Дәріс №4 Тақырып: «Жанұяны жоспарлау. Бедеулі неке.»

Мақсаты: жанұя жоспарлау принциптерімен, бедеулі неке себептерімен таныстыру.

Дәріс тезистері.

Жанұяны жоспарлау контрацепция көмегімен жүзеге асырылады. Жанұя жоспарлау тапсырмалары: жоспарланбаған жүктілікті алдын-алу, тек қана аяулы балалар туу; әке-шеше жасына байланысты баланың туу уақытын бақылау; жүктілік арасындағы интервалды реттеу; жанұядағы балалар санын тиянақтау. Жанұя жоспарлауының бес принципі:

18 жасқа дейінгі жүктілікті алдын-алу

35 жастан асқан әйелдердің жүктілігін алдын-алу

Интергенетикалық интервал – 2 жыл

Көп туған әйелдерді тәуекел тобына бөліп, алдын-алу шараларын жүргізу.

ЭГЗ бар әйелдерді сауықтыру, қарсы көрсетілім бар болса(жалғыз бүйрек, созылмалы пиелонефрит, қантты диабет, т.б.), жүктілікті алдын-алу.

Контрацепция әдістері: гормональді, жатырішілік контрацептивтер; барьерлік(немесе механикалық), химиялық, табиғи жанұяны жоспарлау әдістері(биологиялық, үзілген жыныс акті, лактациялық аменорея әдісі ). Тұрақты: өз еркімен хирургиялық стерилизация.

Бедеулі неке – репродуктивті жастағы жұбайылардың контрацепциялық заттарды қолданбай тұрақты жыныс қатынастардың 12 айдан артық болуына қарамай, жүктіліктің болмауы. Жиілігі: 10-15%-дан 18-20%-ке дейін. Ерлер және әйел бедеулігі. Әйелдер бедеулігінің себебі. Әйелдер бедеулігінің біріншілік және екіншілік түрі.

Иллюстрациялық материал: мультимедиялық презентация(кесте және суреттерімен бірге).

Орыс тілінде

негізгі:

1. Акушерство: учебник + СД /под ред. Г.М.Савельевой, В.Г.Бреусенко. – М., ГЭОТАР-Медиа, 2008. С.24-30

2. Гинекология: учебник + СД /под ред. Г.М.Савельевой и др. – М., ГЭОТАР-Медиа, 2006., С.- 367-404.

қосымша :

1.Гинекология: учебное пособие по клинической практике для студентов медицинских колледжей/ под.ред. К.А.Аяпова – Алматы, 2005., С.-14-29

Қазақ тілінде

негізгі :

1. Бейсембаева Р.С., Раисова Ә.Т., Нұрқасымова Р.Ғ. «Акушерия». Алматы, «Білім», 2004ж., 61-73 б.

2.Көзденова Р.Ә., Сейітмәмбетова Н.Қ. «Гинекология» Алматы, 2001ж.

Қосымша :

1.Нұрқасымұлы Жомарт. Гинекология - Алматы, 2007ж.

2. Ошибаев Н., Нұрқасымұлы Ж. Акушериялық және гинекологиялық операциялар- Алматы, 2006ж.

Жанұяны жоспарлау принциптері

Бедеулі неке дегеніміз не?

Бедеуліктің жіктелуі

Бедеулі жұбайыларды зерттеу алгоритмі.

Дәріс №5

Тақырыбы: «Әйел жыныс ағзалардың қабынулық аурулары»

Мақсат: Әйел жыныс ағзалардың қабынулық ауруларының этиологиясі,

диагностика, диф.диагностика, емдеу принциптері және алдын-алуымен таныстыру.

Дәріс тезистері.

ҚА гинекологиялық аурулар арасында ең көп тараған ауру. Әйел кеңесіне келетін гинекологиялық науқастардың 60-65% әйел жыныс ағзалардың қабынулық ауруларымен ауырады. ҚА госпитализацияға мәжбүр науқастардың 20-30% құрайды. Сау әйелдің жыныс ағзаларын қорғайтын және инфекцияның тарауын алдын-алатын биологиялық тосқауылдар. Әйел жыныс ағзалардың қабынулық ауруларының қазіргі замандағы ағым ерекшеліктері. Қоздырғышына қарай арнайы емес(стафилло-, стрептококктар, ішек таяқшалары, көк-ірің таяқшалары) және арнайы(гонококк, трихомонада, хламидиялар, кандидалар, микоплазмалар, вирустар, туберкулез микобактериялары.

Жыныс аппаратының төменгі бөлігінің ҚА(сыртқы жыныс мүшелерінің, қынаптың, жатыр мойнының ҚА), диагностика, емдеу принциптері. Жыныс аппаратының жоғарғы бөлігінің ҚА(эндометрит, метроэндометрит, сальпингит, сальпингоофорит, параметрит, пельвиоперитонит, перитонит), диагностика, емдеу принциптері. Әйелдің әр түрлі жастық кезеңдеріндегі ҚА-ң клиникалық көріністер ерекшеліктері. ҚА алдын-алу. ҚА-ң таралуының әлеуметтік-гигиеналық аспекттері.

Әдебиет:

негізгі:

қосымша :

1.Гинекология: учебное пособие по клинической практике для студентов медицинских колледжей/ под.ред. К.А.Аяпова – Алматы, 2005., С.-33-34.

Қазақ тілінде

негізгі

1.Көзденова Р.Ә., Сейітмәмбетова Н.Қ. «Гинекология» Алматы, 2001ж.

Қоымша;

1.Нұрқасымұлы Жомарт. Гинекология - Алматы, 2007ж.

Әйел жыныс ағза қабыну ауруларының жиілігі

Арнайы емес қабынулық ауру қоздырғыштары

Арнайы қабынулық ауру қоздырғыштары

Әйел жыныс ағза қабыну ауруларының орналасуына байланысты жіктелуі

Әйел жыныс ағза қабыну ауруларының негізгі емдеу принциптері

Мақсаты: гинекологиядағы жедел жағдайлар, жатырдан тыс жүктілік, аналық без ісігің аяқшасы бұралуы, аналық без апоплексиясі кезіндегі жедел жәрдем көрсету.

Дәріс тезистері.

«Өткір» іш деп, этиологиясі және клиникалық ағымы әр түрлі, құрсақ қуысында пайда болатын патологиялық процесстер. Әр түрлі себептерге байланысты, гинекологияда «өткір» іш симптоматикасі көп жалпы көріністері бар:

- Толық саулық кезінде ауру сезімінің кенеттен пайда болуы. Ауру, жиі іштің төменгі жағында басталады, ақырын күшейеді және бүкіл іш аймағына тарайды, кейде соншалықты күшті, естен тану шақыруы мүмкін.

- лоқсу, құсу;

- ішекте газдар мен нәжістің шығуының бұзылысы (балаларда жиі диарея);

- ішастар тітіркену симптомдары.

Гинекологиядағы «Өткір іш» себептерін 3 топқа бөлуге болады:

Жедел құрсақішілік қан кету(жатырдан тыс жүктілік асқынуы, аналық без апоплексиясы);

Ішкі жыныс мүшелердегі қан айналым бұзылыстары(аналық бездің ісігінің аяқшасының және бездің ісік тәрізді түзілістердің бұралуы, миоматозды түйін бұралуы және некроз);

Әйел ішкі жыныс мүшелерінің жедел қабыну аурулары, патологиялық процесске ішастардың қатысуы.

Жатырдан тыс (эктопиялық) жүктілік – ұрықтық жұмыртқаның имплантациясі және дамуы жатырда өтпейтін жүктілік. Орналасуы бойынша жіктелу. Прогрессивті, үзілген жатырдан тыс жүктілік(түтікті аборт, түтік жарылуы).

Аналық без апоплексия дегеніміз, фолликул, аналық без стромасы, фолликулярлы киста немесе сары дене тамырының жарылып, без бүтінділігінің бұзылуы және құрсақ қуысына қаңсыраумен бірге өтетін, аналық безге қаңсырау. Апоплексия кез-келген жаста(45-50) кездеседі. Жиілігі 1-3%. Ауру рецидиві 42-69% жағдайда болады. Аналық без апоплексиясының аурулық және анемиялық формасы.

Жатыр қосымшаларының ісік аяқщаларының бұралуы 15-25% жағдайда байқалады, бірақ субсерозды бұрыш аяқшасы, жатыр түтігі, өзгермеген аналық бездің және тұтас жатыр және оның қосымшалардың бұралуы байқалады.

Әйел ішкі жыныс мүшелерінің жедел қабыну аурулары: пиосальпинкс, пиоовар, тубоовариальді түзілістер, гинекологиялық перитонит.

Гинекология және хирургиядағы «Өткір іштің» диф.диагностикасы.

«Өткір іш» симптоматикасі бар науқастардың барлығы шұғыл түрде ауруханаға жатқызылуы, дұрыс, әрі уақытылы диагнозбен және жедел жәрдем көрсетілуі керек. Жедел гинекологиялық жағдайлардағы жәрдем көрсету алгоритмі.

Иллюстрациялық материал: мультимедиялық презентация(кесте және суреттерімен бірге..

Әдебиет:

1.Гинекология: учебник + СД /под ред. Г.М.Савельевой и др. – М., ГЭОТАР-Медиа, 2006., С.- 317-342

қосымша:

Гинекология: учебное пособие по клинической практике для студентов медицинских колледжей/ под.ред. К.А.Аяпова – Алматы, 2005., С.-41

На казахском языке

негізгі:

қосымша:

2. Ошибаев Н., Нұрқасымұлы Ж. Акушериялық және гинекологиялық операциялар- Алматы, 2006ж.

• 
  «жедел іш» симптомдары қандай?
  
• 
  Гинекологиядағы «Өткір іш» себептері?
  
• 
  Орналасуы бойынша жатырдан тыс жүктілік жіктелуі.
  
• 
  Аналық без апоплексиясі дегеніміз не?
  
• 
  Жатыр қосымшаларының іріңді түзілімдері қалай аталады?
  

Мақсаты: нейроэндокринді синдром жайлы жалпы түсінік беру, жіктелу, этиология,

клиника, диагностика, терапия принциптерімен таныстыру.

Дәрістің тезисі

Пременструальды синдром (ПМС) немесе предменструальді керілу синдромы –

патологиялық симптомокомплекс, менструальды циклдың екінші фазасында

нейропсихикалық, вегето-тамырлық және алмасу-эндокриндік бұзылыстармен сипатталады.

ПМС жиілігі өзгеріп тұрады және әйел жасына байланысты: 30-ға дейін – 20%, 30-дан

кейін – 50%-ке дейін.

ПМС пайда болуына әкелетін факторлар: стресс, нейроинфекция, асқынған босану

және аборттар, әр түрлі жарақаттар және оперативті ену.

ПМС даму теориялары: гормональді, «сулы интоксикация, психосоматикалық

бұзылыс, аллергиялық және т.б.

ПМС клиникалық түрлері: нейропсихикалық, ісінулік, цефалгиялық, криздік.

Симптомдар санына, олардың ұзақтығына және айқындылығына байланысты ПМС-тің

жеңіл және ауыр түрін бөледі.

ПМС стадиялары: компенсирленген, субкомпенсирленген, декомпенсирленген.

Диагностика: психикалық ауру жоқ екендігін көрсететін психиатр шешімі;

симптоматиканың менструальді циклмен тығыз байланысы – клиниканың менструация

алдында 7-10 күн бұрын және менструациядан кейін тоқтауы.

