Ұйқы безі.
Ұ йқы (қарын асты) безі немесе Лангерганс аралшалары көмірсутегінің алмасуын реттейтін гормондарды өндіреді. Ұйқы безі іштің алдыңғы қабырғасына эпигастрий мен сол жақ гипохондрияның ішінде орналасқан. Без без ретроперитонеальді кеңістікте I – II бел омыртқаларының денелері деңгейінде орналасқан. Ұйқы безінде келесі бөліктер бөлінеді: бас, дене және құйрық. Басы бел омыртқасының 1 денесінің оң жағында орналасқан және жоғарғы, оң және төменгі, тиісінше жоғарғы көлденең, түсетін және төменгі ішек бөліктерімен қоршалған.
Ұйқы безі (pancreas) қарынның астыңғы жағында ұйқы безінің
Салмағы 70 – 80г, ұзындығы 20см, ол бас (caput) дене (corpus) және құйрық (cauda) бөліктерінен тұрады. Ұйқыбезінің бас бөлігі ұлтабардың иініне кіргізіп, кең де жуан болып орналасады. Оның денесі І бел омыртқаға көлденең келіп, асқазанның арты
Қабырғасына жанасып жатады, ал құйрық бөлігі сол жақтағы бүйрек пен толаққа жетеді.
Ұйқы безінің жас ерекшелігі.
Нәрестенің ұйқыбезі өте кішкентай ұзындығы 4-5см, салмағы 2 – 3г, ал 4 – 5 айда екі есе, 3 жаста 20г, ал 10 жаста – 30грамға жетеді де ұйқы безі аралас сөлініс безге жатады.
Ұрық пен жаңа туған баланың ұйқы безіндегі гормон өндіруші клеткалар жақсы дамыған. Жаңа туған нәрестенің ұйқы безінің әрбір грамынан 10 Е
(халықаралық өлшем белгісі), ересек адамнан 2 Е инсулин бөліп алуға болады. 1 жастағы нәрестенің безінде 36 Е, 20 жаста 180 Е инсулин болады. Ұрық пен емшектегі сәбидің аралшаларының жайылған бөліктері қайтадан қалпына келеді, яғни регенерациялық қабілеті байқалады. 4 жастан әрі қарай Бұл қасиет жойылады. Лангерганс аралшаларының қызмет кемшілігіне байланысты жиі кездесетін ауру- қантты диабет.
Қорытынды
*Эндокриндік жүйе - бұл ішкі органдардың қызметін эндокриндік жасушалардан бөлінетін гормондар арқылы тікелей қанға немесе жасушааралық кеңістік арқылы көрші жасушаларға таралатын жүйе. Бұл бездер тек секрет бөлетін соңғы бөлімдерден тұрады, шығару өзектері болмайды және қан тамырларына өте бай келеді. Эндокринді бездердің өнімдері жалпылама инкреттер немесе гормондар деп аталады. Секрет ретінде шығарған зат ағза мен тінге арнаулы әсер етеді. Эндокринді бездер бөлетін басқа заттар организмнің өсуі мен дамуына әсер етеді. Қанда аз мөлшерде болатынына қарамастан, гормондардың физиологиялық әсері өте күшті.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Адам анатомиясы 2 (Атлас):Ә. Б. Әубәкіров, Ф. М. Сүлейменова, 2005 жыл;
2. Адам анатомиясы: Л. Л. Колесников, 2014 жыл;
3. Адам денесі:А. Р. Рақышев, 2004 жыл;
4. Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: «Сөздік-Словарь», 2009. ISBN 9965-822-54-9
Достарыңызбен бөлісу: |