ақпараттық жүйелер (көзқарастар) және ақпараттық этика
туралы.
[8]
Ақпараттық мәдениетке жазбаша немесе
саналы мінез-құлық және
ұйымда болып жатқан көріністер кірмейді. Ақпараттық мәдениетке сыртқы
факторларға қарағанда ұйымның ішкі факторларының мінез-құлқы көбірек
әсер етеді, бұл ақпараттық мәдениет, көзқарастар мен дәстүрлер түрінде
болады. Ақпараттық мәдениет ақпаратпен, ақпараттық арналармен,
көзқарастармен, қоршаған ортаның жағдайымен ақпаратты тиімді түрде
бағыттау немесе жинау мүмкіндігі мен қолдану қабілетімен айналысады. Кез-
келген ұйымның білім базасын Нонака бойынша қарастыруға
болады
[9]
ұйымдастырушылық білім өндірісі және Cronin & Davenport
өндірісі туралы теориялар
[8]
әлеуметтік интеллект туралы теориялар. Осы
теорияларға сәйкес пайдаланушы ақпаратты қалай қолданатындығы туралы
ақпарат мәдениетін
қарастыру керек, бір елдегі ұйым үшін жасалған
ақпараттық технологияны басқа елдегі ұйымға тиімді енгізу үшін мәдени
айырмашылықтарды түсіну керек.
[10]
Жоғары дамыған ақпараттық мәдениет ұйымды сәттілікке жетелейді және
ұйымдастырушылық тәжірибемен және жұмыс нәтижелерімен оң байланысты
стратегиялық
мақсат
ретінде
жұмыс
істейді.
Чоо
және
басқалар.
[11]
Ақпараттық мәдениетті ұйымдағы ақпараттың маңыздылығы мен
қолданылуын анықтайтын мінез-құлық, нормалар мен құндылықтардың
әлеуметтік ортақ үлгілері ретінде қарастырды. Сондай-ақ,
ғалымдар
ұнайды Мануэль
Кастеллс Ақпараттық
мәдениет
стандарттар
мен
құндылықтарға қол жеткізу үшін ұйымдар мен үкіметтің қатысу шеңберінен
саясат арқылы асып түседі деген тұжырым жасайды.
12]
Нормалар дегеніміз -
стандарттар, құндылықтар - бұл сенімдер және олар ұйымның адамдары
күткен ақпараттық мінез-құлықты әдеттегідей қалыптастырады. Әзірге
ақпараттық мінез-құлық мәдени нормалар мен құндылықтардың көрінісі
болып табылады. Марчанд, Кеттингер және Роллинз
[13]
ұйымның ақпараттық
мәдениетін қалыптастыру үшін алты ақпараттық мінез-құлық пен
құндылықты анықтайды:
Ақпараттық формальдылық - бұл ресми ақпаратты ресми емес дереккөздер
арқылы пайдалануға және оларға сенуге дайын болу.
Ақпараттық бақылау дегеніміз - өнімділікті басқару және бақылау үшін
ақпараттың қолданылу деңгейі.
Ақпараттық ашықтық - бұл қателіктер мен сәтсіздіктер туралы есеп берудегі
ашықтық.
Ақпаратты бөлісу дегеніміз - басқаларға ақпарат ұсынуға дайын болу.
Проактивтілік - жаңалық енгізу және өзгерістерге жылдам жауап беру үшін
жаңа ақпаратты белсенді қолданады.
Ақпараттық мәдениет типологиялары
Кэмерон
мен
Квинннің
кеңінен
қолданылатын
конструкциясы
негізінде
[14]
бұл ұйымдастырушылық мәдениеттің түрлерін және олардың
ұйымдық
тиімділікке
қатынасын
саралау
үшін
қолданылған,
Choo
[7]
ақпараттық мәдениеттің типологиясын жасайды. Ол ақпараттық мінез-
құлықты зерттеу элементтеріне баса назар аударады.
[15]
Ақпараттық мәдениет
типологиялары бес атрибуттар жиынтығымен сипатталады:
ақпаратты басқарудың
негізгі мақсаты
ақпараттық құндылықтар мен нормалар
ақпараттық қажеттіліктер тұрғысынан ақпараттық мінез-құлық
ақпарат іздеу
ақпаратты пайдалану.
Ақпараттық орта — жаңа ақпараттық өнімді өндірумен байланысты ад
амзат әрекетінің үнемі кеңейіп отыратын аумағы, технология мен қызм
еті,
себебі,
қазіргі
ақпараттық
ортаға
ғылыми
–
ақпараттық орталық байланысты емес,
ақпараттық желі, кітапхана мен
архивтер, кеңселік жүйелер, бұқаралық ақпараттық құралдар, яғни түг
елдей индустрия құру, сақтау, өңдеу және адамзат әрекетінің барлық
аумағында ақпаратты тарату. Бұл «ақпараттық қоғам» тенденциясын кө
рсетеді
–
бұл ақпараттық технология негізінде байланыс каналдары мен өзара ә
рекет ететін мүшелер арқылы іске асырылады.
Сонымен қатар, Чоо ақпараттық мәдениетті төрт категорияға бөледі:
қарым-қатынасқа
негізделген мәдениет, тәуекелге бару мәдениеті, нәтижеге
бағытталған мәдениет және ережелерге бағынатын мәдениет.
Қарым-қатынасқа негізделген мәдениет: ақпаратты басқару қарым-қатынасты,
қатысуды және жеке бастың сезімін қолдайды. Ақпараттық құндылықтар мен
нормалар ақпаратты бөлісуге және ақпаратты белсенді пайдалануға баса назар
аударады. Бұл құндылықтар ынтымақтастық пен ынтымақтастыққа ықпал
етеді. Негізгі назар ішкі ақпаратқа аударылады.
Тәуекелге бару мәдениеті: ақпарат басқарылған кезде инновация, креативтілік
және жаңа идеяларды іздеу көтермеленеді. Ақпараттық құндылықтар мен
нормалар ақпаратты бөлісуге және ақпаратты белсенді пайдалануға баса назар
аударады. Бұл құндылықтар инновацияны, жаңа өнімдерді немесе
мүмкіндіктерді дамытуды және бастаманы батылдықты дамытуға ықпал етеді.
Негізгі назар сыртқы ақпаратқа аударылады. Ақпарат мүмкіндіктерді анықтау
және бағалау, кәсіпкерлік тәуекелге баруды ынталандыру үшін қолданылады.
Нәтижеге бағдарланған мәдениет:
ақпаратты басқару ұйымға
бәсекелестікке және өз нарығында немесе секторында табысқа жетуге
мүмкіндік береді. Ақпараттық құндылықтар мен нормалар бақылау мен
тұтастыққа назар аударады: нәтижелер мен мақсатқа жетуді бағалау үшін
нақты ақпарат бағаланады. Ақпарат клиенттер мен бәсекелестерді түсіну және
нәтижелерді бағалау үшін қолданылады.
Ережелерді сақтау мәдениеті: ақпаратты басқару ішкі операцияларды,
ережелер мен саясатты бақылауды күшейтеді. Ақпараттық құндылықтар мен
нормалар бақылау мен стандартталған процестерге ерекше мән береді. Негізгі
назар ішкі ақпаратқа аударылады. Ұйым жұмыс процестері туралы ақпаратты,
сондай-ақ заңнамалық немесе есептілік талаптары туралы ақпаратты іздейді.
Ақпарат операцияларды бақылау, тиімділікті арттыру және есеп беру үшін
қолданылады.
Достарыңызбен бөлісу: