С. Б. Балшыкеев
жүктеу/скачать 1.13 Mb. Pdf көрінісі
|
| г) фатиха (ашатын) – Қҧранның бірінші сҥресі, оны маңызды істерді
бастағанда және аяқтағанда, рәсімдерді орындау кезінде оқу міндетті. Фатиханың мәтіндері араб тілінде жазылады және мешіттердің, басқа да діни қҧрылыстардың безендірілуі кезінде қолданылады. Мҧсылмандық салт-жоралар туралы бӛлімді аяқтай отырып, барлық маңызды оқиғалардың ай кҥнтізбесі бойынша тойланатынын атап кеткен жӛн. Мҧсылмандардың ай кҥнтізбесі 622 ж. басталады. Бір жылда 12 ай бар: алты айда 30 кҥн бар, алтауында 29 кҥннен болады. Ай кҥнтізбесіндегі жыл кҥн кҥнтізбесінен 11 кҥн кем. Дәл осы себеппен барлық мҧсылман мйерамдары григориан кҥнтізбесіне қатысты шашыраңқы болып табылады. Құран – араб тілінен аударғанда «оқу», «мазмұндау» деген мағынаны білдіреді. Бҧл кітап барлық мҧсылман әлемі ҥшін қасиетті кітап болып саналады. Ислам діндарларының пікірінше, Қҧранның авторы Алла болып табылады, ол 22 жыл бойы оның мазмҧнын Мҧхаммедке «сырласу» тҥрінде жеткізіп отырған. Қҧранның толық мәтіні Осман халифтың 650-656 жылдар аралығында билеген кездері рәсімделген. Қҧран 114 сҥреден (бӛлімнен) тҧрады, оның әрқайсысы аяттарға (ӛлеңдерге) бӛлінеді. Қҧранды оқитындардың барлығы ондағы «Библияның іздерін» байқайды. Шынында да, кӛптеген библия сюжеттері мен кейіпкерлері Қҧранның беттерінен табылады. Сондықтан да, Қҧранды Библияны оқығаннан кейін тҥсінуге болады. Мҧсылмандардың қасиетті кітабы кҥрделілігімен ерекшеленеді және әр тҥрлі етіп оқуға және талқылауға мҥмкіндік тудырады. Осыған байланысты мҧсылман дінбасында Қҧран мәтіндеріне бір мағыналы тҥсініктеме беруге бағытталған арнайы пән (тефсир) бар. Бҧл ғажайып шығарма адамның тіршілік әрекетінің маңызды әлеуметтік, адамгершілік, қҧқықтық және басқа да мәселелерін кӛтереді. Қҧранның негізінде қҧқықтың (шариғаттың) тармақталған жҥйесі қҧрылған. Ол рухтың қайнар кӛзі мен миллиондаған адам ӛмірінің бастамасы болған және болып қалады. Бір қарағанда, Қҧран кітап ретінде жҥйесіз мазмҧндалған, себебі, оның жеке бӛліктері арасында логикалық немесе сюжеттік байланыстары жоқ. Қҧранның бірегейлігі оның стиліне, ӛзгеше болуына, оның хронологиялық ретсіздігіне байланысты. Қҧранның он тӛрт ғасыр бойы тек әдеби-діни ескерткіш ретінде сақталып қана қоймай, сонымен қатар, «Алланың жанды сӛздері» ретінде болуы – кез-келген уақыттағы оның келелі мәселелер жиынтығының мәні жӛнінде мәлімдейді. 100 Қҧраннның қағидалық тілі – араб тілі. Басқа тілдерге аударуға рҧқсат етіледі, бірақ қағидалық деп есептелмейді. Діндарлардың пікірінше, басқа тілде (араб тілінен ӛзге) Қҧранның терең мәнін емес, тек «мағынасын» ғана жеткізуге болады. Қҧранда Библиядағыдай бірін-бірі жоққа шығаратын кӛптеген жерлерін табуға болады. Қазіргі таңда Қҧран қазақ және орыс тілдерінде кең таралған және басылып шығарылған. жүктеу/скачать 1.13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|