С. Б. Балшыкеев
жүктеу/скачать 1.13 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- сыншыл аспектісі
| «Атеизм» термині ӛзінің тікелей мағынасында «қҧдайсыздықты»,
Қҧдайды және жалпы барлық ғажайыптыны жоққа шығаруды білдіреді. Атеизм кең мағынада діни нанымдардан бас тартып, діни емес, материалистік дҥниетанымды дәлелдейтін идеялар жҥйесін қамтиды. Атеизмнің сыншыл аспектісі діни ақпараттар мен діни қҧндылықтардың «киелілігін» басқалармен бӛлісуге, олардың жер бетінде пайда болуы мен мазмҧнын, діни теория мен практиканың қарама- қайшылығы мен жасандылығын кӛрсетуге бағытталған. Сонымен қатар, әр тҥрлі дін ӛкілдерінің шиеленістерінің, бҧрмалауларының, «Қҧдай» сӛзін тҥсінбеуі нәтижесінде конфессияаралық және ішкі конфессиялық талқылаулар, ӛзара жазғырулар мен айыптаулар кең кӛлемде қолданылады. 16 Атеизмнің құраушы аспектісі тҧрақталмаған діни қҧндылықтардың орнына ғажайыпқа сенуді жоққа шығаратын қҧндылықтарды, идеалдарды және іс-әрекет нормаларын белгілеуге бағытталған. Сондықтан да, олар жалпы адамзаттық ӛнегенің қҧдіретімен табиғаттың, қоғамның және ойлаудың даму заңдылықтарына негізделген болар еді. Атеизм қҧдайшылдықтың синонимі емес. Бҧл – еркін ойлаудың бір тҥрі, оның ӛзінен сілтеушілер мен Қҧдайға нанымсыз дҥниені тҥсіндіруге тырысу. Атеизмнің және діннің де ортақ тарихи тағдырының болатынын мойындау қажет: егер де олар мемлекетпен байланысты болып, мемлекеттік идеология элементі болып табылса, олардың еркін жетілуі мен ӛздігінше дамуы ӛзара кемсітушіліктер арқылы жҥзеге асады. Және керісінше, егер мемлекет және оның атқарушы органдары талқылауларда абсолютті бейтараптыққа ие болса, онда атеизм де, дін де ӛзінің әлеуетін кең кӛлемде және терең тҥрде жҥзеге асырады - ӛзара дәлелденген сын атеизмге де, дінге де пайдасын тигізеді. Атеизмнің адамзат мәдениеті дамуының бастамасы болғаны, ал дін оның тежеуіші болғаны туралы пікір дау тудырады. Мысалы, КСРО-дағы атеизмнің «ҥстемдігі» қоғамның ең жоғарғы мәдени және адамгершілік тҧрғыдан ілгерілеу сатысына жеткізуге мҥмкіндік туғызбады. Осындай кӛрініс әр тҥрлі еркін ойлау басымдығы арқылы мемлекеттің кӛмегімен кез- келген діннің жаппай ҥстемдігі қамтамасыз етілетін жерде байқалады. Шыдамсыздық элементтері атеизмнің табиғатында да, діннің табиғатында да кең тамырын жайған: кім бізді қолдамаса, сол қарсы. Сонымен қатар, діни және атеистік жҥйелерде ӛзгеше ойды ҧстану ҥшін толеранттық жүктеу/скачать 1.13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|