Диагностика: циклдің екінші фазасында пролактин, прогестерон, эстрадиол деңгейін

анықтау, КТ, МРТ, ЭЭГ, диурезді өлшеу, маммография, невропатолог, психиатр,

терапевт, эндокринолог кеңесі.

Емі: психотерапия, КОК, седативті, психотропті, антигистаминді препараттар. ПМС-тің ауыр ағымында – агонист Гн-РГ 6 ай.

Климактерикалық синдром (КС) – әйелдерде климактерикалық кезеңде пайда болатын, нерв-психикалық, вегето-тамырлық және алмасу-трофикалық бұзылыстармен сипатталатын патологиялық жағдай.

Менопауза орташа 50 жаста келеді. 45 жасқа дейін етеккірдің тоқтауын ерте менопауза дейді. 40 жасқа дейін тоқтау – мезгілсіз менопауза(аналық бездің мезгілсіз жеткіліксіздігі). 60-80% әйелдерде пери немесе ерте постменопаузада әр түрлі айқындылықты климактерикалық синдром басталады.

Жіктелуі:

Климактерияда келесі фазалар бар: пременопауза, менопауза, перименопауза, постменопауза.

Пременопауза – бірінші климактерикалық симптомдардан соңғы менструацияға дейінгі уақыт;

Менопауза – соңғы өзіндік менструация, аналық бездермен серттелген(мерзімді ретроспективті анықтайды, дәлірек соңғы менструациядан кейін 12 ай)кезең .

Перименопауза – пременопауза мен менопаузадан кейінгі жылды қосатын кезең.

Постменопауза - менопаузадан басталады,65-69-да бітеді. Ерте(5 жылға дейін), кеш(5-тен 10-ға дейін.)

Этиология және патогенез:

Климактерикалық периоданалық без қызметінің бірте-бірте төмендеуімен, одан кейін оның «өшуімен» сипатталады(менопаузаның 1-3 жылдары жалғыз фолликулдар байқалады, тек кішкене көрінеді, олар келешекте жоқ болады). Нәтижесінде пайда болған жағдай – гипергонадотропты гипергонадизм(эстрогенді жетіспеушілік), лимбикалық система, нейрогормондар бөлінуінің бұзылыстарымен бірге жүреді.

Клиника:

Пайда болған уақытына қарай:

Ерте;

мәулетті (менопаузадан кейін 1-2 жыл);

Климактерикалық синдромның ерте симптомдары:

● вазомоторлы – тер басу, қалтырау, , артериальді гипотензия приливы ысу, қалтырау, жоғарылаған тер бөлінісі,артериальді гипотензия және гипертензия , жүрек жиі соғады;

● эмоциональді- вегетативті - тітіркеннгіштік, ұйқышылдық, әлсіздік, уайымшылдық, депрессия, либидо төмендеуі.

Менопауза басталғаннан кейін 1-3 жылдан сон, келесі симптомдар пайда болады:

●УГР;

Климактерийдің кеш көрінісіне жатады:

● постменопаузальді метаболикалық синдром (атеросклероз, артериальді гипертензия, гиперлипедемия, инсулинорезистенттілік);

● неврологиялық: когнитивті функцияның төмендеуі а;

● сүйек-бұлышқеттік: остеопороз, остеоартрит.

Диагностика:

анамнез,

физикальді зерттеу (дене массасының индексі, дене бітімі, әр түрлі ағзалардың жағдайы.

Зертхана-аспаптық зерттеу : цитологиялық зерттеу, жатыр мойнынан мазоктарды алып зерттеу(Папаниколау бойынша), ( мазок по Папаниколау); гормондар (ФСГ, ЛГ, эстрагено, пролактин,ТТГ,тестостерон қандағы); қанның биохимиялық анализі ( креатинин,АЛТ,АСТ, ЩФ, глюкоза,билирубин, холестерин, триглицериды); липидті спектр ( холестерин в ЛПВП,ЛПНП,ЛПОНП, липопротеид,атерогендік индекс); маммография ; трансвагинальді УДЗ (М-эходағы 4-5 мм эндометрийда патология жоқ екенін көрсетеді,остеоденсиметрия .

Ем: ЗГТ эстроген, физиотерапевтикалық әдістер, гомеопатикалық заттармен.

Тотальді овариоэктомиядан кейінгі синдром (ТОКС) - посткастрациялық синдром, хирургиялық менопауза.

Қуысты операциялар ішінде гистерэктомия 25-38%. ТОКС жиілігі 70-80%.

Клиникалық көрініс айқындылығына қарай жеңіл, орта, ауыр боп бөлінеді.

Этиология: екі қызмет атқаратын безді алып тастаса, ФСГ, ЛГ өседі.айқын гипоэстрогения..

ТОКС-қа кіреді: вегето-тамырлық, нейропсихикалық, алмасу-эндокриндік.

Диагностика:

анамнез,

физикальді зерттеу (дене массасының индексі, дене бітімі, әр түрлі органдардың жұмысы),

зертхана-аспаптық зерттеу: гормондар (ФСГ, ЛГ, эстрадиол), психоэмоциональді, урогенитальді бұзылыстар, остеопороз,

басқа специалисттер кеңесі (уролог, маммолог, психолог, эндокринолог).

Емі: ЗГТ эстрогендармен, физиотерапевтикалық әдістер, седативті препараттар, көрсеткіш бойынша – транквилизатор, антидепрессант.

Иллюстрациялық материал: мультимедиялық презентация(кесте және суреттерімен бірге..

Әдебиет:

Орысша

1.Гинекология: учебник + СД /под ред. Г.М.Савельевой и др. – М., ГЭОТАР-Медиа, 2006.

қосымша:

Гинекология: учебное пособие по клинической практике для студентов медицинских колледжей/ под.ред. К.А.Аяпова – Алматы, 2005.,

Қазақша

негізгі:

қосымша:

Бақылау сұрақтары(кері байланыс):

Пременструальды керілу синдромына анықтама?

ТОКС этиологиясі (тотальді овариэктомиядан кейінгі жаман)?

Климактерийдің фаза бойынша жіктелуі?

Климактерийдің кеш көрінуіне не жатады?

Мақсаты: жыныстық жетілу кезеңінің физиология және патологиясі, әйелдердің аналық бездерінің даму ақаулары, ювенильді жаста репродуктивті жүйе және репродуктивті ағзалардың ауруларының алдын-алуымен таныстыру.

Дәрістер тезисі

Жыныстық жетілу кезеңінің физиологиясі. Пубертантты кезңнің екі фазасы. Жыныстық жетілудің бұзылуы. Ерте жыныстық жетілу – 8 жасқа дейін екіншілік жыныс белгілердің пайда болуы. Изосексуальді және гетеросексуальді тип бойынша ерте жыныстық жетілу. Ерте жыныс жетілудің толық және толық емес формасы. Орталық және аналық без генездік жыныстық жетілудің тежелуі. Жыныстық жетілу бұзылыстарының диагностикасі.

Әйелдердің жыныстық мүшелерінің даму аномалияларына аяқталмаған органогенез түрінде анатомиялық құрылыстың бұзылуы, көлемі, формасы,пропорциясі, симметрия, топографиясіның ауытқуы, постнатальді периодта әйелге тән емес түзілістердің болуын жатқызады. Қазіргі кезде, құрсақішілік даму ақауына алып келетін себептердің 3 тобын ажыратады: тұқымқуалаушылық, экзогенді, мультифакторлы. Көптеген даму ақаулар көріністерін алғашқы рет(көптеген жағдайларда) пубертантты кезеңде береді. В настоящее время выделяют 3 группы причин, приводящих к порокам внутриутробного развития: наследственные, экзогенные и мультифакторные. Многие пороки развития впервые «заявляют о себе» лишь в пубертатном периоде. Әйел жыныс мүшелерінің даму аномалияларының диагностикасі.

Ювенильді жаста репродуктивті жүйе және репродуктивті ағзалардың ауруларын алдын-алу. Қыз немесе жасөспірімнің гигиена сақтаудың маңызы үлкен. Қыз гигиенасы тек қана өсіп келе жатқан бала организмінің талабына сай емес, сонымен қатар әйел организмінің күрделі функцияларын қалыптастыруға ықпал ету керек. Ерте кезден бастап, физикалық жаттығуларға қызығушылық тудыру керек. Жеке бас гигиена ерекшеліктері зәр шығару және дефекацияның жүйелілігін ескереді. Рациональді тамақтану. Ыңғайлы киім және аяқ-киім кию.

Санитарлық-ағартулық жұмыс қыздар жасына байланысты өткізіледі. Алғашқы 3-8 жасында гигиена ережелерін және сыртқы жыныс мүшелерінің гигиенасына назар аударуына негізделген(анасының бақылауы және жанында болуымен). 9-13 жасында қыздарды олардың ағзасының анатомо-физиологиялық ерекшеліктерімен, менструальді функциясымен таныстырады, менструальді күнтізбенің дұрыс құрауын, менструация кезіндегі гигиенаны сақтауды үйретеді. 14-17 жасында әйел ағзасының физиологиясымен, бала туу қызметінің маңыздылығымен таныстырады, назарын ерте жыныстық қатынас зиянына, аборт қауіптілігіне, қыз және оның ұрпағының денсаулығына қауіп төнетініне аударады.

Иллюстрациялық материал: мультимедиялық презентация(кесте және суреттерімен бірге).

Әдебиеттер:

Орысша

1.Гинекология: учебник + СД /под ред. Г.М.Савельевой и др. – М., ГЭОТАР-Медиа, 2006., С.- 407-445.

қосымша:

Гинекология: учебное пособие по клинической практике для студентов медицинских колледжей/ под.ред. К.А.Аяпова – Алматы, 2005., С.-25-29

Инструкция по проведению профилактических медицинских осмотров отдельных категорий взрослого населения путем выборочных (скрининговых) обследований./ Приложение к приказу № 607 МЗ РК от 15.10.2007.

Қазақша

Көзденова Р.Ә., Сейітмәмбетова Н.Қ. «Гинекология» Алматы, 2001ж.

дополнительная:

Нұрқасымұлы Жомарт. Гинекология - Алматы, 2007ж.

Ошибаев Н., Нұрқасымұлы Ж. Акушериялық және гинекологиялық операциялар- Алматы, 2006ж.

Бақылау сұрақтары(кері байланыс):

Ерте жыныс жетілу дегеніміз не?

Жыныстық жетілудің тежелуі дегеніміз не?

Аналық безінің құрсақішілік даму ақауларына әкелетін себептер ?

Қай жаста аналық бездің даму ақаулары ең жиі?

Дәріс тезисі

Маңыздылығы. Әйел жыныс ағзаларынығ ісігі кеңінен тараған. Жатыр мойны ісігі барлық аурулардың ішінде 6-шы орында, ал әйелдердің жыныс ағзаларынын онкологиялық ауруларының ішінде 3-ші орында. Жатыр денесінің рагы -12 және 5; аналық безінің рагы -14 және 6 орында. Бес жылдық өмір сүрулері: жатыр мойны рагында 60,7%, жатыр денесінің рагында 61,4%, аналық безінің рагында 51,3% құрайды.

Онкологиядағы ең маңызды проблемалардың бірі скрининг-диагностикасы болып табылады. Скринингтау әдіске- жатыр мойнының қатерлі ісігінде онкоциталогияға жағынды алу, жатыр денесінің қатерлі ісігінде эндометриден аспирациялық биопсия, аналық бездің қатерлі ісігінде- УДЗ.

