Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
жүктеу/скачать 5.34 Mb. Pdf көрінісі
|
| Инклюзивті білім беру ортасын жобалау барысында, біріншіден, ерекше
қажеттіліктері бар балалардың ерекшеліктеріне назар аудару қажет: алғашқы ауытқушылықтың қҧрылымы; оның кӛрінісінің деңгейі; психофизиологиялық дамудың (сенсомоторлық, кӛру, иіс сезу, есту, қимыл-моторлық, бейнелік-кеңістіктік) сипаттамасы мен ерекшеліктері; екіншіден, дамытушы орта концепциясында әзірленген және ҧсынылған талаптарды ескеру қажет, алайда, келесі қағидалар ерекше маңызға ие болып табылады: Ортаның кӛпфункционалдылығы. Мҥмкіндігі шектеулі балалар ҥшін оларды әрекетке ынталандыратын алғышарттар жасалынады. Оқу қҧралдары, дидактикалық қҧралдар балалардың әрекет мазмҧнын ӛз бетімен аанықтауына, әрекет жоспарын қҧруына және тҥрлі тапсырмаларды белсенді тҥрде шешуіне мҥмкіндік беретіндей етіп орналастырылады. Ыңғайлылық пен тҧрақтылық қағидасы. Инклюзивті сыныпты қҧру кезінде балалардың қоршаған ортасының қолайлы және эстетикалық болғаны маңызды. Мҥмкіндігі шектеулі балалар ҥшін орта компоненттерінің тҧрақтылығы ерекше маңызға ие, бҧл балаларға сенішділік пен қауіпсіздік сезімін қамтамасыз етеді. Осы қағиданы ескере отырып қҧрылған орта барлық балаларда қуаныш сезімін тудырады, жаңа әсерлер мен білімдермен байытады. Әр баланың даму ерекшеліктерін ескеру қағидасы. Инклюзивті кеңістікті жобалау барысында әр баланың психофизиологиялық даму деңгейі мен қызығушылықтарын ескеру маңызды. Орта баланың даму қажеттіліктері мен ӛзін-ӛзі дамытуын қамтамасыз етуі керек. Коммуникативті мҥмкіндіктердің дамуы. Коммуникативті мҥмкіндіктердің дамуы ерекше бала ҥшін ӛте маңызды болып табылады. Мысалы, ойын оның қҧрдастарымен бейресми қарым-қатынасын, әрекет еркіндігін қамтамасыз етеді. 397 Шынайылық пен қол жетімділік қағидасы. Ортаның әр компонентінің болуы негізделген әрі қойылған мақсаттарға сәйкес болуы тиіс. Ерекше бала ҥшін дамытушы заттық ортаның барлық мазмҧнының қол жетімділігі – материалдардың, кітаптар мен қҧралдардың қол созым жерде орналасуы. Дамытушы заттық орта инклюзивті кеңістікке қосылған балалар контингентіне қарай тҥрленеді және әрекеттің барлық тҥрінің толыққанды дамуын қамтамасыз етеді. Жоғарыдағыны ескере келе және балалармен жҧмыс шағын топтарда немесе белсенділік орталықтарында жҥргізілетін инклюзивті сыныптың білім ортасын қҧру кезінде қажет: Сыныптың оқу орталықтары мен басқа да мҥмкін болатын аймақтарды бала қолмен ҧстап сезе алатындай етіп жабдықтау. Баланы сабақ басталғанға дейін сынып бӛлмесімен таныстыру. Ерекше қажеттіліге бар баланы қолдауға баасқа балаларды қатыстыру. Бала ҥшін ортаның алдын ала белгілі болуын қадағалау. Мҥгедек арбасыныың еркін қозғалуы ҥшін жиһазды ыңғайлы орналастыру. Топтық сабақтар мен ҧжымдық ойындар ҥшін жеткілікті орынды қамтамасыз ету. Баланың мҧғаліммен немесе басқа оқушымен жҧмыс бҧрышын жабдықтау. Бҧл бҧрыш мҧғалімнің іште не болып жатқандығын кӛруі ҥшін, ал балалардың сыныптың қалған бӛлігін кӛрмеуі ҥшін перделермен жабылуы керек. Сынып кеңістігінің дҧрыс қҧрылымынан бӛлек, мҧғалім, біріншіден, барлық оқушыларға хабарланатын реттіліктің белгілі бір ережелерін орнатады. Бҧл ережелер сыныптың кҥнделікті ӛміріне, сондай-ақ ерекже жағдайларға да байланысты болуы мҥмкін. Осындай тҥсінікті әрі нақты ережелері мен нормалары бар сыныпта балалар ӛздерін жақсырақ сезінеді. Екіншіден, инклюзивті сыныптағы оқушылар әр тҥрлі болғандықтан мҧғалімнің әр баланың оқуына жеке тҧрғыдан қарауы керек, бҧл сынып ҧжымының мәдениетінде маңызды рӛл атқарады. Ӛзіміз білетіндей, сыныпта бір қарағанда кҥрделі болып немесе лезде байқалмайтын болып кӛрінетін ерекшеліктері бар балалар және керісінше, бірден айырмашылығы кһзге тҥсетін балалар болады.Сол себепті мҧғалімнің сынып ҧжымын қалыптастыруы ҥшін келесілер ҧсынылады: - Оқушылардың жҧмыстарын кӛрсету. Мҧғалім әр жҧмыс белгілі бір талапқа сай орындалуы керек деген пікірден аулақ болуы тиіс және осы талаптардың орындалуын талап етпеуі керек. Инклюзивті сыныпта әр тҥрлі қабілеттері бар балалар оқитындықтан, олардың орындалуы да, дҧрыстығының деңгейі де әр тҥрлі болады. Жҧмысты «ереже бойынша» орындаған балаларыкін ғана емес, барлығының да жҧмыстарын кӛрсету қажет. - Бҥгінгі кҥннің не нәрсеге арналғандығын еске салу ҥшін, оқушыларға әр таң сайын осы жолы олардың немен айнаалысатындығын хабарлау керек (сӛздерді, суреттерді немесе басқа таңбаларды қолдаун арқылы). Бҧл есте сақтау қабілеті нашар балаларға ыңғайлы болады. Қосымша нақтылауды талап ететіндерге де бҧл қолайлы болып табылады. 398 - Оқушылармен бірге бір сабақтан басқасына ӛту жҥйесін әзірлеу және келісу. Осы жағдайда сыныптастарының назарын әрекеттің ауысқандығына аударатын кӛшбасшыны таңдау қажет және «таңертеңгі», «тҥскі» кӛшбасшылардың міндетін оқушылар арасында бӛліп беру керек, бҧған сабақты аяқтауы мен зейін қоюы қиын балалар да қосылады. - Оқушыларды әрқайсысының кҥнделікті ӛз міндеттері болатын шағын топтарға бӛлу. Мҧндай міндеттерге кітаптарды, сурет салуға арналған қағаздар мен қҧралдарды тарату, ерекше қажеттілігі бар сыныптастарына арналған материалдарды дайындау немесе видеомагнитофон мен плеерді дайындау жатуы мҥмкін. Мҧндай әрекет тҥріне барлық оқушыларды қатыстырған жӛн. Кіші сыныптарда оқушылар қатысымды белгілейді, сыныпқа белгілі бір ақпаратты жеткізеді, мектептің табиғат бҧрышындағы жануарларға кҥтім жасайды, сыныптың белгілі бір бӛлігіндегі тәртіпті қадағалайды. Жоғарғы сынып оқушылары әдетте сыныптан-сыныпқа, мҧғалімнен-мҧғалімге кӛшеді, олардың сынып бӛлмесіне қатысты міндеттері азаяды, себебі олардыңң мҧғалімдермен қарым-қатынасы қысқа мерзімді әрі ӛтпелі болып келеді. Сонымен, біз мҧғалімге барлық оқушылардың айырмашылықтарына қарамастан тең дәрежеде болатындай сынып ҧжымының мәдениетін қалыптастыруға кӛмектесетін негізгі әдіс-тәсілдерді қарастырдық [5]. жүктеу/скачать 5.34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|