Реферат Тақырыбы: СӨС компоненттерінің сипаттамасы-тиімді тамақтану
Дұрыс тамақтану – организмді дер кезінде жақсы әзірленген тағаммен жабдықтау
жүктеу/скачать 50.65 Kb.
|
1 2
СӨС компоненттері- Бұл бет үшін навигация:
- Тамақтанудың белгілі бір ережелері бар
- Тамақтану режимінде төрт негізгі принципті ажыратқан дұрыс
| Дұрыс тамақтану – организмді дер кезінде жақсы әзірленген тағаммен жабдықтау.
Қазіргі жағдайларда тамақтану мәселесі бірқатар себептерге байланысты бірінші орынға шықты, атап айтсақ: экологиялық ортаның бұзылуы, организмге қажет компоненттердің жеткіліксіз түсуі, дұрыс тамақтанбау, сапасы төмен азықтар және т.б. Экология нашарлайды, ал соның нәтижесінде біздің денсаулығымыз бен күшіміз толық жойылады. Организмнің көбінесе, ондағы пайда болатын және оған тамақпен, сумен, ауамен және дәрі-дәрмек заттарымен баратын зиянды заттарды шығаруды қамтамасыз етуге күші жеткіліксіз. Сау адам жейтін асына жиі зейінсіз қарайды. Ал, ауырып, күнделікті жарнама беттерінен түспейтін ең жаңа препараттарды іздей бастайды, сонымен, тамақ сияқты сенімді және тұрақты емдеу құралы туралы ұмытады. Күн сайын, белгілі бір көлемде және ара қатынаста организмге 70-ке жуық қоспа түсуі керек, олардың басым бөлігі организмде синтезделмейді және өмірлік қажетті болып табылады. Организмді осы азық-түлік заттарымен қолайлы жабдықтау түрлі тамақтану кезінде ғана мүмкін. Тамақтану режимі дегеніміз тамақ ішудің жиілігі, еселілігі және алмасуы. Тамақтану режимі азық-түлік заттарына және энергияны қажет ету сияқты жасқа, өндіріс ерекшеліктеріне байланысты түрін өзгертеді. Дұрыс тамақтанудың көрсетілген негізгі принциптерін сақтау оны құнды етеді. Тамақтанудың белгілі бір ережелері бар: 1) ұстамды жеу керек; 2) тамақ құнды болуы керек: онда жеткілікті көлемде белоктар, майлар, көмірсулар, минералды заттар, витаминдер бар болуы керек; 3) тамақтану режимін сақтау қажет. Тамақтану режимінде төрт негізгі принципті ажыратқан дұрыс: 1. Жиілік, яғни, тамақты үнемі бір тәулік уақытында қабылдау. 2. Тәулік барысында тамақтанудың бөлшектілігі. Сау адамға үш немесе төрт фазалық тамақтану ұсынылады, атап айтсақ: таңғы ас, түскі ас, кешкі ас және ұйқы алдында бір стакан айран. 3. Әрбір тамақтанған кезде дұрыс тамақтануды барынша сақтау қажет. Бұл, тамақты әрбір қабылдаған кезде азық-түліктер жинағы организмге белоктарды, майларды, көмірсуларды, сонымен қатар витаминдер мен минералды заттарды қолайлы ара қатынаста жеткізу тұрғысынан ойланып істелінуі керек. 4. Бір күнде тамақ ішу бойынша физиологиялық негізделіп бөлінуі. Төрт мезгіл тамақтану едәуір жағымды: жұмысқа дейін тоқ тамақ (күндіз дұрыс тамақтанудың жалпы калориялылығының 25-30 %), жұмыс арасындағы үзілісте жеңіл екінші таңғы ас (жалпы калориялылықтың 10-15 % ), құнарлы түскі ас (калориялылықтың 35-40 %), салыстырмалы жеңіл кешкі ас (жалпы калориялылықтың 15-20 %). Таңғы ас, түскі ас және кешкі ас үшін тәуліктік уақыт еңбек және демалыс режиміне байланысты жеткілікті кең шеңберде өзгеруі мүмкін. Алайда, тамақ ішу арасындағы аралық 4-5 сағат болуы маңызды. Жүргізілген зерттеулер негізінде, кешкі ас пен ұйқының алдындағы аралықта 2-3 сағат өтуі керек. Тамақтану режимімен қатар, кейбір психологиялық ережелерді сақтау артық болмайды. 