С. Д. Якушева педагогикалық шеберліктің негіздері педагогикалық мамандықтар бойынша орта кәсіптік білім берудің бағдарламаларын жүзеге асыратын білім мекемелерінің оқу процесінде қолдануға арналған оқулық
жүктеу/скачать 4.79 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бақылау тесті
- «Ата-ана—Ересек—Бала» тесті
Жанжал жағдаятында əрекет етудің ең таңдаулы тҥрлерін анықтау ҥшін, алынған сандық бағалау əр тарау бойынша өзара салыстырылады. 2 тапсырма. «Жанжал жағдаяты». Тапсырма мақсаты —жанжалдың мəні туралы студенттердің білімін пысықтау, олардың тҥрлі ҧқсас жанжал жағдаяттарына талдама жасау дағдыларын дамыту жəне əлеуметтік əрекеттесудің кҥрделі жағдаяттарында басқару шешімдерін қабылдай білуді қалыптастыру. 1-тасырма. Сіз жақын арада кадрлар жөніндегі менеджер болып тағайындалдыңыз. Сіз фирма қызметкерлерін жақсы білмейсіз, қызметкерлер сізді бет-əлпетіңізден əлі тани қоймаған. Сіз бас директорға жиналысқа келе жатырсыз. Шылым шегетін бөлменің тҧсынан өтіп бара жатып, сіз темекі шегіп, өзара бір нəрсені қызу талқылап жатқан екі қызметкерді көріп қалдыңыз. Жиналыстан 1 сағаттан соң қайтып келе жатып, шылым шегетін бөлмедегі жаңағы қызметкерлердің əңгімелесіп тҧрғанын тағы көресіз. ҧ р а қ . Осы жағдайда сіз қандай əрекет жасар едіңіз? Өз əрекетіңізді тҥсіндіріңіз. 2-тапсырма. Сіз бөлім бастығысыз. Бөлімнің жағдайы кҥрделі, жҧмыс өз мерзімінде орындалмаған. Қызметкерлер жетіспейді. Сіз іссапарға шығып бара жатып, əуежайда өзіңіздің қол астыңыздағы қызметкеріңізді – екі апта бойы емдеу қағазымен ҥйінде жатқан жас келіншекті көріп қаласыз. Сіздің ойыңызша, ол сап-сау жəне біреуді тағатсыздықпен кҥтіп тҧр. ҧ р а қ . Осы жағдайда сіз қандай əрекет жасар едіңіз? Өз əрекетіңізді тҥсіндіріңіз. 3-тапсырма. Бір қызметкер екіншісіне жҧмыста көп рет жəне жиі қайталанатын қателіктер туралы өз наразылығын білдіруде. Екінші қызметкер наразылықты қорлау деп тҥсініп тҧр. Екеуінің арасында жанжал орын алды. ҧ р а қ . Жанжалдың себебі не? Шиеленістық жағдаятты анықтаңыз. 4-тапсырма. Басшы өз орынбасарына бағынышты қызметке өтуге тиісті маманды жҧмысқа қабылдады. Жҧмысқа қабылдау бастықтың орынбасарымен келісілмеген. Көп ҧзамай жаңа қабылданған қызметкердің өз міндеттерін орындауға қабелітсіз екендігі анықталды. Орынбасары басшысына осы жағдай туралы жазбаша баяндайды... ҧ р а қ . Басшының орнында болсаңыз, Сіз не істер едіңіз? Мҥмкін болатын нҧсқаларды ойластырыңыз. 5-тапсырма. Қызметтік жиналыста бағынышты қызметкер бастыққа қаратып өз тарапынан сын айтқаны ҥшін, бастық оған əр ҧсақ-тҥйек бойынша ҧрынып, оның қызметін бақылауды кҥшейтті. С ҧ р а қ . Жанжалдың себебі не? Жанжал жағдаятын анықтаңыз. Бақылау тесті Әрбір 10 сҧрақтың дҧрыс жауабын таңдаңыз. Жанжал — бҧл: а) көзқарастар кҥресі; б) өткір проблема жөнінде пікірталас; в) қарама қарсы бағыттағы уəждер мен пайымдамалардың қайшы келуінің негізіндегі тайталас; г) дауда жеңіске жетуге бағытталған бақталастық; д) қарама қарсы ҧстанымдардың соқтығысы? Тайталас — бҧл: а) қандай да бір сҧрақ бойынша келіспеушілік ойын айту; б) мҥдделер соқтығысы; в) өзара зиян келтіру; г) көзқарастар кҥресі; д) қандай да бір затқа бола бақталастық? Әлеуметтік əрекеттесу субъектілерінің арасындағы жанжалдардың қажетті жəне жеткілікті шарттары болып табылады: а) оларда қарама қарсы пікірлер немесе пайымдамалардың болуы жəне ең болмағанда олардың бірінде басқаларды жеңіп шығудың уəждері мен қалауының болуы; б) оларда қарама қарсы бағыттағы уəждер немесе пайымдамалар, сонымен қатар олардың өзара тайталастық ахуалда болуы; в) олардың қарама қарсы бағыттағы ҧстанымдары мен өз ҧстанымдарына қол жеткізу бойынша екі тараптың белсенді əрекеттері; г) оларда қарама қарсы бағыттағы уəждер мен өз талаптары жайлы ашық арыздардың болуы; д) олардың əрқайсысының қарама қарсы мҥдделерінің болуы жəне оларды жҥзеге асыру бойынша мҥмкіндіктерінің болмауы? Жанжалды жағдаят — бҧл: а) əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілері мҥдделерінің кездейсоқ соқтығысы; б) қызметіне байланысты əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілерінің арасында тайталастың негізін қалайтын, жиналып қалған қарама қайшылықтар; в) қарым-қатынасты анықтауға бағытталған əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілері арасындағы тайталастық ҥдерісі; г) жанжалдың себептері; д) жанжалдың даму кезеңі? Жанжалдың себебі — бҧл: а) əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілерінің қарама қарсы уəждері; б) жанжал пайда болатын мəн-жайлардың тоғысуы; в) жанжал алдында орын алатын қҧбылыстар, оқиғалар, деректер, жағдаяттар жəне əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілер қызметінің белгілі бір жағдайында оны туындатады; г) əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілерінің қызметіне байланысты жиналған, олардың арасында шынайы тайталастықтың негізін қалайтын қарама қайшылықтар; д) жанжалды туындататын нəрсе? Жанжалды туындататын нəрсе — бҧл: а) жанжалдың уəждері; б) жанжалдасушы тараптардың ҧстанымдары; в) жанжалдың мəні; г) жанжалдың тараптары; д) жанжал жағдаятының бейнесі? Жанжал жағдаятының бейнесі — бҧл: а) жанжалды туындататын нəрсе; б) жанжалдасудың өзара əрекеттесу субъектілерінің санасында жанжал мəнінің көрініс беруі; в) əлеуметтік өзара əрекеттестік субъектін жанжалға итермелейтін шынайы ішкі қозғаушы кҥштер; г) жанжалдасушы тараптардың бір біріне мəлімдейтін заты; д) жанжалдасудың өзара əрекеттесу субъектілерінің санасында жанжал мақсатының субъективтік көрінісі? Жанжал — бҧл: а) жанжал бастауға сылтау болатын мəн-жайлардың тоғысуы; б) жанжалдың шынайы себебі; в) əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілерінің қызметіне байланысты жиналған, олардың арасында шынайы тайталастықтың негізін қалайтын қарама-қайшылықтар; г) жанжалдың пайда болуына себеп болатын нəрсе; д) жанжалға қажетті шарт. Жанжалдасушы тараптар — бҧл: а) жанжал ахуалында немесе жанжалдасушыларды қолдайтын (ашық немесе қҧпия) əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілер; б) жанжал ахуалындағы тек əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілер; в) жанжал ахуалындағы нақты тҧлғалар; г) жанжал ахуалындағы əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілер жəне делдал (медиатор); д) келіссөз ҥдерісіндегі жанжалды шешу бойынша жанжалдасушы тараптар? Екі тҧлғаның соқтығысуымен сипатталатын жанжал қай тҥрге жатады, оның негізінде шынайы қарама-қайшылықтар жатыр жəне сəйкес əлеуметтік жҥйенің дамуына ықпал етеді: а) тҧлғаішілік ашулы жəне жылдам жҥретін; б) тҧлғаішілік қҧрылмалық; в) тҧлғаішілік экономикалық; г) жедел жəне ҧзақ; д) бҥлдіргіш? 