Қрдсм «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы» шжқ рмк

9.Бақылау:

2. Кешен ионында қандай бөлшектер донор және акцептор болады?

3. Кешенді қосылыстардың тұрақтылығын қандай шама сипаттайды?

4. Координациялық санның мәні неге тәуелді?

5. Қандай заттарды изомер дейді?

6. [CoCl(NH₃)₅]Cl₂ кешенді қосылысының тұрақсыздану константасы былай жазылады:

а) [CoCl(NH₃)₅]___ б) [Co⁺³] [Cl] [NH₃]⁵

[CoCl(NH₃)₅]Cl₂ [CoCl(NH₃)₅]

[Co⁺³] [Cl] [NH₃]⁵ [Co⁺³] [Cl] [NH₃]⁵

7. HgI+…  K₂[HgI₄] реакция теңдеуіне жетіспейтін қосылыстарды көрсетіңіз: а) KI б) HI в) KOH г) K₂SO₄

№14 тақырып

Барлық жасуша химиясы ондағы еріткіштің су болып табылатынына негізделеді.

4. s-элементтердің жалпы сипаттамасы.

5. s-элементтердің биологиялық маңызы.

6. s-элементтердің ең маңызды өкілдері:

а. натрий және калий

б. магний және кальций.

1. Барлық сұрақтар мен тапсырмалардың жауаптары берілуі тиіс.

2. Кем дегенде 3 қосымша пайдаланылған әдебиет.

3. Интернетті пайдалану.

1.Тақырыпты анық, қатесіз, біліміне сенімді түрде қорғау.

2. Ұсынылған тапсырмалардың күрдалілігі мен түсініктілігі.

3. Дұрыс жауабы дәл берілген.

4. Тапсырма өз мерзімінде орындалған.

8.Әдебиет:

1. Патсаев Ә.Қ., Мамытова В.К., Нарманов М.М., Серимбетова Қ.М. Бейорганикалық химия пәні бойынша студенттердің өзіндік жұмыстарына арналған (фарм. фак. үшін) Шымкент 2006ж, 102-110б.

2. Глинка Н.Л. ''Общая химия''.

3. Ахметов Н.С. ''Общая и неорганическая химия'' М., ВШ, 2003г.

4. Оганесян Э.Т. ''Неорганическая химия'' М.,ВШ, 1987г.

5. Глинка Н.Л. ''Задачи и упражнения по общей химии''. 1988г.

1. s-элементтердің атом радиусы топта жоғарыдан төмен қарай қалай өзгереді және осы кезде қасиеті қалай өзгереді?

2. Биожүйеде сутектік байланыстың рөлі қандай?

3. s-элементтердің қандай гидроксидтері амфотерлі қасиет көрсетеді?

4. Амфотерлі гидроксидтер қандай заттармен әрекеттеседі?

5. Неге BeCl₂ лакмусты қызғылт түске, ал NaCO₃ көк түске бояйды?

6. Су молекуласының геометриялық пішіні қандай және неге?

7. 20 г 4,9% - тік күкірт қышқылын бейтараптау үшін қажетті 1,1 моль/л NaOH ерітіндісінің көлемі:

А. 1 мл В. 40 мл С. 20 мл Д. 2 мл.

8. LiOH –ScOH қатары бойынша негіздік қасиет

А. кемиді В. Өзгермейді С. артады.

9. Сілтінің артық мөлшерінде еритін гидроксидті көрсетіңіз:

А. КОН В. Са (ОН)₂ Д. Ве (ОН)₂

10. Натрий пероксиді сумен әрекеттескенде түзілетін өнім:

А. Na₂O + O₂ B. NaOH +H₂O₂ D. NaOH +H₂

11. BeCl₂ молекуласының геометриялық пішіні:

А. сызықты В. үшбұрышты С. пирамида Д. дұрыс тетраэдр

12. Мына затты қосқанда судың кермектігі кемиді.

KNO₃ B. NaCl C. Na₃PO₄ D. NH₄NO₃

13. Be (OH)₂ осы ерітінділердің біреуінде ериді:

A. NaOH B. NH₄Cl C. Na NO₃ D. CaCl ₂ E. H₂O

14. Калий нитратының термиялық ыдырауы ТТР мына түріне жатады:

А. молекулааралық В. молекулаішіндік

С. диспропорциялық

№15 тақырып.

Жоғарыда қарастырған s-элементтеріне қарағанда d-элементтер ағзада айтарлықтай аз мөлшерде кездеседі. Бірақ адам ағзасында физиологиялық және патологиялық процестер жүргенде олардың маңызы зор.

1. d-элементтерінің жалпы қасиеттері.

2. Қышқылдық-негіздік қасиеттер (d–элементтерінен түзілген оксидтердің және гидроксидтердің қасиеттері).

3. d-элементтерінің биологиялық маңызы.

4. d-элементтердің маңызды өкілдері:

а. мырыш; б. темір; в. кобальт; г. мыс; д. молибден; е. Никель

1. Барлық сұрақтар мен тапсырмалардың жауаптары берілуі тиіс.

2. Кем дегенде 3 қосымша пайдаланылған әдебиет.

3. Интернетті пайдалану.

1.Тақырыпты анық, қатесіз, біліміне сенімді түрде қорғау.

2. Ұсынылған тапсырмалардың күрдалілігі мен түсініктілігі.

3. Дұрыс жауабы дәл берілген.

4. Тапсырма өз мерзімінде орындалған.

8.Әдебиет:

1. Патсаев Ә.Қ., Мамытова В.К., Нарманов М.М., Серимбетова Қ.М. Бейорганикалық химия пәні бойынша студенттердің өзіндік жұмыстарына арналған (фарм. фак. үшін) Шымкент 2006ж, 124-138б.

2. Глинка Н.Л. ''Общая химия''.

3. Ахметов Н.С. ''Общая и неорганическая химия'' М., ВШ, 2003г.

4. Оганесян Э.Т. ''Неорганическая химия'' М.,ВШ, 1987г.

5. Глинка Н.Л. ''Задачи и упражнения по общей химии''. 1988г.

1. d-элементтер ЭПЖ-нің қандай топшасында орналасқан?

2. d-элементтер қандай тотығу дәрежесін көрсетеді?

3. d-элементтердің қандай ионы тиоционат СNS^- анионымен қан-қызыл түс береді?

4. Бихроматтар қандай қасиет көрсетеді және олар қандай ортада тұрақты?

5. Сынап қандай ерекше қасиеттер көрсетеді?

6. 16г Br₂ әрекеттестіргенде түзілетін тұнбаның массасы

FeSO₄ + Br₂ + KOH  KBr + Fe(OH)₃ + K₂SO₄ :

а) 214г б) 21,4г в) 10,7г г) 107г д) 2,14г

7. Реакцияда оттек бөлінбейді:

а) Fe(OH)₃ + Н₂SO₄ 

б) Со(ОН)₃ + Н₂SO₄ 

в) Ni(OH)₃ + Н₂SO₄ 

8.Fe⁺³ ионының гексацианоферрат (II) әрекеттескенде түзілетін тұнбаның түсі:

а) қызыл б) көк

в) жасыл г) қоңыр

9.Темірдің (II) қосылысы мына ортада тұрақты:

а) қышқыл б) бейтарап в) сілті

1. р-элементтерге жалпы сипаттама

2. р-элементтердің биологиялық рөлі

3. р-элементтердің маңызды өкілдері:

а. көміртегі; б. азот; в. оттегі; г. фосфор; д. күкірт; е. мышьяк;

ж. селен; з. фтор; и. хлор; к. бром; л. йод.

1. Барлық сұрақтар мен тапсырмалардың жауаптары берілуі тиіс.

2. Кем дегенде 3 қосымша пайдаланылған әдебиет.

3. Интернетті пайдалану.

1.Тақырыпты анық, қатесіз, біліміне сенімді түрде қорғау.

2. Ұсынылған тапсырмалардың күрдалілігі мен түсініктілігі.

3. Дұрыс жауабы дәл берілген.

4. Тапсырма өз мерзімінде орындалған.

8.Әдебиет:

1. Патсаев Ә.Қ., Мамытова В.К., Нарманов М.М., Серимбетова Қ.М. Бейорганикалық химия пәні бойынша студенттердің өзіндік жұмыстарына арналған (фарм. фак. үшін) Шымкент 2006ж, 110-124б.

2. Глинка Н.Л. ''Общая химия''.

3. Ахметов Н.С. ''Общая и неорганическая химия'' М., ВШ, 2003г.

4. Оганесян Э.Т. ''Неорганическая химия'' М.,ВШ, 1987г.

5. Глинка Н.Л. ''Задачи и упражнения по общей химии''. 1988г.

1. 
   1.Азот атомының неге қозған күйі болмайды?
   
2. 
   Азот және фосфор атомының максимальді коваленттілігі қандай?
   
3. 
   Фосфордың қандай қосылыстары улы болып табылады?
   
4. 
   VА топ эелементтерінің сутектік қосылыстарының тұрақтылығы қалай өзгереді?
   
5. 
   5.Неге нитриттер екіұдайылық тотықтырғыштық-тотқысыздандырғыштық қасиет көрсетеді?
   
6. 
   200мл Al₂(SO₄)₃ ерітіндісінен массасы 0,61г Al₂O₃ бөлініп алынады. Ерітіндінің мольдік концентрацияларын анықтаңыз.
   
7. 
   Бор үшін ең тиімді тотығу дәрежесі: а)-1; б) +2; в) +3; г) -1.
   
8. 
   Бордың максимальді коваленттілігін көрсетіңіз: а) 1 б) 2 в) 4 г) 3
   
9. 
   BF₃ молекуласы гибридтерінің қандай түріне жатады, егер ол үшбұрышты геометриялық пішінді болса: а) sp¹ б) sp³ в) sp² г) sp²d
   
10. 
    Күшән, сурьма және висмуттың концентрлі күкірт қышқылы мен сілтілерде еруінің реакция теңдеулерін жазыңыз.
    
11. 
    Реакция теңдеуін аяқтап, коэффициенттерін қойып, тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіңіз: а) K₃AsO₃ + I₂ + KOH  K₃AsO₄ + … б) PH₃ + KMnO₄ + H₂SO₄  H₃PO₄ + … в) K₃AsO₄ + KI + H₂SO₄  K₃AsO₃ + …
    
12. 
    0,1н Н₃РО₄ ерітіндісінің (К_Д  7,5∙10^-3) рН-ы неге тең?
    
13. 
    . Электртерістілігі жоғары галогенді көрсет:
    

14. 
    Галоген молекуласындағы байланыстың типтік көрсеткіші:
    

15. 
    Калий иодатындағы иодтың тотығу дәрежесін көрсет:
    

16. 
    Сутектік байланысы бар қышқыл ерітіндісін көрсетіңіз:
    

№17 тақырып.

Үлкен қалаларда өндіріс орындарының көбеюіне байланысты орта мен ауаның ластануы бүгінгі күнде өзекті мәселердің маңыздысы. Бұл өндірістің өсуінен аймақтардың ластануының кеңеюі келесі түрде болады: тұрғын үй, өндіріс орны – зиянды аймақ, тұрғында көп орналасқан аймақтар мен жер шарындағы елді мекендер. Осы жолмен ауа құрамының өзгеруі өндірістің өсуіне байланысты ағзаға зиян болғанмен, қазіргі таңда әлемдік мағынасы бар.

1. Адам ағзасында болатын химиялық элементтердің жіктелуі.

2. Макроэлементтер және олардың биологялық маңызы.

3. Микроэлементтер және олардың биологиялық маңызы.

4. Тіршілік үшін маңызды бейметалдар.

4. Орындау түрі: Реферат, глоссарий, тесттерді құрастыру, творчестволық тапсырмалар, есептер шығару, баяндама, презантация, тақырыптық альбом, портфолио.

5.Орындау критерилері:

1. Барлық сұрақтар мен тапсырмалардың жауаптары берілуі тиіс.

2. Кем дегенде 3 қосымша пайдаланылған әдебиет.

3. Интернетті пайдалану.

1.Тақырыпты анық, қатесіз, біліміне сенімді түрде қорғау.

2. Ұсынылған тапсырмалардың күрдалілігі мен түсініктілігі.

3. Дұрыс жауабы дәл берілген.

4. Тапсырма өз мерзімінде орындалған.

8.Әдебиет:

1. Патсаев Ә.Қ., Мамытова В.К., Нарманов М.М., Серимбетова Қ.М. Бейорганикалық химия пәні бойынша студенттердің өзіндік жұмыстарына арналған (фарм. фак. үшін) Шымкент 2006ж, 138-149б.

2. Глинка Н.Л. ''Общая химия''.

3. Ахметов Н.С. ''Общая и неорганическая химия'' М., ВШ, 2003г.

4. Оганесян Э.Т. ''Неорганическая химия'' М.,ВШ, 1987г.

5. Глинка Н.Л. ''Задачи и упражнения по общей химии''. 1988г.

1. Қандай элементтер органогендер деп аталады?

2. Қандай заттар атмосфера ауасын ластайды?

3. Суды тазалаудың қандай негізгі әдістері бар?

