С. А. Козлова, Т. А. Куликова
Жанамалық оқытудың мәні
жүктеу/скачать 4.62 Mb. Pdf көрінісі
|
| 256
Жанамалық оқытудың мәні - педагог балалрдың оқығандылығының, тәрбиелілігінің деңгейлерін зерттейді, олардың қызығушылығын біледі, даму тенденцияларын бақылайды, баладағы жаңа ғана шоқып алған жаңалықтың кішкене бүршіктерін көреді. Балаларды даму туралы жиналған деректердің негізінде педагог заттық-материалдық ортаны ұйымдастырады: жаңа білімді, машықтарды игеру процесін оңтайландыруға болатын, туындаған қызығушылықтарды бекітуге болатын көмекші құралдарды жинақтайды. Олар кітаптар, ойындар, ойыншықтар, өсімдіктер, тәжірибе жасауға арналған жабдықтар, ыдыс-аяқ және т.б. Осыдан кейін осы құралдарды балалардың қызметіне қосып, оның мазмұнын байытып, жалпы қатынас жасаудың, іскерлік ынтымақтастықтың дамуына әсер етуі қажет. Мысалы, жасы үлкен топтағы балалар жазғы демалыстан бақшаға оралды, бірнешеуі басқа қалаларда, елдерде болып келді. Балалар алған әсерлерімен бөліседі, бірақ қанық эмоциялық түспен боялған болса да, айтар білімдері үзік-үзік. Педагог бір кітапті көрсетеді – мектеп жасына дейінгі балаларға арналған атлас, оның ерекшеліктерін түсіндіреді, балалармен бірге олар болған қалалар мен елдерді осы атластан іздейді. Енді атласты зерттеп қарауды ұйымдастырып, тәрбиеленушілерді «шартты белгілерді» (ескерткіштер, өндіріс, өсімдіктер және жануарлар әлемі) оқуға итермелейді. Шартты белгілердің «мағынасын ашу» енді саяхатшылардың өздерінің жазғы саяхаттарын байланыстырып әңгімелеп берулері мүмкін болады. Олардың әңгімелері басқа балаларды қызықтырып, енді олар өздерінің демалыстан алған әсерлерімен бөлісуге асығады. Балалар түрлі елдер, қалалар, ауылдар, деревнялар бар екенін анықтайды. Бұл - заттық-материалдық ортаның жаңа объектілермен байытуға негіз. Олар арқылы жанамалық оқыту ұйымдастырылады: ауылдық тұрмыс, еңбек, түрлі ландшафттар, су қоймалары (теңіздер, мұхиттар, өзендер, көлдер, көлшіктер) және т.б. туралы картиналар мен суреттер, видеофильмдер. Осылай оқыту 257 нәтижесінде мектеп дейінгі жастағы балалар элементар географиялық білім алады; олардың танымдық қызығушылықтары кеңейеді, балалар арасында ынтымақтастық бекиді. Жанамалық оқытуда «Өзің үйренсең – біреуді үйрет» деген ұран болады. Сондықтан бала түрлі сұрақтарда өзінің біліктілігін көрсете алатындай, білетіндерін айтып бере алатындай жағдайлар жасау маңызды. Тәрбиешінің баладан көмек сұрауы оны әсіресе шабыттандырады: «Сережа, мен кішкене кезімде аздап шахмат ойнай білетінмін. Фигураларды қалай қатарға тізуді , қалай жүріс жасайтынын есіме түсіруге көмектесші». Педагог оқушы ролінде. Бұл сирек болатын құбылыс екендігіне келісесіз, сондықтан балалар «Шахмат мектебінің» тек көрермендері ғана болмай, белсенді қатысушыларға айналады: фигуралардың атаулары, тақтадағы тұратын орны, жүру тәсілдері есте қалады, пікірлерімен алмасады, сұрақтар қояды, ойнаушыларға жанкүйер болып алаңдайды. Ал кешке ата-анасына үлкен мақтанышпен «Мен барлық шахмет фигураларын білемін! Өзім үйрендім!», «Мен атпен жүруді үйрендім!», - деп айтады. Сонымен жанамалық оқыту мәні педагогтың оқыту процесінде білім беру мәселелерін оң шешілетіндей етіп балалардың өзіндік қызметін ұйымдастырады. Мектепке дейінгі мекемелердің білім беру бағдарламасын жүзеге асыру арнасының қажетілігі мектепке дейінгі білім берудің негізігі жалпы білім беру бағдарламасының құрылымына қойылған Федералды мемелекеттік талаптарда баса көрсетілген (2013 ж). Жанамалық оқыту балалардың тәжірибесін қоршаған әлемді тануды түрлі құралдармен кеңейтуге, баланы басқаларды оқытушы ұстанымына қоюға, белсенді түрде өзара оқуға, тәрбиеленушілердің өзін-өзі оқытуға мүмкіндік береді. |