1. Үстелге шаршаған күйде отырмаңыз. Қанша аш болсаңыз да, ең болмағанда 10 минут демала тұрыңыз. 2. Ашулы, шошынған күйде, қайғылы сезімдерге берілгенде тамақ ішпеңіз. 3. Өзіңізге қатты ұнамайтын адаммен бірге үстел басына бірге отырмаңыз. 4. Егер сізге қандай да бір тағам ұнамаған болса, пайдалы болса да оны татып көруге болмайды. Сізге ол бәрібір пайдасын тигізбейді. 5. Қарныңыз ашқанша үстелге отырмаңыз. Дұрыс тамақтану – бұл, ең алдымен, дұрыс ұйымдастырылған және организмді дер кезінде жақсы әзірленген және тәтті тағаммен жабдықтау. Дұрыс тамақтану денсаулықтың және ұзақ өмір сүрудің басты факторы болып табылады. Адамның физикалық жағдайы, оның қалай және қандай көлемде тамақ жейтініне байланысты . Дұрыс және тиімді тамақтану – денсаулық негізі екенін ұмытпайық! 16-қазан – Дүниежүзілік дұрыс тамақтану күні! Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы сарапшыларының бағалауы бойынша дұрыс тамақтанбауға негізделген өлімнің негізгі себептері қан айналымы жүйесінің аурулары, онкологиялық аурулардың кейбір нысандары және өлім құрылымында жетекші орын алатын екінші типтегі қант диабеті болып табылады. Қазақстанда соңғы онжылдықта, Орталық Азияның басқа республикалардағы сияқты, тамақтану рационының құрылымында өзгерістер орын алып келеді: қаныққан майларды, транс-май қышқылдарын, бос қанттарды тұтынудың өсуі және тұзды тұтынудың өте жоғары деңгейі байқалады, бұл ретте пайдалы өнімдерді (жемістерді, көкөністерді, тұтас дәнді дақылдарды, тұқымдарды, жаңғақтарды, бұршақты) жеткіліксіз тұтыну байқалады. 2016-2017 жылдары ДДҰ Еуропалық өңірлік бюросы, Қазақстан тамақтану академиясы, ҚР ДСМ Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығы және Қазақстандағы ДДҰ ынтымақтасқан орталықтарының ынтымақтастығы шеңберінде тамақтану ортасына, халықтың рационына және қарама-қайшы келмейтін статусына арналған зерттеулер жүргізілді ["Қазақстандағы тамақтануды жақсарту" Ақпараттық бюллетені, ДДҰ, 2019 ж.] Осы зерттеулердің нәтижелері бойынша Қазақстанда тұзды тұтыну деңгейі тәулігіне шамамен 17 г құрайды, бұл ДДҰ ұсынған нормасынан 3-4 есе артық және әлемдегі ең жоғары белгіленген көрсеткіш болып табылады. Азық-түлік өнімдерінде транс майлар қышқылдарының жоғары деңгейі анықталды. Кейбір өнімдер бір порцияда транс май қышқылдарын тұтынудың ұсынылатын ең жоғары тәуліктік нормасының 220% - дан асады. Жоғарыда айтылғандардың негізінде денсаулықты сақтау және нығайту мақсатында өз тағамдық әдеттерімізді өзгертуге шақырамыз! Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/layfstayl/Zdorove/32832/ ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ Соколов А.Д., Абишева З.С. Валеология – наука о здоровье. Учебно-методического пособие. – Алматы: Ғылым, 1999. -140 с. Сатбаева Х.К. Валеология – оқі-әдістемелік құрал. - Алматы: Ғылым, 2003. -148 б. Терехин С.П., Хан А.В., Тағам гигиенасы бойынша таңдаулы лекциялар жинағы. – Қарағанды: 1998. – 280 б. Алмаз Шарман Формула здоровье. - 2010. - 120c. Дубровский В.и. Придиси В.Н., Машков Валеология –здоровый образ жизни.– М.: Retorica – А, 1999. – 560 с. жүктеу/скачать 50.65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2