Психология ғылым ретінде. Адам туралы ғылымдар жүйесіндегі психологияның орны және міндеттері
Манипуляторлардың типтері. Негізгі манипуляциялық техникалар
жүктеу/скачать 101.18 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 54.Манипуляция процесіндегі тұлға. Манипуляция жасырын хабарлама ретінде.
| 53. Манипуляторлардың типтері. Негізгі манипуляциялық техникалар. Манипуляция – кез-келген адамға мәжбүрлеуге болатын жасырын психологиялық құрылғы, мен оның қажеттілігі мен мүдделеріне қарсы іс-қимылдарды жүзеге асыруға тырысамын.Бірақ бұл манипуляцияның стандартты анықтамасы. Келіңіздер, мен сізге және осы дағдыға кеңірек және практикалық анықтауды берейік. Манипуляция адамға басқа қару-жарақ сияқты бірдей (тіпті одан да көп) артықшылық беретін психологиялық қару. Осы қарудың көмегімен сіз шабуыл жасап, басып алуға және қорғай аласыз. Ол аман қалуға және табысқа жетуге көмектеседі. Жақсы манипулятор, яғни жасырын психологиялық әдістерді шебер меңгерген адам – тістің қарулы адамдарынан әлдеқайда күшті. Неліктен? Өйткені ол әр түрлі адамдарға қажетті әрекеттерді жасауға және кез-келген проблемаларды және тапсырмаларды шеше алады. Біздің түсінігімізде әдеттегідей қарумен қаруланған адам қандай қиындықтар мен міндеттерді түсінеді? Тек аз ғана, дұрыс? Қарудың күші шектеулі. Бірақ манипуляцияларда ешқандай шектеулер жоқ. Ең қарапайым, ең күшті және күшті адам ретінде барлық адамдарды айналып өтуге болады. Жалғыз шектеулер сіздің жеке қабілеттеріңіз. Манипуляция дағдыларыңыз неғұрлым едәуір дамыған болса, соғұрлым көп адамды манипуляциялауға болады.Сол манипуляцияларда ешқандай шектеулер жоқ – кез-келген адамды басқаруға болады. Манипуляция, алдап-арбау ортақтасуы — жиі кездесетін түлғааралық ортақтасу түрі, ортақтасу партнерін өзінің жасырын ниетіне бағындыруды коздеген іс-әрекет. Өз мақсатына жсту үшін манипулятор ортақтасу партнерін нысана ретівде карастырады. Адам-манипулятордың мағынасын түсіну үшін адамға тән манипулятордың сипаттамалары мен түрлерін ескеру керек. Манипуляцияны қолданатын адамның негізгі сипаттамалары: – жалған (әдістер мен алаяқтық әдістері, маневр, әрекет эмоциялар, рөлдер, үлестірмелі мінез-құлық, әсер жасауға ниет, жалған сезім мен эмоцияны); – хабардар болғаны (көңілсіздік, өмірдегі өз орнын түсіну апатия, әрекетсіздігіне, болмауы, адамның жеке тұлға үшін маңызды дәл қабылдау);
54.Манипуляция процесіндегі тұлға. Манипуляция жасырын хабарлама ретінде. Манипулятивтік қарым – қатынас әрдайым міндетті түрде психика қатысуымен түзілетін субьектінің объсктімен байланысы. Қандай да бір іс-әрекетті орындау барысында адам бір нәрсені қабылдауы, есінде қалдыруы, ойлауы, оған зейін аударуы қажет; әрекет желісінде оның қандай да көңіл-күй шарпулары (эмоция) туындап, ерік сапалары іске қосылады, ниет-ұстамдары (установки) мен қатынастары ж.т.б. қалыптасады. Бұларсыз ешбір іс-әрекет болуы мүмкін емес. Біз психикалық деп анықтап жүрген адамдағы процестер, қалыптар мен қасиеттердің бәрі осы іс-әрекет барысында қалыптасады, дамиды, көрініс береді. Манипулятивтік қарым – қатынас қырларының ішінде психологияның зерттейтіні – іс-әрекеттің субьективті жоспары, яғни, әрекеттің адамның дүние шындығын өзінше бейнелеу деңгейі, түрі және формалары. Бұл бағытта психологияны қызықтыратын факторлар: сеп-түрткі (мотив), мақсат қою, ерік жұмсау, эмоциялар білдіру ж.т.б. қоғамдық қатынастарды субъективті бейнелеудің арнайы формалары субъектіге байланыссыз іс-әрекет ешқандай психологиялық сипатқа ие емес. Ондай қасиет тек әрекет иесі – субъектіге ғана болады Манипулятивтік қарым – қатынастың мақсаты дегеніміз сол іс-әрекеттің болашақ нәтижесін күні бұрын санада (идеалды) болжау. Осы болжау, яғни, мақсат, заң ретінде адам әрекетінің сипаты мен әдісін анықтап береді. Мақсат, сонымен, алдын ала бейнелеудің құралы. Мақсат жеке орындалатын қызметке тыстан келіп қосылмайды, оны сол әрекетті іске асырушы адамның өзі белгілейді. Бұл процеске нақты адамның оқу, тәрбие барысында игерген қоғамдық тәжірибесі қосылады. Белгіленген мақсат қызмет барысында іске асады. Егер адам тек жақын мақсаттарды басшылыққа алса, оның іс- әрекетінің келешегі болмайды. Мұндай адамдар тар өрісті үлкен қиындықтарға төзімсіз келеді. Ал үлкен, ауқымды себептерді жетекшілікке алған адам өз жұмысының ізгі басты мақсатына жету жолында жақын мақсаттарды керекті саты, кезеңдік міндет деп қарастырады. Мұндай адамдарды қиыншылықтар жұмыстан бездіре алмайды, керісінше, белгіленген міндеттерді іске асыру жолында ынтасын күшейте түседі. Хабарламада әсер етуші ақпараттың өзі болып табылады, оны қабылдаған адам өзінің мінез-құлқын түзейді, пікірін қалыптастырады, берілген ақпараттың негізінде тиісті шешімді қабылдайды. Сендіру кезінде адам ақпаратты құндылықтардың, ұстанымдардың және басқа ададардың өзгеруіне әсер ететіндей етіп ұйымтастырып ұсынады. Бұл жағдайда дәлелдер жүйесін немесе растаушы мәліметтерді келтіреді немесе беделді адамдар пікіріне жүгінеді. Шешім қабылдау үшін ең қауіпті иландыру арқылы әсер ету болып табылады. Олар әіртүрлі болуы мүмкін. Иландыру элементтері кез келген коммуникацияда бар: бұл иммидж және материалды беруді ұйымдастыру еркешелігі, сонымен қатар қарым-қатынастың вербалды емес құралдары және т.б. Манипуляция түсінігінің негізінде адресаттан жасырын, оның қандай да бір затқа деген қарым-қатынасын өзгерту, шешім қабылдау мен әрекеттерді орындауына ықпал ету арқылы матипуляциялаушы адам өз мақсаттарына жетуі жатыр. Адам қуыршақ (марионетка) сияқты әрекет етеді, оны қуыршақ ойнатушы әртіс басқарып отырғандай болады. Манипуляцияның міндетті шарты, сырттан енгізбей адресаттың өз бетінше шешім қабылдауын сақтау. Сонымен қатар адресат өз іс-әрекетіне жауапкершілікті өз мойнына алады. жүктеу/скачать 101.18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|