3-тапсырма. Жанжалдың трансактілік талдамасы. Трансакция — сҧбхаттасушылар «Мен» деген қатынасу актінің ішінде ҥш ахуалда болатын бірлігі. Тапсырманың мақсаты — студенттердің трансактілік талдама негізінде əлеуметтік өзара əрекеттесуші субъектілер арасындағы жанжалдасуды бағалау дағдыларын, сонымен қатар жанжалдарды шешудің нҧсқаларын іздестіруді дамыту. Студенттерге «Ата-ана—Ересек—Бала» тесті ҧсынылады. «Ата-ана—Ересек—Бала» тесті Өзіңіздің мінез-қҧлқыңыздағы осы ҥш «Мен» ҥйлесімдігіне баға беріп көріңіз. Ол ҥшін төмендегі айтылған сөздерді 1-ден 10 баллға дейін бағалаңыз. Маған кей кездері шыдамдылық жетіспейді. Егер маған өз қалауларым кедергі келтірсе, мен оларды баса аламын. Ата-аналар, ересектеу адамдар ретінде, өз балаларының отбасылық өмірін жайластырулары тиіс. Мен кейде қандай да бір оқиғаларда өз рөлімді асырып жііберемін. Мені алдап соғу оңай. Маған тəрбиеші болу жағар еді. Кейде мен кішкентай балаға ҧқсап қҧтырғым келеді. Мен болып жатқан барлық оқиғаларды дҧрыс тҥсінемін деп ойлаймын. Әркім өз парызын орындауы тиіс. Мен көбінесе қажет болғанды емес, қалағанымды жасаймын. Шешім қабылдай отырып, мен оның салдарын ойластыруға тырысамын. Жас ҧрпақ ҥлкендерден өзінің қалай өмір сҥруі керек екендігін ҥйренуі тиіс. Мен көптеген басқа адамдар сияқты кейде өкпелегішпін. Адамдардың өздері жайлы айтқанынан көбірек көру менің қолымнан келеді. Балалар ешбір даусыз ата-аналарының айтқанына мойынсҧнулары тиіс. Мен — елікпе адаммын. Адамды бағалаудағы менің негізгі критерийлерім — шынайылық. Менің көзқарастарым берік. Мен дауласқанда тек жеңілгім келмегендіктен берілгім келмейді. Ережелер тек пайдалы болғанша шейін орынды. Адамдар ережелерді мəн-жайға байланыссыз сақтаулары тиіс. е с т і л е у — ө з і н ө з і т е с т і л е у н ə т и ж е л е р і н ө ң д е у . Ҥш «Мен» бойынша жеке-жеке балл сомасын санаңыз: I ( «Бала» ахуалы) — тармақтар: 1, 4, 7, 10, 13, 16, 19; II ( «Ересек» ахуалы) — тармақтар: 2, 5, 8, 11, 14, 17, 20; III ( «Ата-ана» ахуалы) — тармақтар: 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21. Егер сізде II, I, III ахуалдардың жүйелілігі шыққан болса, онда сіз жауапкершілік сезіміне иесіз, шамалы қызбасыз, бірбеткейсіз жəне ғибрат пен ақыл айтуға бейім емессіз дегенді білдіреді. Сізге болашақта да осы қасиеттеріңізді сақтаңыз деген тілек айтуға болады. Олар сізге қатынасу, ҧжымдық еңбек, шығармашылықпен байланысты кез келген істерде өз көмегін тигізеді. Егер сізде III, I, II, ахуалдардың жүйелілігі шыққан болса, онда сізге пайымдаудың тиянақтылығы тəн, адамдармен өзара əрекеттестік кезінде шамадан тыс сенімділік танытуыңыз мҥмкін, өз сөзіңіз бен əрекеттеріңідің салдарын ойланбастан, сіз көбінесе кҥмəнсіз ойлағаныңызды немесе білгеніңізді айтып саласыз. Егер бірінші орында I ахуал («Бала») болса, онда сіз өз эмоцияларыңызды əрдайым басқара алмасаңыз да, ғылыми жҧмысқа бейімділігіңізді көрсете аласыз. 1-жағдаят. Тҧлғаішілік өзара əрекеттестіктің талдамасын жасаңыз жəне оның жанжалдығын келесі жағдаяттарда бағалаңыз. Кəсіпкер салық инспекторына: «Сіз қандай негіздемеде айыппҧл салдыңыз?» Инспектор: «Келіңіз, тҥсінісейік». Қҧжаттарды пайдалана отырып, айыппҧлдың себебін тҥсіндіреді. 2-жағдаят. Келесі жағдаятта тҧлғаішілік өзара əрекеттестіктің жанжалдасу трансактілік талдамасын жасаңыз. Басшы өзінің оырнбасарына кінə тағып сөйлейді: «Сіз алға қойылған міндеттердің дер кезінде орындалуын қамтамасыз ете алмадыңыз». Орынбасар: «Менің ойымды отбасылық мəн-жайлар бөлді». 4-тапсырма. Жанжалдарды басқару технологиясы. Тапсырма мақсаттары — арнайы əдістемелерді пайдалана отырып, студенттердің жанжал жағдаяттарының тереңдігін бағалау дағдыларын дамыту жəне оларда шиеленістік өзара əрекеттестікте жанжал субъектілерінің мінез-қҧлқы жөнінде сəйкес шешім қабылдау дағдыларын қалыптастыру. жүктеу/скачать 4.79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|