«Программалау іі» ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені

Келесі әрекеттерді орындайтын программа құр:

1. 
   Программаны жүктегеннен кейін «Брось кубик» жазуы көріну керек
   

2. 
   «Бросок кубика» батырмасына басқаннан кейін, 0-6 диапазонындағы кездейсоқ сан көріну керек.
   

Келесі әрекеттерді орындайтын программа құр:

1. 
   Программаны жүктегеннен кейін мәтін өрісіне мәтін енгізіледі:
   

2. 
   «Сменить заголовок окна» батырмасына басқаннан кейін, форма тақырыбы өзгеру керек:
   

1. 
   Жаңа жоба құрыңыз.
   
2. 
   Формаға Label және Button компоненттерін орналастырыңыз
   
3. 
   Келесі әрекеттерді орындаңыз:
   

Программа фрагменті

var n: Integer;

begin

n := random (6) + 1 ;

end;

1. 
   Delphi ортасында программалау қандай негізгі процестерді қамтиды?
   
2. 
   Delphi ортасында программалау неден басталады және форма қалай түрлендіріледі?
   
3. 
   Delphi ортасында программалау қанша кезеңнен тұрады және әрбір кезеңнің қызметі қандай?
   
4. 
   Delphi ортасында пайдалынатын атауларға қандай талаптар қойылады?
   
5. 
   Программаны компиляциялау кезінде құрылатын файлдардың затын айтып, әрқайсына түсініктеме беріндер?
   
6. 
   Модульььььь дегеньіміз не?
   
7. 
   Формаға компоненттер қалай орналастырылады?
   
8. 
   OnClick оқиғаны өндеушінің қызметі қандай?
   
9. 
   OnClick оқиға өндеушісіне байланысты код терезесіндегі шығатын мәтінге сипаттама берініз?
   
10. 
    Класс дегеніміз не және ол программалар коды терезесінде қай бөлімінде сипатталады?
    
11. 
    Компонеттер қасиеттерін қандай жолдармен өзгертуге болады және OnCreate оқиғасының қызметі қандай?
    
12. 
    Object Pascal тілінде бүтін сандарға қандай операциялар қолданылады?
    
13. 
    Программада әр бір операцияға өзгеріс еңгізу қалай жүзеге асырылады?
    

2. 
   ADDITIONAL беті
   

Additional бетінде сұхбат терезелерінің түрін түрлендіруге мүмкіндік беретін 18 қосымша компоненттер орналасқан.

2. 
   WIN 32 беті
   

WIN 32 беті 32 разрядты WINDOWS 95/98/NT/2000 операциялық жүйелерінің интерфейстік элементтерінен құралады. (бұл 2-нұсқада WIN 95 деп аталады).

5. 
   DIALOGS беті
   

Dialogs бетінің компоненттері Windows үшін стандартты сұхбат терезелерін жүзеге асырады.

5. 
   SAMPLES беті
   

1. 
   Компоненттер деп нені түсінеміз?
   
2. 
   Delphi ортасындағы негізгі компоненттер орналасқан беттерді атаңыз?
   
3. 
   Пайдаланушымен қарапайым сұхбат ұйымдастыру үшін қандай беттен қандай компоненттерді пайдаланауға болады?
   
4. 
   Мәліметтерді енгізу үшін қандай беттен қандай компоненттер пайдаланылады?
   
5. 
   Терезеге түсіндірме жазу үшін қандай компонент пайдаланылады?
   
6. 
   Орындалған нәтижені экранға шығару үшін қандай компоненттер пайдаланылады?
   
7. 
   Нәтижені есептеу үшін қандай компоненттер пайдаланылады?
   
8. 
   Сурет, радиобатырмалар қою үшін қандай компоненттер пайдаланылады?
   
9. 
   Көп жолдық форматталған мәтін редакторы қандай қызмет атқарады және оның мемо редакторынан айырмашылығы неде?
   
10. 
    Мәліметтерді шығаруды ұйымдастыруға қандай компоненттерді пайдалануға болады?
    
11. 
    Анимация және дыбыс үшін қандай компоненттер пайдаланылады?
    
12. 
    SpinEdit компоненті не үшін пайдаланылады?
    
13. 
    Меню құру үшін қандай компоненттер пайдаланылады және ол қандай бетте орналасқан?
    
14. 
    OpenDialog, SaveDialog компоненттерінің қызметі қандай?
    
15. 
    Оқиғаға жауапты қалыптастыру үшін қандай компоненттер пайдалануға болады?
    
16. 
    StringGrid компоненті не үшін пайдаланылады?
    
17. 
    RadioButton компонентінің қызметі қандай?
    

Object Pascal тілінде типтер маңызды роль атқарады. Object Pascal тілінде типтердің мәні айтарлықтай өскен, яғни олрадың көмегімен программистің негізгі құралы – кластар анықталады.

Біз танысуды STRING жолдық типінен бастайық. Бұл тип ұзындығы айнымалы болып келген жады бөлігін анықтайды, әрбір символ 1 байттан орын алады. Object Pascal тіліндегі символ үшін CHAR типі пайдаланылады, сөйтіп STRING дегеніміз – бұл бірінен соң бірі тізбектеле орналасқан CHAR типті смиволдар.

Var // Айнымалыларды сипаттау бөлімінің басы

S:STRING; // Жолдық типті айнымалыны хабарлау

Begin // Орындалатын операторлар бөлімінің басы

S:=’символдар жолы’ // S айнымалысына “символдар жолы” мәні меншіктелген

S[G]:=’и’

End; // Орындалатын операторлар бөлімінің соңы

S жолдық айнымалы деп хабарланғаннан кейін математикалық есептеулерге қатыса алмайды, мысалы 2*S-1, яғни S айнымалысы сандық емес, тек символдық мәндерді сақтауға арналған.

Бірінші операторда S айнымалысында ’символдар жолы’ деген жолдық тұрақты мән меншіктелген. Жолдық тұрақтылар апосторф ішіне алынған кез келген (еркін) символдардан құралады, ал апострофтардың өзі тұрақты мәнге кірмейді. Бірінші меншіктеу командасынан кейін S айнымалысы жадыдан ұзындығы 15 байт орын алады, әрбір символ 1 байт орын иеленеді. Символдар жолын орналастыруға бөлінген жады бөлігінің өлшемінің өзгертіп отыру тек STRING типке ғана тән.

Программадағы жолдық айнымалының ұзындығы айнымалыға әрбір жаңа мән меншіктелген сайын автоматты түрде өзереді, ол 0-ден 21 байтқа дейін (1 Гбайт (Gbyte)) констанға сәйкес келеді.

Жолдық типтер үшін жалғастыру операциясын анықталған.

S:=’ Object Pascal’; //S- “Object Pascal”;

Сондай-ақ, жолдарды салыстыру белгілері арқылы салыстыруға болады:

“=”-тең, “<>”-тең емес, “>”-үлкен, “<”-кіші, “>=”-үлкен немес тең, “<=”-кіші немесе тең.

Жолдарға қолданылған салыстыру операцияларының нәтижесі логикалық тип болады, ол екі мәнмен сипатталады: True және False. Жолдар байт бойынша солдан оңға қарай салыстырылады. Әрбір символдар жұбы олардың ішкі кодировкасына сәйкес салыстырылады.
4.3.2. Бүтін типтер

Бүтін типтер бүтін сандарды сақтау және түрлендіру үшін пайдаланылады. Object Pascal–да бүтін сандардың бірнеше типі қарастырылған. Бүтін сандарға қолданылатын төмендегідей операциялар анықталған:

+ қосу;

- алу;

/ бөлу;

Mod - бүтінді бүтінге бөлгендегі бүтін қалдық.

Begin

Формаға төмендегідей компоненттерді орналастырайық.

Компоненттерді орналастырып, сәйкес қасиеттері тағайындалғаннан кейін бөлігінде төмендегідей жазулардың бар екеніне көз жеткізу қажет:

Type

TfmExample=class(Tform)

BBRun:TbitBtn;

BBClose:TbitBtn;

Edinput:Tedit;

LbOutput:Tlabel;

MmOutput:Tmemo;

Procedure TfmExample.BbrunClick(Sender:Toject);

…

Программаға Edinput енгізу жолында мәтін дайындалғанның хабарлау үшін пайдаланушы BBRun батырмасын басу қажет, сондықтан барлық қажетті әрекеттерді осы батырманың OnClick оқиға өндеушісінде орындаймыз. Формалар терезесіндегі BBRun батырмасын тышқанмен екі рет белгілеңіз, оқиғаны өндеушінің тақырыбын автоматты түрде дайндайды, оған төмендегідей өзгерістер енгізіңіз:

Begin

MmOutput.Lines.Add (edinput.Text);

Edinput.Text:=’’//Енгізу жолын тазалаймыз

Edinput.SetFocus; //Оған енгізу фокусын береміз

End;

Нәтижесінде экранға төмендегідей форма терезесі алынады (4.4-сурет).

Енгізілетін мәтін Edinput компонентінің Text қасиетінде сақталады. Бірінші меншіктеу операторы орындалғаннан кейін LbOutput компонентінің Caption қасиетіне барып орналасып, экранда ол енгізу жолының үстінде пайда болады.

MmOutput көпжолдық редакторы экранда жолдар жиынын бейнелеуге және сақтауға қабілетті. Оның бәрі TSTringList класына қатысты Lines қасиетінде орналасқан.


4.4-сурет. «Көшіру» оқу программасының терезесі.