Жатыр мойнының фондық ауруларына ( нағыз эрозия, жалған эрозия, эрозияланған эктропион, лейкоплакия, эритроплакия, цервикоз, цервикальды каналдың полипы, жедел эндоцервицит, папилома, эндометриоз).

Жатыр мойнының ісік алды процесі- дисплазия: әлсіз (CIN 1), орташа (CIN 2), ауыр (CIN 3).

Жатыр мойнының патологиялық кезіндегі диагностикалау әдістері:

1. Жатыр мойнын қынаптық әйнек арқылы қарау

2. Кольпоскопия. Қалыпты кольпоскапиялық көрініс, аномальды инвазивті карсиномага күмәнді кольпоскопиялық көрініс және басқа да кольпоскапиялық көріністер. Кольпоскапия тапсырмалары.

3. Цитологиялық зерттеу әдісі. Жатыр мойны рагынын фонды және ісікалды ауруларынын клиникалық көрінісі, емдеу әдістері, профилактикалық және диспансерлік бакылау.

Дәріс тезисі

Жатыр мойны рагі қазіргі кезде кеңінен таралып, қатерлі ісік арасында 7 орында,әйелдер ауруында 3 орында 9,8% құрап тұр. Елімізде 2005 жылы ауру көрсеткіші 7,7%000, өлім көрсеткіші 4,2%000.

Жатыр мойны рагі этиопатогенезін қазіргі кезде вирусты теориямен түсіндіріледі. Негізгі түрлеріне папиллома вирусты инфекция мен герпестің 2-ші серотипі жатады.Канцерогенездің химиялық теориясы химиялық заттардың жасуша ядросына әсері арқылы жасуша ДНҚсында мутация тудыруына негізделген.Тұқымқуалаушылық теориясы вирусты теория мен онкоген концепциясын біріктіріп қарастырады.

Жатыр мойны рагінің жіктелуі:сатысы бойынш,TNM системасы, клинико-анатомиялық және гистологиялық формасы.

Клиника. Біріншілік симптомы: қатты ауырсыну,қанды бөлінді.Екіншілік симптомы:жалпы әлсіздік,шаршағыштық,еңбекке қабілетінің төмендеуі.

Диагностика. Жатыр мойны рагінің ерте сатысында негізгі әдіс кольпоскопия.Жатыр мойны рагінің 5 кольпоскопиялық типін ажыратады. Морфологиялық зерттеу.Цитологиялық зерттеу нәтижесі бес балды Papanicolau бойынша. Цитологиялық зерттеу жоғары нәтижелі.Қосымша зерттеу әдістері КТ және УДЗ, цисто-ректороманоскопия, экскреторлі урография,кеуде клеткасын рентгенге түсіру.

Емдеудің негізгі принциптері мен әдістері. Хирургиялық: конусовидная электроэксцизия, жатыр экстирпациясы, Вертгейм әдісімен жатырды қосалқыларымен экстирпациялау.Сәулелі терапия

Комбинирленген емі.

Соңғы жылдары жатыр денесі рагімен ауыратындардың саны өсуде.Республикамызда 1979 жылдан 2005ж аралығында эндометрий рагі 2,3 есеге өсті.Қатерлі ісіктен өлім көрсеткіші бойынша 17-ші орында. 2005 ж аурушылдық көрсеткіші 5,7%000,өлім 2,1%. Аурушылдықтың I-II сатысындағылар 78,3%.

Этиопатогенезі. Гормонғатәуелді ісіктерге нейро-эндокринді-алмасу бұзылысы маңызды. 2 патогенетикалық түрі (гормонға тәуелді,тәуелді емес).Қауіп факторы. Фонды процестер: темірлі гиперплазия, эндометриалды полиптер.Рак алды аурулары: эндометрийдің атипиялық гиперплазиясы.

Рак: аденокарцинома, аденоакантома,ашықклеткалы мезонефридті аденокарцинома,темірлі-тығызклеткалы рак,дифференцияланбаған рак.

