Гуманистік психология - XX ғасырдың 60 жж. батыста пайда болған және психологияның негізгі пәні жоғары көріністерінде, құндылықтары мен мағыналарында қарастырылатын адам болуы қажет деп есептейтін психология бағыттарының бірі. Гуманистік психология көрнекті өкілдері — А. Маслоу, К. Роджерс, Г. Олпорт. Гуманистік психологияның мынадай негізгі қағидаларын бөліп көрсетуге болады:[1]
адам өзінің біртұтастылығымен зерттелінуі қажет;
әрбір адам қайталанбас тұлға;
адам дүниеге ашық болып келеді, адамның дүниені және өзін-өзі дүниеде сезінуі басты психологиялық ақиқат болып табылады;
адам өмірі тұлға болмысы қалыптасуының бірыңғай процесі ретінде қарастырылуы қажет;
адамның бойында оның табиғатының бөлшегі болып табылатын үздіксіз дамып жетілуге және өзін-өзі танытуға деген күш-қуаты болады;
өзінің шешімдері мен әрекеттерінде басшылыққа алатын мағыналар мен құндылықтардың негізінде адамның сыртқы түрткі күштерден белгілі бір тәуелсіздік дәрежесі болады;
адам — ол интенциялы, белсенді, жігерлі, творчестволық жан.
Гуманистік психология өкілдерінің тұжырымдарының көбі орынды болғанымен, соңғы тұжырымдарында олар тұлғаның әлеуметтік ортадан тәуелсіздігі жөнінде бұрыс пікірде болған. Бұл адам психикасының мәдени-тарихи шарттылығы идеясына қайшы келді.
Гуманистік психология психология ғылымының саласы, адамды жоғары рухты, алдына өзін жетілдіру мақсатын қойып, соған жетуге ұмтылыс жасайтын тірі жан ретінде қарастырады.
Гуманистік психология - бұл бүтін адамға қарап, еркін ерік, өзін-өзі жетілдіру және өзін-өзі жетілдіру сияқты тұжырымдамаларды баса назар аударатын перспектива .
Дисфункцияға көңіл бөлудің орнына, гуманистік психология адамдарға өздерінің әлеуетін іске асыруға және олардың әл-ауқатын арттыруға .
Сондай-ақ гуманизм деп аталатын гуманистік психология 1950 жылдары психологияда басым болатын психоанализ және мінез-құлыққа реакция ретінде пайда болды.
Психоанализ мінез-құлықтың мінез-құлқына әсер ететін бейсаналық мотивацияны түсінуге бағытталған, ал мінез-құлық мінез-құлықты қалыптастыратын шарлау процестерін зерттеді.
Гуманистік ойшылдар психоанализ және мінез-құлықтың екеуі де сезімталдықтың ең қайғысына немесе жеке таңдаудың рөлін есепке алмағанда, өте пессимистік екенін сезінді.
Достарыңызбен бөлісу: |