әдәби әсәрнең төрләрен (хикәяләп язылган әсәр, шигырь,пьеса) аера алу;
  
• 
  Теләсә кайсы язучының тормыш юлын, иҗатын сөйләү;
  
• 
  Әдәби әсәрнең төрен, жанрын исбатлау;
  
• 
  Әдәби әсәрнең темасын, төп фикер- идеясен билгеләү;
  
• 
  Әдәби әсәр героена характеристика бирү;
  
• 
  Эпик әсәсрнең бер өлешен образлы сөйләү, цитаталар китерү;
  
• 
  Әсәрнең сәнгать күренеше икәнлеген аңлата белү;
  
• 
  Бер яки берничә әсәр геройларын чагыштырып, уртак һәм үзенчәлекле якларын табу;
  
• 
  Төрле әсәрләрнең проблемаларын яки темаларын чагыштыру, үзенчәлекләрен билгеләү;
  
• 
  Әдәби әсәрнең әһәмиятен, кыйммәтен, үзенчәлекләрен дәлилле итеп аңлата, исбатлый белү;
  
• 
  Әдәби әсәрне чор белән бәйләп характерлау, чорның уңай сыйфатларын, төп кыйммәтләрен таба белү;
  
• 
  Әсәрдә сюжет элементларын аера, композициясен, тел- сурәтләү чараларын күрсәтә, аңлата белү;
  
• 
  Автор фикерен һәм әсәргә үз мөнәсәбәтең, фикереңне аңлату;
  
• 
  Автор сөйләмен һәм персонажлар телен анализлау;
  
• 
  Татар һәм башка халык халыкларның әдәбиятларында бер төрдәге темага язылган әсәрләрне чагыштыру, милли үзенчәлекләрен ачыклау.
  
• 
  Өстәмә укыган әсәргә, спектакль яки фильмга бәяләмә бирү;
  
• 
  Ирекле темага сочинение язу,сүз сәнгатенең образлы табигате;өйрәнгән әдәби әсәрнең эчтәлеге;
  
• 
  Классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактлары;
  
• 
  Өйрәнгән әдәби-теоретик төшенчәләр;
  
• 
  Әдәби текстны кабул итү һәм анализлау;
  
• 
  Әдәби текстның мәгьнәви өлешләрен аерып чыгару, укыган буенча тезислар һәм план төзү;
  
• 
  Әдәби әсәрнең төрен һәм жанрын ачыклау;
  
• 
  Укыган әсәрнең темасын, проблемасын, идеясен билгеләү;
  
• 
  Геройларга характеристика бирү;
  
• 
  Сюжет, композиция үзенчәлекләрен, махсус сурәтләү чараларының ролен ачу;
  
• 
  Әдәби әсәрдәге эпизодларны һәм геройларны чагыштыру;
  
• 
  Автор позициясен ачыклау;
  
• 
  Укыганга үзенең мөнәсәбәтеңне белдерү;
  
• 
  Әсәрне (өзекне) сәнгатьле итеп уку;
  
• 
  Кабатлап сөйләүнең төрләреннән файдалану;
  
• 
  Өйрәнелгән әсәргә бәйле телдән һәм язмача фикерләрне белдерү;
  
• 
  Укыган әсәр буенча фикер алышуда катнашу, фикерләреңне дәлилли белү;
  
• 
  Укыган әсәрләргә бәяләмә (отзыв) язу;
  
• 
  Татар әдәби теленең нормарына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү;
  
• 
  Эстетик зәвыкка туры килә торган әдәби әсәрләрне сайлау һәм аларны бәяләү;
  
• 
  Аерым автор, аның әсәре, гомумән әдәбият турында кирәкле мәгьлүматны белешмә әдәбият, вакытлы матбугат, интернет чаралары һ.б. аша эзләү.
  

• 
  Төрле төрдәге тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү;
  
• 
  Сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; тәкъдим ителгән текстны тыңлап, эчтәлеге буенча сорау бирә, сорауларга җавап бирә белү;
  
• 
  Зур булмаган аутентив яки адаптацияләнгән әдәби әсәрләрдән өзекләрне, информацион характердагы текстларны, газета-журналлардан мәкаләләрне тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикереңне әйтә, аралашуга чыга белү;
  
• 
  Сыйныфташларыңның сөйләмен тыңлап аңлау һәм аларга үз фикереңне аңлата белү, алар белән әңгәмә кору, әңгәмәдә катнаша белү.
  

• 
  Сорау, җавап, килеш(мә)ү, шикләнү һәм башка репликаларны дөрес кулланып, әңгәмә кору, сөйләшә белү;
  
• 
  Аралашуда катнаша, аны туктата һәм яңадан башлый белү;
  
• 
  Парда, төркемдә сөйләшү барышында үз фикереңне аңлата, раслый, дәлилли белү, ситуация аңлашылмаганда, сорау биреп, сөйләм барышын ачыклый белү;
  
• 
  Терәк схемалар кулланып, ситуация буенча әңгәмә кора белү;
  
• 
  Татар сөйләм этикеты үрнәкләреннән урынлы файдаланып әңгәмә кору, сөйләшә белү.
  

• 
  Программада тәкъдим ителгән темалар буенча тиешле эзлеклелектә текст төзи һәм аның эчтәлеген сөйли белү;
  
• 
  Конкрет ситуациягә үз карашыңны, төрле вакыйгалар, яңалыкларны хәбәр итә белү;
  
• 
  Монологик сөйләмдә кереш, эндәш сүзләрне кулланып, орфоэпик һәм грамматик нормаларны саклап, үз фикереңне төгәл җиткерә белү;
  
• 
  Өйрәнгән текстны үз сүзләрең белән сөйләп бирә белү;
  
• 
  Өйрәнгән шигырьләрне яттан сәнгатьле сөйли белү.