Рух күші. (поэма) Төкеев Бертай Есмаханұлы

Ғаламмен келген ырысың.

Танылдың «Алтын адам» боп,

Ұғынды әлем мұны шын.

Ешкімнің төзбес тепкісін.

Көкбөрі болып болып айға ұлып,

Қырандай қайсар бек-мүсін.

Әр жанға қамқор халықсың.

Ұстаздық ұлы ісімен,

Фараби мәңгі анық шың!

Әлемге мәшһүр Таңжарық.

Өлмеудің жолын іздеген,

Білімді бар ма мұншалық?!

Ерліктің мәңгі сыңары.

Тамырың текті үңілсең,

Аяулы ардың Тұмары!

Тұншыққан бәрі құрық кеп.

Ғаламды зерттеп, құнығып,

Айға да жеткен Ұлықбек!

Бойларын билеп ар намыс.

Құрсауын қиған құлдықтың,

Белгілі сұлтан Бейбарыс!

Жүрекке толып иманың,

Жақсылық болып жиғаның.

Ем болған бүкіл әлемге,

Медеті Ибн Синаның.

Қазақтың соры соншама.

Көгеріп мәңгі тұратын,

Ұқсайды елім аршаға.

Аштықтан өнген ормансың.

Қажымұқан-күштің атасы,

Әлемге әлі арман шың!

Желтоқсан жұмбақ сан қырлы.

Қырандай қайтпас Қайратты,

Еске алсам жаным жаңбырлы.

Мың жаның барын аңғар да.

Мәңгілік қазақ жасай бер!

Иманмен жетіп таңдарға!

Рухың асқақ діліңде.

Иманың ислам дінінде,

Алға ұмтыл қазақ бүгін де!

Адамдық асыл ұғыммен.

Мәңгілік алда келесің,

Кең парасаттылығыңмен!

Намысты қолдан бермегін!

Бар ұлтқа болдың қамқоршы,

Жамандық енді көрмегін!!!

25.01.2010жыл.
О.АЛЛА...

1.Алдыңа қалай барамын АЛЛА бас ұрып?

Күнәмді кешкен қаламын қалай жасырып?

Уланса сана, жаныма пана бере гөр,

Артықтау кетсем тасынып.

Ғаламның өну, өсу мен өшу жиілігі.

Секундтар сайын өмірде қанша өзгеріс,

Сезімнің сөнбес сыйлығы...

Ажалдан аман тіршілік түбі қалған ба?

Иманмен сұлу, сәулемен пенде қоршалар,

Айналмас ақша қорғанға.

Өзіңе ғана арнаған Адам ән алғаш.

Өзіңмен ғана иманмен ұйып әлем тұр,

Өзіңсіз мәнсіз, жалаңаш...

Түсінер бәрін иманға пенде жеткесін.

Тозаңдай тобыр тек сенің құлың екенін,

Сезініп өзін шектесін...

Он сегіз мың ғалам құралған сенің затыңнан.

Тапсырыс алған жүз жиырма төрт мың пайғамбар,

Нұр шашқан уағыз хатыңнан.

Шешетін сенсің, адамда мәңгі таңғы үміт.

Өткінші бәрі, жалғанмен тұрған жамалып,

Жасайтын сенсің мәңгілік!!!

Тіршілік өніп, көгерер қайта көктемде.

Үйлесім табар, үндестік алар өзіңнен,

Ерте ме, кеш пе, жығылар саған көп пенде.

Сезіндім сенен өмірдің мәнін, ырғағын.

Сеніммен бірге сезіммен мүлде тартылдым,

Құрметім саған шын бағым!!!

Американдық та ғарышта уағыз естіген.

Ұлылық сенсің әлемнің мәңгі иесі,

Бұлтта жыр-тамшы, көшкін ем...

Адамды биік саналы етіп тараттың.

Бай менен кедей, патша мен жарлы тергелер,

Алдында тозақ, жаннаттың.

Өзіңе алғыс, салмашы жанға жарақат.

Адамның ойы ғұлама болса жетпейтін,

Жердегі сенен шапағат...

Өзіңнен ғана жүрекке жылу табармыз.

Шешетін сенсің, кесетін өзің кесімді,

Бұлтартпас бұйрық алармыз...

Жалына жүріп, жақсылығыңнан дәметтік.

Барлығы сенен, тек қана сенің қолыңда,

Іздейміз салдар, себептік...

Ескертіп жерге өзіңсің белгі түсірер.

Заңдылықтардың бұлжымас бұйрық екенін,

Өзіңді танып түсінер...

Мықтымын деген секундта солып, күші кетті.

Құлшылық еткен өзіңнен нұрға бөленіп,

Тәкаппар болған түбінде бармақ тістепті.

Білім мен ғылым жете алмас мәңгі армансың.

Иманға бастар, мәңгілік асқар биікте,

Жүрекпен сезер АЛЛАМСЫҢ!!!

Адамзат жайнар сен берген сырлы сезіммен.

Ынтымақ, бірлік-бақыт пен байлық бастауы,

Сақталар сабыр төзіммен...

Асқар тау биік шыңдардың басын қар басқан.

Бәрін де елеп, бәрін де жебеп, сен тұрсың,

Мәңгілік болып жалғасқан...

Тек сенің нұрың бір тамшы қаннан жаралсақ.

Адасқан жандар аңсайды түпкі тамырын,

Қоғамда кейде сөз бөлек, істе мән алшақ...

Қызыққа ауып, мағына тауып құр қалдық.

Пейіште толып, періште болып келгенмен,

Сезбей де сенбей былғандық...

Күн, бұйрық келсе өзіңе рухым жөнелер.

Өзіңнен ғана иманның нұрын сеземін,

Сеніммен тәнім теңелер...

Құдіретіңнен адам да өзін табады.

Өзіңді ұққан әлемді сүйер адамзат,

Қадіріне жете алады...

Демеуші өзің көмекке сені шақырам.

Адамға тапшы сабыр мен төзім,қанағат,

Жетпейтін мәңгі ақыл-мән.

Көрінбес көзге ғаламда тозаң ғанамыз.

Берілген жанның аманат ғана екенін,

Сіңірер қашан санамыз???

Өзіңе жақын пенделер мәңгі қалқанда.

Күн-түні сенің ұғындым ұлылығыңды,

Шапағатыңнан тіледім тілек әр таңда.

Пенделік пайым, күнделікті күйбің демекші.

Сақтайтын жанды тек өзің ғана екенін,

Түсіне ала ма пенде ең есті?

Жердегі өмір-құдіретіңді танып, мақұлдау.

Жазылған құран қақында-ау.

Қызықты қуып, бәрінен суып тауысар.

Тәкаппар көңіл пенделік күйге түскенде,

Өзіңді іздеп қауышар...

Ұтылар пенде өзіңе қарсы егестен.

Жамандық төзбес өз-өзін бір күн жояды,

Жақсылық жайнап, өзіңмен мәңгі тел өскен.

Сезініп сені, керемет күйде тынықтым.

Әлемге қамқор шарапатың шалқып тұрғанын,

Ұғынып саған құнықтым.

Жанымнан жыр боп төгілмес сірә тегіннен.

Бұлбұлдар сайрап, дүние жайнап тұрғанда,

Күн болып күлдің көгімнен.

Адамда арман, таусылмас уайым, жан тынбас.

Сезінген сені әлемге қорған бола алар,

Пенделер бар ғой басынан пайда артылмас.

Сауапты жасау-шығарған сенің жарлығың.

Борышты сезу-өзіңнен ескен үйлесім,

Құдайдан қорқу-таңғы ұғым.

Жан берген жанға дегендей әркез талаптан.

Ақ жүзін жарық иманын берік ете гөр,

Шығармай адам санаттан.

Тағдырды жасар өзіңсің салар таразға.

Мұсылманшылық-мойын ұсыну, тең ұстау,

Сабырлы болу тағдырдай ыстық, аязда.

Үйлесім табар көңіл де нәзік гүлден де.

Тек сенің арқаң, сөйледім сенің атыңнан,

Әйтпесе қайдан тіл менде?

Саналы етіп, ұғынысатын сөз бердің.

Ғарышқа самғап, ғылымды қармап жеткенде,

Пенделік пиғыл өзгердің...

Өзіңнен пана табады түрлі торыққан.

Тек сенен әмір, ажалсыз пенде оралар,

Қатерлі соғыс жорықтан.

Өзіңмен ғана жаза алдым жанда жарамды.

Тоба еттім АЛЛА жаныма жарық бере гөр,

Түйсік бер тағы ажыратар адал арамды.

Сыйластық әркез кетпейді сіңген санамнан.

Үлкенді қалай қадірлей алсаң күте бер,

Ендігі құрмет кішіден, бала шағаңнан.

Шешуі сенде мағына, мәннің, түйіннің.

Сезіндім сені, өзіңе шексіз алғысым,

Бастауы сенде әлемде көрген сыйымның.

Жұлдыздай ағар, жас болып тамар ағынмын.

Жердегі күйбің әйтеуір бір күн таусылар,

Жанымның жұмбақ ақырын ойлап, табындым.

Оқыған ұғар жырларым жойқын жасыннан.

Ақырзаман боп адамзат құрып кетпеуге,

Бұл да бір қадым, өзіңе өрнек асылдан.

Үмітін артар диханның шықса еккені.

Сәбидей көркем әлемге қамқор бола гөр,

Алсаң да АЛЛА тек мені.

Сая боп санам ынтызар бәрін білуге.

Абырой берші арымды асқақ ардақтап,

Адам боп әркез жүруге.

Жақсылық тілей жақсы жандарға жолықтым.

Өмірге ғашық сезімім саған бастады,

«Бастауы сен»-деп қорыттым.

Өзіңді сезер көңіл де алаң дір етпе.

Баянсыз болса жарысып жалған өтер-ау,

Өзіңсің мәңгі жүректе!

Нысапсыз пенде ең соңғы қалған қойын жер.

Жақсылық тілеп, әлемге қамқор бола алар,

Өзіңді ұққан зейінді ер.

Көздері тоймас пенделер білер бар мінін.

Бір сөзден таймас іріден ұрпақ майда боп,

Көтере алмауда ар жүгін.

Тәкаппар көңіл толмайтын күйік арманда.

Өзіңді сүйіп жақсылықтарға жетсінші,

Өткінші мынау жалғанда.

Баянды болмас барлық іс сенен басталмай.

Сезіндім сені санаммен, ынтық жүрекпен,

Қыран боп тұрып, жанардан тағы жас тамбай.

Иманға бастар тамшыдай жырым үлесім.

Саналы жанда бір АЛЛА тұрар жүректе,

Сеніммен өмір сүресің.

Гүлдентті сәуле тіршілік атты алапты.

Абырой берші жаныма жарық жаратқан,

Адастырмашы адамдық сәби санатты.

АЛЛАҒА ауып пенденің кіргей жерде есі.

Өзіңе өшпес өзгеше өрнек өрілді,

Табынған күйдің термесі.

Тартылыс күш те өзіңде, ұлы асқақ үн.

Тамшыдай жырым тәубеге елді келтірсе,

Құдіретіңді келді растағым.

Бақыт та, бақ та, тірілу, қайта көз ілу.

Керемет етіп жараттың барша әлемді,

Ғанибет қандай өмірді сенімен сезіну.

Ерте ме, кеш пе ұғындым сені, сөкпеші.

Өзіңмен ғана иманға ұйып, тәубе етсем,

Жанымның нұрлы Меккесі...

Шаттанып күлер, тағдырмен жүдер уайымда.

Бүгінгі күннің қонағы болған пенделер,

Ертеңгі күнге дайын ба???

Бұйырдың АЛЛА иманға ерте беттеуді.

Білмейді-ау пенде ғұмыры бейне арғымақ,

Дайын тұрғанын ерттеулі.

Бал болып келіп, малдан да кейде ары астық.

Тобаға келу, тазалық АЛЛА өзіңнен,

Иманға ұю-үндестік, мәңгі жарастық!!!

Мәңгілік сенсің адамгершіліктің ұстыны.

Алыпты тозаң, мөлдірді қатты еттің сен,

Орнына қойдың күштіні...

Жете алмай саған тіршілік ғұмыр таласқан.

Тек сенің арқаң шетсіз де шексіз дүние,

Бас иіп сенімен санасқан!!!

Адамзат жырдан жылынса сыйым осы АЛЛА.

Өзіңе деген сеніммен иман ұлғаяр,

Тіршілік жайнар қашан да!!!

Шұбар елі құпиялы сыр бүккен,

Тым ертеден басталады бұл атау.

Сыр бүгеді әрбір өлке, жыра, тау,

Қанша ғасыр өтіп жеткен бұл аңыз?!

Мағыналы іс қалады тірліктен,

Бәрін көріп тұр ғой анау Алатау,

Қарт шежіре құлазиды Қаратау,

«Шұбар» деген не білдірер, тыңдаңыз...
Осы маңда тылсым дүние табиғат,

Жер жәннаты дерсіз керім үйлескен.

Сұлулықпен ғажап әлем үндескен.

Жыңғыл, жиде, қамысымен ну орман.

Ол бір кезең тым иманды жамағат,

Адал бейнет еңбекпенен күн кешкен,

Адам бауыр бір – бірімен бірлескен,

Жұмақ жерге тең келетін жылы ордам.

Арыс өзен сыр шерткендей бұралып,

Мөлдіреген табиғаты құралып,

Құпиясын ішке бүгіп тартады.

Ну орманы жайнай түсер көктеммен,

Әсемдік-ай, ынтықтырар сұранып,

Сұлулық-ай сұқтандырар жыр алып!

Табиғатта сағынышың артады...

Ертедегі ол кезең ертегі еді.

Жаны таза адамзат көркем еді,

Қой үстіне бозторғай жұмыртқалар.

Бейбіт халық ертеңді бағамдап та,

Ынтымақ пен бірлік сыр шертер еді,

Болашақты ойлайтын өркен еді,

Ешнәрсе де қалмайтын ұмыт қалар.

Қырсық шалған мал мен жаннан айырып.

Бала шошып, мал бағуға қайырып,

Сұмдық дауыс қорқынышпен оятқан.

Жауға қарсы жиналғандай қол енді,

Мал өрістен аман қайтпас жайылып.

Осы елдің батыры өжет, байы нық,

Зор уайымға салып қойды Жаратқан...

Құрып кетпеу жағын ойлап қамданып.

Жас жігіттер жалын атып жанданып,

Бес қаруын сайланыпты бармаққа.

Үлкендердің сөзін бөлмей тек тосып,

Батырларға арулар жүр таңданып.

Ал серілер одан сайын паңданып,

Күшке еніпті сенім артып әруаққа.

Алпауыт төс, бұқа мойын, нар тұлға.

Жаралғандай тау көтеріп артуға

Қаһарынан жау қашатын тәрізді.

Әңгімелеп ерліктерін орасан,

Сезбейтіндей не тұрғанын артында,

Аңғалдықтың айыпты ұқпас шартында,

Жер тепкілер іздегендей әр ізді.

«Тек көрінсін тіке шауып барармын,

Дәу мышықты тік көтеріп қалармын,

Бір қолыммен қылқындырып мыжымай,

Жүн терісін қолмен сылып алармын,

Жын перісін өзім ғана қағармын

Қарға құзғын жемтік етер құжынай...»
Енді бірі қарқ – қарқ күліп шықты да,

Сөйлеп кетті ешкімге де тоқтамай:

«Мұндай ерлік біздер үшін бақ талай,

Шұбар ала мышық шықса алдымнан,

Мен өзімді санап жүрем мықтыға,

Оралмаспын ел сенімін ақтамай.

Құйрығынан ұстап, жерде таптамай,

Айнымаспын ержүректік қалпымнан»

Тектілігі өн бойына өң беріп.

Қайсарлықпен қаншама өнер меңгеріп,

Сабырлылық жас өренге жарасқан!

Жастайынан бағындырған қанша аңды,

Өз аңшы, мергендікті жөн көріп,

Еңбектенген, бос жүрмеген сенделіп,

Жүйрік мініп мәртебесі тағы асқан.

Елін, жерін сүйіп өскен ұлан-ды,

Қанмен келген қасиеті құралды.

Қарапайым қалпын сақтап қастерлі.

Жүрек жұтқан өзі ерлікке сұранды.

Ақылды жас өз міндетін ұға алды.

Сымбатты жан қыр сырымен әсерлі!
Бата берді ауыл биі қария,

Бүкіл қауым қолын жайды тізерлей.

Оңға баспас әрбір ісің түзелмей.

Жауынмен жер, батамен ер көгерер!

Ел ұйыған, ерге бата дария,

Тұлпарлар тұр қыл арқанын үзердей,

Ұзақ бата жақсылықты тізердей,

Жұрт сенімі: «Шұбар аңды өңгерер»

Кім перзентін қиындыққа қияды?

Аналар-ай, қалай жасын тияды?

Қас батырлар жолға шықты қамданып.

Ал жеңгейлер: «Жасаймыз» -деп Бастаңғы,

Абысын мен ажындарды жияды.

Көңіл сыйса бәрі дағы сияды!

Ұлы іске балалар жүр таңданып.

Қарындасы ерік беріп жасына.

Қол бұлғаумен шықты қырдың басына.

Тым алыста ерлер ұзап барады.

Өксік шығып көкірекке сия алмай,

Самал соғып желбірейді шашы да.

Қайран бауыр, қан туыстық осы да,

Ағасына мейірлене қарады.

Өңшең батыр ну қамысқа беттеді.

Құрдасына әзіл айтар шеттегі.

Табиғат та тамылжиды табынтып.

Жалын жастар басып жүрек пернені,

Махаббатқа соқпай тағы өтпеді,

Сыр айтылды, сұлу құшып өпкені,

Қайран жастық өтесің-ау сағынтып.

Есеңгіреп батырсымақ тосылып,

Енді бірі безіп барад шошынып,

Қаруларын тастап көбі қашты да.

Елестетер сұм жалмауыз міскінді,

Батыр деген қарамайды жосылып,

Қоян жүрек озып барад қосылып,

Мақтаншақтың ұят пердесін ашты да.

Достары үшін күйіп жанып барады.

Қыл арқанды сол білекке орады.

Қайраттанып қанжар алды қолына,

Нағыз ер ғой, елі үшін жаралып,

Күйіп отқа , жері үшін тоңады!

Қаһарланып төңіректі шолады,

Ешкім қарсы тұра алмас жолына!

Нән жолбарыс атылды да аспанда.

Сол білекке тіс қадалды тосқанда.

Оң қолымен қанжар сұқты жүрекке!

Қыл арқаннан тісі етке жетпеді,

Құйды нөсер шұбар қанын шашқанда.

Құлап түсті тамақ астын осқанда

Қайран Боздақ «Ел»-деп жеткен тілекке!

Оралыпты абыройы асқақтап.

Еңбектенген адал жүріп, ас таппақ!

Ерге лайық қасиетімен өтіпті!

«Шұбар» деген ауыл содан сақталып,

Жер шұрайы, мекен тұрақ, асқақ бақ!

Боздақ барда ел көрмеген жасқақтап,

Аңыз болып бабалардан жетіпті!

Топырағын сүйгеніңнің белгісі!

Қорғау үшін туылады ер кісі!
Туған жерге мәңгі өтелмес қарызың!

Хан болсаң да ел үшін бір баласың,

Туған жерде бар бақыты тең кісі!

Бірлік пенен ынтымақта ел күші!

Еселенер елге деген парызың!
Адамдықта асқан бақыт, құдірет!

Сыйласуда өмір шіркін түрленер!

Еңбекпенен бүкіл әлем гүлденер!

Өзіңді өзің тану оған баспалдақ!

Жақсылықтан игі істер мен жылы леп,

Өсер ұрпақ имандылық түрге енер!

Барлық игі жақсылық пен жүлделер,

Елді, жерді сүюіңмен басталмақ!!!

Саңқылдайтын қырылдайды тамағы.

Кәріліктің кездігіне кезігіп,

Қиылардай қасиеттің дарағы.

Қарулы еді іле кетер дараны.

Қайран жастық қыр астында қалғандай,

Дауыл соғып дірілдейді балағы.

Аш болса да өзін паң қып тоқ санар.

Қартаюды айып көріп қарт қыран,

Қайран намыс жүрегіне шоқ салар.

Жартас шыңға жақындары сыймады.

Жасаурайды жанарларда жылы жас,

Қимастық-ай қиындатты,қинады.

Екіншіде: «Еркін еткен елес бар».

Арттағылар : «Ардақ тұтқан аялап»,

Кішілерде: «Кішіпейіл кеңес бар».

Алқа жиын Алатаудың асқары .

Көз тігеді қалт жібермей қырандар,

Беймәлімдеу кездесудің астары.

Көсем-қыран жайлы отыр,тас-тағы.

Ажал алды ажарланған, айбарлы,

Қанат қомдап,қайсар сөзін бастады:

Дұшпанымнан қайтардым да кекті мың.

Биіктікті бағаладым биік боп,

Бар әлемге жетті үнім.

Кеудесі-күй,көкірегі жаңа гүл.

Күн нұрынан жаралғансың ұрпағым,

Ұлылықты сақтап мәңгі қала біл.

Сұлулыққа заңғар таудан шын қандым.

Сері көңіл,сараланған семсермін,

Бірі емеспін мыңдардың.

Ірі болдым, майдаларға жаным қас,

Жоламадым сасықтарға тәні лас.

Топқа қоссаң тышқан інге қашады,

Дарындылық дарымас.

Ескертемін,майдаланып барасың ,

Қорқақтанып ,қобалжиды қарасың.

Жағымпаздық түптеріңе жетеді,

Біреу келсе естеріңнен танасың.

Тұлпар атап, есегіңді ат қылдың.

Кім бай болса, жетегінде кетесің,

Құлы болар күнің туды тақ, пұлдың.

Биік болып жүруіңді сұрандым.

Көк бөрінің ұлуынан ояншы,

Тектілігін тұмар етші Тұранның

Полат едім майыспайтын, сынармын.

Жер- байлығың сатылуға аз-ақ тұр,

Мұны көріп қалай ғана шыдармын.

Пайдалысы, зияндысы тасылды.

Ақкөңілмен апатты аймақ атансаң,

Тек өкінбе құрғата алмай жасыңды .

Бақыт жолға жасалынды бар қадым.

Қайраттандым, қатты болдым,қайтпадым,

Өмірімді өз еліме арнадым.

Батырлықта биіктерден түскем жоқ.

Көк бөрінің көрінбейді тұқымы,

Күйдіреді-ай іштегі от.

Көсем едім ,қайда көңіл қалауы?

Ағалардан іні бұрын сөйледі,

Желбірей ме жалмауыздың жалауы?

Қарауылға алып тұрмын қартыңды,

Өсиет жоқ ,өнеге жоқ тартымды.

Туралық жоқ,тұлпарлардың тұяғы,

Жүйрік деген желмей жатып алқынды.

Бауыр неге бір-біріне салқын-ды.

Қолда барда қадіріне жеткейсің,

Алалама алтынды.

Тұнжырама түбін ойла тереңнен.

Ажал айқын,ар намысты ойлаған,

Тәңірімнің шуағына бөленген.

Таңбалы тас не айтады көнерген.

Имандылық туың болсын желбірер,

Өрге өрлегін өнермен.

Күндеу, талас-тіршіліктің қас жауы.

Өмір сүру,шіркін,қандай ғанибет,

Сыйласатын халқы- қамал, дос-тауы.

Өсиетімді орындарсың сенем мен.

Естімесең «Көк бөрінің»ұлуын,

Түстеріңе әруақ болып енем мен.

Жан күйзелген, жанарларда шық қалды.

Ең соңғы рет қадап көзін қиянға,

Таңғажайып табиғатқа сұқтанды.

Серт семсерін санасына сұққан-ды.

Жалғандықтың жамай алмай жамауын,

Жан дүниесі жарылуға шыққан-ды.

Оларға жат салғырт,сылтау,сынық та.

Көсемдігін көрсетуге көзбенен,

Ата қыран ұшып шықты бұлтқа.

Бұл ерліктің беймәлімдеу астары,

Бәлкім осы –ар,намыстың асқары.

Күйініштен күйіп кетіп,күйзеліп,

Мүмкін қыран өзін-өзі тастады.

Тек соларда еркіндік те, сан ғұрып.

Ата қыран өсиеті жаңғырып,

Жүректерде сақталады мәңгілік :

Дұшпанымнан қайтардым да кекті мың.

Биіктікті бағаладым биік боп,

Бар әлемге жетті үнім.

Кеудесі-күй,көкірегі жаңа гүл.

Күн нұрынан жаралғансың ұрпағым,

Ұлылықты сақтап мәңгі қала біл.

Биік болып жүруіңді сұрандым.

Көк бөрінің ұлуынан ояншы,

Тектілігін тұмар етші Тұранның