4. Жерде «озон тесігінің» пайда болуы неге байланысты?
№ 18 сабақ

1.Тақырып: Аралық бақылау № 2.

2.Мақсаты: Студент элементтер химиясының теориялық және тәжірибелік материалдарын меңгеру деңгейін көрсетуі қажет.

3.Сабақты өткізу түрі: ауызша сұрау, компьютерлік тестілеу.

4. Сұрақтар:

1. ЭПЖ бойынша орналасуына қарай р-элементтерінің жалпы сипаттамасы (электронды формулалары, электрондық құрылысы, атомдық және иондық радиустары, ионизация энергиясы, тотығу дәрежелері).

2. 
   Бор. Оның периодтық жүйеде орналасу ерекшелігі. Бордың мысалында табиғат диалектикасы заңын түсіндіріңіз.
   
3. 
   Бордың қосылыстары, медицина мен фармацияда қолданылуы. Бор галогенидтерінің, бураның гидролизі.
   
4. 
   Алюминий, физикалық және химиялық қасиеттері. Реакция мысалында алюминийдің екіжақты қасиетін көрсетіңіз. Металдың пассивтенуі.
   
5. 
   Алюминий қосылыстары. Алюминий тұздарының, алюминаттардың гидролизі. Гидроксидтердің алынуы, амфотерлік қасиет.
   
6. 
   Көміртегі. Аллотроп өзгерген түрлері. Физикалық және химиялық қасиеттері.
   
7. 
   Көміртек (II) оксиді және көміртек (IV) диоксиді. Физикалық және химиялық қасиеттері. Көмір қышқылы, оның тұздары, карбонаттары және гидрокарбонаттар. Гидролиз.
   
8. 
   Кремний. Физикалық және химиялық қасиеттері. Кремнийдің қышқылдар мен негіздерге қатысы.
   
9. 
   Металдардың силицидтері, силандар, силикандар. Сумен, қышқылдармен әрекеттесуі.
   
10. 
    Германий топшалары. Германий, қалайы, қорғасын элементтерінің қасиеттері. Элементтердің атом радиустары өскенде металдық қасиеттерінің өсуі.
    
11. 
    Германий, қалайы, қорғасын топшасының қышқылдарға қатысы. Қалайы және қорғасын оксидтері мен гидроксидтері, оларды алу.
    
12. 
    Қалайы (IV) және қорғасынның (IV) тотықтырғыштық қасиеттері және қалайы (II) мен қорғасын (II) тотықсыздандырғыштық қасиеті.
    
13. 
    Қалайы мен қорғасын қосылыстарының фармацияда қолданылуы және медицинадағы рөлі.
    
14. 
    Азот. Азот молекуласының құрылысы, атомның және қосылыстарының донорлық қасиеттері. Физикалық және химиялық қасиеттері.
    
15. 
    Азоттың сутекті қосылыстары: аммиак, гидразин, гидроксиламин. Азоттың сутекті қосылыстарының тотықсыздандырғыштық қасиеті. Фармацияда қолданылуы. Аммоний тұздарының термиялық ыдырауы.
    
16. 
    Азоттың оттекті қосылыстары. Алынуы, қасиеттері. Азот (III) және азот (IV) қосылыстарының екі жақты тотықтырғыштық және тотықсыздандырғыштық қасиеттері.
    
17. 
    Азотты қышқылы, оның тұздары нитриттер. Тотықтырғыштық-тотықсыздандырғыштық қасиеттері.
    
18. 
    Азот қышқылы, оның тұздары нитраттар. Тотықтырғыштық-тотықсыздандырғыштық қасиеттері. Нитраттардың ыдырауы.
    
19. 
    Концентрлі және сұйытылған азот қышқылының металдармен және бейметалдармен әрекеттесуі. «Патша арағы», оның тотықтырғыштық қасиеттері.
    
20. 
    Фосфор. Аллотропиясы. Физикалық және химиялық қасиеттері. ЭПЖ бойынша сипаттама.
    
21. 
    Фосфин, алынуы, қасиеттері. Тотықтырғыштық қасиеті. Фосфидтер, гидролиз.
    
22. 
    Фосфордың оттекті қосылыстары. Фосфорлы және фосфор ангидриді. Галогенидтері және сульфидтері. Гидролиз.
    
23. 
    Фосфорлы қышқылы, Тотықтырғыштық-тотықсыздандырғыштық қасиеттері. Фосфиттері, гидрофосфиттері. Фосфорлы қышқылының негізділігі.
    
24. 
    Фосфор қышқылы, тотықтырғыштық қасиеттері. Фосфаттар, гидрофосфаттар, тұздар гидролизі, биологиялық рөлі.
    
25. 
    Мышьяк топшасы. Жалпы сипаттамасы. Атомдық радиустарының өсуімен металдық қасиеттерінің өсуі.
    
26. 
    Арсиндер, арсенидтер, арсенаттар. Химиялық қасиеттері. Ағзаны улағыш әсері.
    
27. 
    Оттегі. Физикалық және химиялық қаиеттері, аллотропты модификациялары.
    
28. 
    Фармацияда қолданылуы. Адам өміріндегі оттегінің биологиялық рөлі.
    
29. 
    Күкірт. Аллотроптық өзгерген түрлері. Физикалық және химиялық қаиеттері. Қышқылдарға және негіздерге қатысы.
    
30. 
    Күкіртсутек. Металдардың сульфидтері. Алынуы, қышқылдарда еруі. Сульфидтердің тотықтырғыштық қасиеттері.
    
31. 
    Күкірттің оттекті қосылыстары. Күкірттің (IV) диоксиді. Тотықтырғыштық-тотықсыздандырғыштық қасиеттері. Сульфиттер, гидросульфиттер. Тұздар гидролизі.
    
32. 
    Галогендер. Жай заттардың тотықтырғыштық қасиеттері. Галогенсутектер, алынуы, қасиеттері, қолданылуы. Галогендердің тотықтырғыштық-тотықсыздандырғыштық қасиеттері.
    
33. 
    Хлор, бром, иодтың оттекті қосылыстары. Бұл қосылыстардың қышқылдық және тотықсыздандырғыштық қасиеттері.
    
34. 
    Хлорлы ізбес, бактерицидтік әсерінің механизмі.
    
35. 
    Галогендердің және қосылыстарының биологиялық рөлі. Медицина мен фармацияда қолданылуы.
    
36. 
    Қоршаған ортаны қор SnCl₂ тұзының гидролиздену реакция теңдеуін жазыңыз. Реакция ортасын көрсетіңіз.
    
37. 
    Берілген тұздың ерітіндісіне қандай затты қосқанда гидролизді төмендетеді?
    
    1. 
       а) HCl б) NaOH в)Na₂CO₃ г)H₂O
       
38. 
    Электрондық баланс әдісі бойынша коэффициенттерін орнатыңыз:
    
    1. 
       Sn + NaOH + H₂O  Na₂ [Sn(OH)₄] + H₂
       
    2. 
       Тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіңіз.
       
    3. 
       Тотықтырғыш пен тотықсыздандырғыштың эквиваленттік массасы
       
    4. 
       нешеге тең, реакция түрін анықтаңыз.
       
39. 
    Жартылай реакция әдісі бойынша коэффициенттерін қойыңыз
    
    1. 
       K₂Cr₂O₇ + H₂S + H₂SO₄  Cr₂(SO₄)₃ + S + H₂O + K₂SO₄.
       
    2. 
       Тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіңіз. Реакция
       
    3. 
       түрін анықтап, тотықтырғыш пен тотықсыздандырғыштың
       
    4. 
       эквиваленттік массасын табыңыз.
       
40. 
    Элемент атомының валенттік электрондық қабатының құрылымы: а)5s²5p⁴ б)3d⁵ 4s¹. Элементтің реттік нөмірі мен атауын анықтаңыз.
    
41. 
    BH₄⁺ иондары түзілуіндегі электрондық жұптың қай атомы донор қызметін атқарады?
    

1. 
   Патсаев Ә.Қ., Мамытова В.К. «Бейорганикалық химия», Оқулық. Шымкент, 2007ж. 338-348
   
2. 
   Патсаев Ә.Қ., Мамытова В.К. «Бейорганикалық химия пәнінің лабораториялық сабақтарына арналған оқу-әдістемелік қолданба», Шымкент, 2002ж.
   
3. 
   Піралиев С.Ж., Жайлау С.Ж. т.б, “Жалпы химия”, Алматы., 2003ж.
   
4. 
   Бірімжанов Б.А., Нұрахметов Н.Н. «Жалпы химия» Алматы, 1998ж.
   
5. 
   Аханбаев К.А. «Химия негіздері». Алматы, 1999ж.
   
6. 
   Өтелбаев Б.Т. «Химия» Алматы, 1998ж.
   
7. 
   Остапкевич Н.А. «Бейорганикалық химия практикумы», Алматы, 1992ж.
   
8. 
   Дәрістер.