Клиникасы. Негізгі симптом – жатырлық қансырау, меноррагия немесе метроррагия, постменопаузада қанды бөлінді,ауырсыну сезімі.Жалпы симптомы: семіру немесе жүдеу, диабет, гипертония.

Диагностикасы. Скрининг-әдіс – аспирационды эндометрий биопсиясы. Жатыр денесін және цервикалды каналды диагностикалыық мақсатта бөлек қыру. Гистероскопия и гистерография. УЗИ. КТ. МРТ.Кеуде клеткасының және іш қуысының рентгендік көрінісі.

Емі. I сатысы – жатыр және қосалқыларымен экстирпациялау (G1) немесе лимфаденэктомиямен жатырды қосалқыларымен экстирпациялау + гормонотерапия прогестмен (G2), G3 кезіңде – операциядан кейінгі дистанционды ЛТ

II сатысы – комбинирленген, сәулелі ем, комплексті ем.

III сатысы - комбинирленген, қосарлас сәулелі ем, комплексті ем

IV сатысы – паллиативті ЛТ, химиогормонотерапия

Дәріс тезистері

2005 жылы ҚР аурушаңдық 5,1%000, құрады, 14-ші дәрежелә орынды алды, ал патологиялық онкология құрамында 3-ші орынды алды. Меншікті салмағы І-ІІ сатысында 31,1%, ІV сатысында -19,8%.

Этиопатогенезі. Аналық бездің ісігі гормонтәуелділерге кіреді. Қауіп-қатер факторы: ерте менархе, ерте немесе кеш менапауза, бедеулік, жатыр миомасы, генитальдық эндометриоз, эндометридің гиперпластикалық процестері, гипофиздің жоғары гонадотроптық, жедел гиперстрогенемия, тұқым құалаушылық.

Аналық без ісігінің классификациясы: FIGO садиясы бойнша және TNM жүйесі бойынша, гистологиялық (ВОЗ). Аналық безінің ісігінің Клинико- морфологиялық ерекшеліктері. Аналық безінің қатерлі ісігінің клиникасы. Пішіні: асцитті емес және асцитті. Көбіне жиі шағымдарымен іштің төменгі жағының ауру сезімі, жәйсыз сезіну, іш көлемінің өзгеруі, тәбеттің болмауы, салмақтың төмендеуі, Мейгс синдромы( асцит, гидроторокс, кіші жамбас ісігі), Зәр шығару және асқазан ішік жолдарына да шағымданады, мено-метрораги. Диагностика. Ерте диагностикалау қиын, 80% науқастар диагностикалаудан аурудың кеш сатысында отеді. Скрининг-әдіс- УДЗ.КТ. Гастро-кольпоскопия, маммография, рентенография жасау құрсақ құысына, асқазан ішек жодарының рентгенографиясы, экскреторлық урограя. Лапароцентезді цитологиялық тексерумен жасау. Лапароскопия-томия. Ісіктердің маркерін анықтау:СА 125 ( серозды формасында). Метастазы: лимфогенді( кіші жамбастың лимфа түйіндері, парааорталық, бұғана асты), гематогендік(бауыр, өкпе, сүйек), имплантациялық(үлкен шарбы кіші жамбастың құрсақтық бөлігінде, құрсақ құысында).

Емі: хирургиялық, дәрі-дәрмектік, сәулелі. Хирургиялық- жатырды қосалқыларымен бірге экстирпациялау, үлкен шарбыны резекциялау.

І саты- жатырды қосалқыларымен экстирпация, үлкен шарбының резекциясы, құрсақ құысының биопсиясы, (G1) ІА,В,С, сонымен ІІА,В,С стадиясымен (G2,G3)- жатырды қосалқыларымен экстирпациялау, үлкен шарбының резекциясы +6 курс ПХТ. ІІІ, ІV сатысынды операция+ПХТ.

Химиятерапия (цисплатин, таксандар, топотекан, гемцитабин). Сәулелі терапия.