С. Б. Сатымбекова компьютерлік желілер оқулық

210 
жҥйелік шақыртуларды және ішкі бағдарламаларды, сонымен қатар ядро 
ресурстарын 
қосатын 
жалпы 
белгілеудегі 
жиынтық 
жабдықтаудың 
байланыстылығын кӛрсетеді. Жиынтыққа осы жабдықтар ядро ішіндегі 
енгізу/шығару символының стандартты интерфейсін қамтамасыз етеді, 
сонымен қатар иілгіш және дамыған мҥмкіншіліктерді ӛңдеу және 
коммуникациялық серверлерді жҥзеге асыруға ҧсынғанда ядро мен драйверлік 
қҧрылғылар арасында қарастырылады. 
UNIX ОЖ-гі коммуникациялық жабдықтаудың кӛп бӛлігі TCP/IP стек 
хаттамаларын қолданғанда негізделеді. UNIX System V Release 4-те TCP/IP 
хаттамасы модульдің ағын жиынтығын қосатын TLI (Transport Level Interface – 
транспортты интерфейс жҥйесі) қосымша компоненті жҥзеге асырылады. TLI 
қолданбалы бағдарлама және транспорттық механизм арасындағы интерфейс 
болып табылады. TLI интерфейсімен қолданылатындар TCP/IP – мен 
пайдалануға мҥмкіндік алады. Мекеменің ағынды интерфейсінің қарапайым 
формасы тӛмендегі суретте келтірілген. 
50-сурет – Ағындағы интерфейстің қарапайым формасы. 
UNIX ОЖ қасиеттерінің бірі, жҥйе интуициялық анық ҧғымдарының ҥлкен 
емес бӛлігінде негізделеді.
UNIX ОЖ бастапқыдан интерактивті жҥйе болып саналады. Басқаша 
айтқанда, UNIX ОЖ терминалды жҧмысқа арналған. Жҧмысты бастау ҥшін, 
адам бос терминалда ӛзінің тіркелу аты мен парольді енгізу арқылы жҥйеге 
«кіруі» керек. Жҥйенің тіркелу файлдарына тіркелген және ӛзінің тіркелу аты 
бар болатын адам, жҥйенің тіркелген қолданушысы деп аталады. Жаңа 
қолданушыларды тіркеуді, әдетте жҥйенің әкімшісі (администраторы) 
Қолданушылық ҥдеріс 
Ағынның аты 
Модуль (қажетті 
емес) 
Драйвер қҧрылғысы 
Жоғары 
келтіруші 
ағын 
Ешбір ағын 
Қолданушылық 
мекен-жай
кеңістігі
Ядро мекен-жай 
кеңістігі 

211 
орындайды. Қолданушы ӛзінің тіркелу атын ӛзгерте алмайды, бірақ та ӛзінің 
паролін ӛзгерте алады немесе орната алады. 
UNIX ОЖ бір мезгілде бар болған қолданбалы бағдарламаларды 
қолданудағы операциялық орта және жаңа қосымшаларды ӛңдеу ортасы болып 
табылады. Жаңа бағдарламалар әртҥрлі тілдерде (Фортран, Паскаль, Модула, 
Ада және т.б.) жазылуы мҥмкін. Бірақ та UNIX ОЖ ортасында бағдарламаның 
стандартты тілі Си тілі (соңғы уақытта ол 


Ñ
-қа ӛзгертілген). Бҧл, біріншіден, 
UNIX жҥйесі Си тілінде жазылған, ал екіншіден, Си тілі бір сапалы стандартты 
тілдердің болуымен тҥсіндіріледі. 
Компьютер қорларын (ресурстарын) басқаратын және базалық жиынның 
қызметін кӛрсететін UNIX ОЖ-дың және басқа да кӛп қолданылатын 
операциялық жҥйедегі қолданушылардың бір бірінен қорғанысындай қорғаныс 
ядросы бар болады. 
UNIX ОЖ ядросының басты функцияларына мыналарды жатқызу 
қабылданған. 
1. Жүйенің инициализациясы – іске қосу және тарқату функциясы. Жҥйе 
ядросы, компьютер жадысына толық ядроны салуды және ядроны іске қосуды 
қамтамасыз ететін тарқату жабдығын қамтамасыз етеді. 
2. Үдерістер және түйіндермен басқару – бар болатын ҥдерістер мен 
тҥйіндерді жасау, аяқтау және іздеу қызметі (жалпы виртуалды жадыда 
орындалатын ҥдерістердің). UNIX ОЖ мультиоперациялық жҥйе болғандықтан, 
ядро процессор уақытындағы іске қосылған ҥдерістер мен параллель анық 
қолданылатын ҥдерістердегі компьютердің, басқа да қорлардың (ресурстардың) 
ішкі сезімін жасау арасындағы бӛлуді қамтамасыз етеді. 
3. Жадыны басқару – шектелген ӛлшемдері бар шектелмеген виртуалды 
жадының ҥдерістері компьютердің физикалық жадысында бейнелейтін 
функциясы. Ядроның сәйкес компоненті жедел жады аймақтарының біреулерін 
бӛліп қолданатын ішкі жадының бірнеше ҥдерістерінің қолдануын қамтамасыз 
етеді. 
4. Файлдарды басқару – файлдық жҥйенің абстракциясын, каталогтар мен 
файлдардың иерархиясын жҥзеге асыратын функция. UNIX ОЖ файлдық 
жҥйелері мәліметтерді файлдардың бірнеше тҥрлерін ҧстанар кейбір файлдар 
ASCII форматында сақтайды, басқалары ішкі қҧрылғыларға сәйкестенеді. 
Файлдық жҥйеде объекті файлдар, орындалатын файлдар және т.б. сақтайды. 
Әдетте, файлдар ішкі жады қҧрылғыларда сақталады; оларға кіру, ядроны 
қамтамасыздандыру орындалады. UNIX әлемінде файлдық жҥйелерді 
басқарудың бірнеше тҥрлері бар. UNIX ОЖ қазіргі нҧсқада бір уақытта 
кӛптеген файлдық жҥйелердің тҥрлерін ҧстанады. 
5. Коммуникациялық қамтамасыздандыру жабдықтары – бір ғана 
компьютердің ішінде орындалатын процессорлар арасындағы мәліметтер мен 
айырбасты, жергілікті және ауқымды желінің әртҥрлі тҥйіндеріндегі 
мәліметтерді тасымалдау арасындағы ҥдерісті, сонымен қатар ҥдерістер арасын 
ішкі қҧрылғылар драйверлерімен қамтамасыз ететін функция. 

212 
6. Бағдарламалық интерфейс – функцияның кітапханасы ретінде 
жинақталған, шақырылған жҥйе механизмінің негізінде, қолданушы ҥдерістер 
жағынан ядроға кіруін қамтамасыз ететін функция. 

жүктеу/скачать 2.3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: