С. Т. Иксатова қылмыстық ҚҰҚЫҚ ерекше бөлім
Кәсіптік спорт жарыстарының және ойын-сауықтық коммерциялық конкурстардың қатысушылары мен ұйымдастырушыларын сатып алу (201-бап)
жүктеу/скачать 1.81 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бағалы қағаздарды шығару (эмиссия) тәртібін бұзу (202-бап)
- Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізіміне көрінеу жалған мәліметтер енгізу (203-бап)
- Бағалы қағаздармен жүргізілген операциялар туралы көрінеу жалған мәліметтер беру (204-бап)
- Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу ережелерін (205-бап)
- Жалған ақша немесе бағалы қағаздар дайындау немесе өткізу (206-бап)
- Сақтау
- Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп құжаттарын дайындау немесе өткізу (207-бап)
- Акцизделетін тауарларды акциздік алым маркасымен таңбалаудың тәртібі мен ережелерін бұзу, акциздік алым маркасын қолдан жасау және қайталау (208-бап)
- Экономикалық контрабанда (209-бап)
- Шетел валютасындағы қаражатты шетелден қайтармау (213-бап)
- Кеден төлемдері мен алымдарын төлеуден жалтару (214-бап)
- Банкроттық жағдайдағы заңсыз іс-әрекеттер (215-бап)
- Әдейі банкроттық (216-бап)
- Жалған банкроттық (217-бап)
- Бухгалтерлік есеп ережелерін бұзу (218-бап)
Кәсіптік спорт жарыстарының және ойын-сауықтық коммерциялық конкурстардың қатысушылары мен ұйымдастырушыларын сатып алу (201-бап) Қылмыстық кодекстің 201-баптың 1 және 2 бөліктерінде кәсіптік спорт жарыстарын және ойын-сауықтық коммерциялық конкурстардың қатысушылары мен ұйымдастырушыларын сатып алу қылмысының құрамы белгіленген. Қылмыстың тікелей объектісі-кәсіптік спорт жарыстарының және ойын-сауық коммерциялық конкурстардың ұйымдастырылуы мен оларға қатысудың тәртібін белгілейтін қоғамдық қатынастар болып табылады. Қылмыстың затына-ақша, бағалы қағаздар және мүліктік заңсыз сыйақы немесе мүліктік сипаттағы қызмет көрсетулер жатады. Объективтік жағынан қылмыс әрекет арқылы-кәсіптік спорт жарыстарының спортшыларын, спорт төрешілерін, жаттықтырушыларын, команда басшыларын, басқа да қатысушылар мен ұйымдастырушыларды, ойын-сауықтық коммерциялық конкурстардың ұйымдастырушыларын, қазылар алқасы мүшелерін сатып алу арқылы жүзеге асырылады. Сатып алу дегеніміз жоғарыда көрсетілген адамдарға кінәлының тікелей өзінің немесе делдал арқылы спорт жарыстарының немесе ойын-сауық конкурстарының қорытындысына ықпал ету мақсатымен ақша, мүлік тапсыруы немесе оларға мүліктік сипаттағы қызмет көрсетуі болып табылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен және арнаулы мақсатпен істеледі. Қылмыстың субъектісі-сатып алу әрекетін істеген кез келген жасы 16-ға толған, есі дұрыс адам. Бағалы қағаздарды шығару (эмиссия) тәртібін бұзу (202-бап) Нарықтық экономикаға көшу жағдайында мемлекеттің шаруашылық қызметінде бағалы қағаздардың айналымының рөлі арта түспек. Бағалы қағаздар белгілі құндылыққа ие бола отырып, ол ақша қаражатымен бірдей төлем немесе айналым құралы ретінде немесе заңда белгіленген басқа да қызметті атқарады. Осыған байланысты бағалы қағаздарды шығару тәртібін бұзу саласындағы әр түрлі қиянаттардың қоғамға қауіптілік дәрежесі ерекше зор. Қылмыстың объектісі-бағалы қағаздарды шығару тәртібін реттейтін қоғамдық қатынастар болып табылады. Бағалы қағаздарды шығару тәртібі Қазақстан Республикасының арнаулы заңымен белгіленген. Қылмыстың заты-эмиссиялық бағалы қағаздар. Азаматтық кодекстің 130-бабында бағалы қағаздың түрлері-облигация, вексель,чек, банк сертификаты, коносамент, акция және бағалы қағаздар қатарына жатқызылатын басқа да құжаттар деп көрсетілген. Осы қылмыстың затына тек қана нарықтық айналымға шығарылатын бағалы қағаздар ғана жатады. Мұндай бағалы қағаздардың эмитенті болып ҚР Ұлттық банкінен бағалы қағаздарды шығаруға арнаулы рұқсат-лицензия алған қаржы ұйымдары болады. Бағалы қағазға қойылатын барлық талаптарды куәландыратын ресми құжат-эмиссия проспектісі деп аталады. Қылмыстың объективтік жағы мына әрекеттерді істеу арқылы жүзеге асырылуы мүмкін: 1) Көрінеу сенімсіз ақпараты бар эмиссия проспектісін бекіту. Бұл ресми құжатқа жалғандық жасаудың бір көрінісі болып табылады. Бұл әрекетті эмитент ақпараттың көрінеу сенімсіз екендігін және оны белгілі бір зардапқа әкеліп соғатынын біле тұра эмиссия проспектісіне енгізіп, бекітеді. 2)Бағалы қағаздарды шығару жөніндегі көрінеу сенімсіз есепті бекіту. Көрінеу сенімсіз есеп жалған құжаттың бір түрі, онда бағалы қағаз шығарудың көлемі, эмиссияланған бағалы қағаздарды шығарудың саны; оларды орналастыру мерзімінің басталуы және аяқталуы; бағалы қағаздардың бағасы және оны төлеу тәртібі; эмиссияланған бағалы қағаздардан алынатын табыс; эмиссияланған бағалы қағаздарды тіркеуді жүзеге асыратын органның атауы туралы көрінеу сенімсіз мәліметтер әдейі бекітіледі. Құрылысы жағынан бұл қылмыс формальдық құрамға жатады. Қылмыс объективтік жақтың белгілерінде көрсетілген балама әрекеттердің біреуін істегеннен соң аяқталды деп танылады. Субъективтік жағынан қылмыс қасақаналықпен жасалады. Қылмыстың субъектісі-арнаулы. Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізіміне көрінеу жалған мәліметтер енгізу (203-бап) Қылмыстық кодекстің 203-бабында бағалы қағазды ұстаушылар тізіміне осы бағалы қағаздарға деген құқықтың басқа адамға ауысуына әкеп соғатын көрінеу жалған мәліметтер енгізгені үшін жауаптылық белгіленген. Қылмыстың объектісі бағалы қағаздарды ұстаушылар тізімін реттейтін қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты-бағалы қағаздар ұстауға құқық беретін құжат. Қылмыс объективтік жағынан-әрекет арқылы бағалы зағазды ұстаушылар тізіміне осы бағалы қағаздарға деген құқықтың басқа адамға ауысуына әкеп соғатын көрінеу жалған мәлімет енгізу арқылы жүзеге асырылады. Қылмыстың істелу тәсілі-көрінеу жалған мәліметті осындай тізімге енгізу арқылы бағалы қағаздарға деген құқықтың басқа адамға ауысуына әкеліп соғатын әрекеттер арқылы жүзеге асырылады.Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі. Қылмыстың субъектісі-16-ға толған, есі дұрыс адам. Бағалы қағаздармен жүргізілген операциялар туралы көрінеу жалған мәліметтер беру (204-бап) «Мүліктік пайда алу мақсатында мемлекеттік органдарға бағалы қағаздармен жүргізілген операциялар туралы ірі зиян келтірген көрінеу жалған мәліметтер бергені үшін» жауаптылық белгіленген. Қылмыстың объектісі-бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларды ретке келтіретін қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты-бағалы қағаздар. Объективтік жағынан көрсетілген қылмыс құрамы белсенді әрекет күйінде-бағалы қағаздармен жүргізілетін операциялар туралы көрінеу жалған мәліметтер беру арқылы істеледі деп сипатталған. Осыған орай қылмыстың объективтік жағы-қылмыс істеу тәсілін көрінеу жалған мәліметтер беру арқылы яғни көз бояушылықпен жүзеге асырылатыны заңда көрсетілген. Яғни бұл жерде осы мәселеге байланысты операцияларға жалған мәліметтер ауызша немесе жазбаша енгізіліп, алдау амалдары қолданылады. Қылмыс құрамы материалдық іс-әрекеттен ірі зиян келтірілуі қажет.Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен жүзеге асырылады.Қылмыстың субъектісі 16-ға толған, есі дұрыс, өзіне бағалы қағаздармен операциялар жүргізу міндеттері жүктелген адам. Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу ережелерін (205-бап) Қылмыстық кодекстің 205-бабында ірі зиян келтіріле отырылып бағалы қағаздармен операциялар жүргізу ережелерін бұзғаны үшін жауаптылық көзделген. Бұл қылмыс құрамы объективтік жағынан заңмен белгіленген бағалы қағаздармен операциялар жүргізу ережелерін бұзу әрекеттері бойынша істеледі. Қылмыс құрамы бланкетті диспозицияға негізделген. Сондықтан да қылмыс құрамын дұрыс анықтау үшін осы құрамға байланысты арнаулы заңдарды, нормативтік актілерді дұрыс басшылыққа алған жөн. Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу ережелерін бұзуға: ұсынбалы ордерлік және атаулы бағалы қағаздарды заң құжаттарына сәйкес шығармау, бағалы қағазға қойылатын талаптардың орындалмауы, бағалы қағаздардың міндетті реквизиттерін, бағалы қағаз нысанына қойылатын талаптардың т.б. бұзылуы жатады.Қылмыс құрамы тікелей қасақаналықпен жүзеге асырылады. Жалған ақша немесе бағалы қағаздар дайындау немесе өткізу (206-бап) Қылмыстың объектісі Қазақстан Республикасының ақша қаражат жүйелері болып табылады. Қылмыстың заты-ҚР Ұлттық Банктің банкноттары мен мәнеттері, мемлекеттік бағалы қағаздар, ҚР валютасындағы басқа қағаздар, шетел валютасы, шетел валютасындағы бағалы қағаздар. Объективтік жағынан іс-әрекеттер мынандай екі нысан арқылы сипатталады: 1.жалған ақша немесе бағалы қағаздарды дайындау; 2. жалған ақша мен бағалы қағаздарды сақтау; 3. Жалған ақша мен бағалы қағаздарды өткізу. Ақша немесе бағалы қағаздарды дайындау толық немесе ішінара жүргізілуі мүмкін. Дайындау тәсілі қылмысты саралауға әсер етпейді.Дайындау әрекеттері қолдан немесе техника құралдарын пайдалану арқылы (баспаханалық тәсілмен, ротапринт, ксерокөшірме арқылы суреттерін қолдан жасау т.б.) жүзеге асырылады. Егер жалған ақша немесе бағалы қағаз дөрекі әдістермен жасалып, оның түп-нұсқасына көрінеу сай келмесе, нәтижесінде мұндай жалған дүниені жаппай таратуға мүмкіндік жойылса, онда кінәлының әрекеті нақты жағдайларға байланысты алаяқтық ретінде саралануы мүмкін. Жалған ақша бағалы қағаздардың біреуін болса да дайындау осы қылмыстың аяқталғанын білдіреді. Жалған ақша немесе бағалы қағаздардың біреуін болса да дайындау осы қылмыстың аяқталғанын білдіреді. Жалған ақша немесе бағалы қағаздарды айналымға шығару оны өткізу деп танылады. Сақтау деп дайындалған жалған ақша мен бағалы қағаздарды өткізгенге дейін өз иелігінде ұстап тұруды айтамыз. Өткізу-жалған ақша немесе бағалы қағаздарды төлем құралы ретінде пайдалану, айырбастау, сыйға беру, атқарылған жұмыс немесе қызмет көрсету ақысы ретінде төлеу әрекеттерін жүзеге асыру арқылы көрініс табуы керек. Осы көрсетілген әрекеттердің біреуін істеу арқылы жалған ақша немесе бағалы қағаздардың біреуін өткізсе қылмыс аяқталған деп табылады. Қылмыс тікелей қасақаналықпен және арнаулы мақсатпен істеледі. Қылмыстың субъектісі-жалпы субъект 16-ға толған, есі дұрыс кез келген адам. Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп құжаттарын дайындау немесе өткізу (207-бап) Жалған төлем карточкаларына, сондай-ақ бағалы қағаздар болып табылмайтын өзге де төлем және есеп айырысу құжаттарын өткізу мақсатымен дайындау немесе өткізгені үшін қылмыстық жауаптылық белгіленген. Қылмыстың тікелей объектісі-төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп құжаттарын дайындауды, айналымға шығаруды реттейтін қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты-төлем және есеп карточкалары, бағалы қағаз болып табылмайтын өзге есеп айырысу құжаттары. Төлем және есеп карточкалары банктегі ағымдағы есеп, банк ашқан банк клиенттеріне берілген төлем құжаттары болып табылады. Өзге есеп құжаттарына (бағалы қағаз болып табылмайтын)-түрлі аккредитивтер, авизо, төлем тапсырмалары және осыларға теңестірілген заңмен белгіленген құжаттар жатады. Қылмыс объективтік жағынан мына нысандардағы іс-әрекеттерді жасау арқылы сипатталады: 1)жалған төлем және есеп карточкаларын дайындау; 2) осы заттарды өткізу. Қылмыс осы әрекеттердің біреуін істеген уақыттан бастап аяқталған деп табылады. Өйткені бұл қылмыс формальдық құрамға жатады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен және арнаулы мақсат-жалған төлем карточкаларын, өзге есеп құжаттарын дайындау немесе өткізуді басшылыққа ала отырылып істеледі. Қылмыстың субъектісі 16-ға толған, кез келген адам. Акцизделетін тауарларды акциздік алым маркасымен таңбалаудың тәртібі мен ережелерін бұзу, акциздік алым маркасын қолдан жасау және қайталау (208-бап) Едәуір зиян келтіруге әкеп соққан акцизделетін тауарларды акциздік алым маркасымен таңбалаудың тәртібі мен ережелерін бұзу,акциздік алым маркасын қолдан жасау немесе алу, сол сияқты оларды пайдалану немесе өткізу әрекеттері үшін жауаптылық белгіленген. Қылмыстың объектісі акциздік алым маркасымен таңбалаудың акциздік алым маркаларын дайындау, пайдалану, өткізу тәртібін реттейтін қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты-акциздік алым маркалары. Акциз жанама салықтың бір түрі. Көбінесе көпшілік қолды тұтыну тауарларын, сонымен бірге коммуналдық, көліктік басқа да кең тараған қызметтерге салынатын салықтың бір түрі. Ол тауар бағасының немесе көрсетілген қызметтер үшін белгіленген тарифке кіреді, сөйтіп ол табыс көзіне айналады. Осыған байланысты салықтың осы түрін төлегендерге акциздік алым маркалары беріледі.Қылмыстың объективтік жағы бірнеше әрекеттерді істеумен сипатталады. 1)едәуір зиян келтіруге әкеп соққан акцизделетін тауарлардың акциздік алым маркасымен таңбалаудың тәртібі мен ережесін бұзу. Едәуір зиян он айлық есептік көрсеткіштен жүз есе алатын соманы айтамыз; 1)акциздік алым маркаларын қолдан дайындау; 2)осындай акциздік маркаларды алу; 3)сол сияқты қолдан жасалған акциздік маркаларды пайдалану; 4) қолдан жасалған акциздік маркаларды өткізу. Құрылысы жағынан қылмыс материалдық құрамға жатады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен және мақсатпен жасалады. Экономикалық контрабанда (209-бап) Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан кеден бақылауын жанай немесе одан жасырын, не құжаттарды немесе кедендік теңдестіру құралдарын алдап пайдалану арқылы тауарларды немесе өзге де заттарды осы Кодекстің 250-бабында көрсетілгендерін қоспағанда, не декларацияланбаумен немесе күмәнді декларациялаумен ұштасқан кедендік шекарадан өткізуге тыйым салынған немесе өткізу шектелген, кедендік шекара арқылы өткізудің арнайы ережелері белгіленген тауарларды, заттар мен құндылықтарды ірі мөлшерде өткізу экономикалық контрабандының түсінігін береді. Экономикалық контрабандының тікелей объектісі кеден шекарасынан өткізілетін тауарлар мен заттарды реттейтін қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты- 250-бапта көрсетілгендерден басқа тауарлар мен өзге заттар болып табылады. Осы тауарлар мен өзге заттарды, құндылықтарды ірі мөлшерде кедендік шекарадан өткізген әрекеттер осы қылмыстың құрамын құрайды. Қылмыс объективтік жағынан мына іс-әрекеттерді істеумен сипатталады: экономикалық котрабанда заттарын кеден шекарасынан өткізу, қылмыс жасау орны-ҚР кедендік шекарасы; қылмыс істеу тәсілдері-котрабанда заттарын кеден бақылауынан жасырын, не құжаттарды немесе кедендік теңдестіру құралдарын алдап пайдалану, не декларацияланбаған немесе күмәнді декларация алумен ұштасқан, кедендік шекарадан өткізуге тыйым салынған немесе өткізуі шектелген, кедендік шекара арқылы өткізудің арнаулы ережелері белгіленген тауарлар мен құндылықтарды ірі мөлшерде өткізу. ҚР кедендік шекарасынан кеден бақылауын жанай немесе одан жасырын түрде өтуге (әртүрлі тәсілдерді қолданып заттарды жасырын өткізу, кеден шекарасын сырт айналып кету, бір затқа екінші бір затты қосып ізін жасыру т.б.) жатады. Құжаттарды немесе кедендік теңдестіру құралдарын алдап пайдалануға кеден органдарына әртүрлі жалған құжаттар немесе теңдестіру құралдарын көрсету, көрінеу жалған құжаттарды қолдан жасау арқылы кеден шекарасынан өтуге тырысу немесе заңсыз жолмен алынған құжаттар мен теңдестіру құралдарын алдап пайдалануға тырысулар жатады. Декларацияланбаған немесе күмәнді декларацияланумен ұштасқан әрекеттерге-декларациялануға міндетті тауарлар мен құндылықтарды кеден декларациясына енгізбеу; кеден декларациясына жалған мәлімет енгізулер жатады. Кедендік шекарадан өткізуге тыйым салынған немесе өткізуге шектелген тауарлардың тізімі арнаулы нормативтік актілермен реттеледі. Кедендік шекара арқылы өткізудің арнайы ережелері де сондай тәртіппен реттеледі. Қылмыс құрылысы жағынан формальдық құрамға жатады. Жоғарыда көрсетілген заңсыз әрекеттер тауарларды, заттарды, құндылықтарды ірі мөлшерде контрабандалық жолмен өткізумен ұштасса қылмыс аяқталған деп танылады. Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі. Қылмыстың субъектісі 16-ға толған, есі дұрыс адам. Шетел валютасындағы қаражатты шетелден қайтармау (213-бап) Қылмыстық кодекстің 213-бабы бойынша: ұйым басшысының ҚР заңдарына сәйкес ҚР уәкілетті банкіндегі шоттарға міндетті түрде аударылуға жататын шетел валютасындағы қаражатты шетелден ірі мөлшерде қайтармауы-қылмыс болып табылады. Қылмыстың тікелей объектісі-мемлекеттің сыртқы экономикалық қызметін реттейтін қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты-шетел валютасы. Шетел валютасы дегеніміз басқа мемлекеттердің ақша жүйесінде айналымға шығарылған банкноттары болып табылады. Олар мысалы АҚШ-та-доллар. Англияда-фунт стерлинг, ГФР-де неміс маркасы т.б. Бұл қаражаттар ҚР уәкілетті банкіндегі шоттарға аударылуға жататын болса, бірақ солай етілмей шетелде қалып қойса, онда ол қылмыс құрамының заты болып қарастырылады. Бұл ретте қылмыстық жауаптылықтың негізгі шарты-қайтарылмаған шетел валютасы ірі мөлшерде болуы қажет. Қылмыстың объективтік жағы шетелден аударылуға жататын шетел валютасын қайтармау, яғни әрекетсіздік арқылы сипатталады. Егер шетелдік ұйымның теріс әрекеттерінен (мысалы коммерциялық алаяқтықтан) басқа көрсетілген валюталар басқа мақсаттарға жұмсалса немесе ондай қаражаттарды табу мүмкіндігі болмаса, онда адамды осы қаражатты шетелден қайтармады деп жазықсыз жазғыруға негіз жоқ. Қылмыстың объективтік жағының тағы бір белгісі шетелден қайтарылмаған валютаның мөлшері болып табылады. Заңда ол ірі мөлшер деп көрсетілген. Қылмыс шетел валютасындағы қаражатты қайтармаған уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Осыған орай арнаулы нормативтік актілер мен басқадай ресми құжаттар негізінде валюталық қаражатты шетелден қайтарудың мерзімін дәлме-дәл анықтау қажет. Қылмыс субъективтік жағы-тікелей қасақаналық. Қылмыстың субъектісі-арнаулы ұйым басшысы. Кеден төлемдері мен алымдарын төлеуден жалтару (214-бап) Ірі мөлшерде кеден бажын, салықтарды, кеден алымдарын, лицензия бергені үшін алынатын алымдарды немесе басқа кедендік төлемдерді төлеуден жалтарғаны үшін қылмыстық жауаптылық көзделген. Қылмыстың объектісі мемлекеттік кеденді реттеу саласында қалыптасқан қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты-кеден төлемдері мен алымдары. Объективтік жағынан қылмыс әрекетсіздік арқылы-кеден төлемдері мен алымдарын төлеуден жалтару арқылы жүзеге асырылады. Бұл жерде төлемдер мен алымдарды төлеуден жалтарудың тәсілдері сан қилы болуы мүмкін. Олар алдау әрекеттері: кеден декларациясына көрінеу жалған мәліметтер енгізу; жалған құжаттарды пайдалану т.б. әрекеттер, қылмысты саралау үшін мұндай тәсілдердің маңызы жоқ, бірақ бұлар жаза тағайындағанда еске алынуы мүмкін. Қылмыс құрамы формальдық, ол төлемдер мен алымдарды төлеуден жалтарған уақыттан бастап аяқталған деп саналады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істеледі. Қылмыстық ниет-пайдакүнемдік. Қылмыстың субъектісі-кеден төлемдері мен алымдарын төлеуге міндетті кез келген 16-ға толған,есі дұрыс адам. Банкроттық жағдайдағы заңсыз іс-әрекеттер (215-бап) Жеке кәсіпкердің немесе заңды тұлғалардың соттың банкрот деп тануының негізгі және тәртібі немесе олардың өзін ерікті түрде банкрот деп жария етуі, сондай-ақ банкрот болған заңды тұлғалардың қызметін тоқтату мәселелері ҚР «Банкроттық туралы» арнаулы Заңы арқылы реттеледі.Жеке кәсіпкерді немесе заңды ұйымды сот шешімімен банкрот деп жариялау және оларды жабу, тарату процесінде кейбір адамдар әр түрлі қиянаттар мен заңсыз іс-әрекеттер жасап, азаматқа, ұйымға, мемлекетке ірі зиян келтірілуі мүмкін. Мұндай ретте олардың іс-әрекеті қылмыс деп танылуы мүмкін. Қылмыстың тікелей объектісі-банкроттық жағдайдағы несие берушілердің талаптарын қанағаттандыруды реттейтін қоғамдық қатынастар. Объективтік жағынан қылмыс мынандай іс-әрекеттер нысанын істеу арқылы жүзеге асырылады.
Қылмыстың нақты жасалу нысандарына қарап қылмыстың заты- мүлік, мүліктік міндеттеме, мүлік туралы мәліметтер, бухгалтерлік және өзге де құжаттары болуы мүмкін. Іс-әрекет белсенді әрекет күйінде (беру иеліктен шығару, жою, бұрмалау) немесе әрекетсіздік нысанда (мүліктік міндеттемелерді немесе мүлік жөніндегі өзге де ақпаратты жасыру) арқылы жасалады. Құрылысы жағынан бұл қылмыс материалдық құрамға жатады. Осы қылмыс құрамының объективтік жағының міндетті белгісі- қылмыстың істелу жағдайы болып табылады. Бұл несие берушілердің талабын қанағаттандыра алмайтын банкроттық немесе банкроттықты күн ілгері білу жағдайында істелген әрекет. Қылмыс ірі зиян келтірілген уақыттан аяқталған деп танылады. Бұл зиян азаматтарға, ұйымдарға, мемлекетке келтірілуі мүмкін. Зиян осы жоғарыда көрсетілген кез келген адамға, сондай-ақ міндетті төлемдерді алмаған жағдайда немесе несие беруші болып табылған ретте мемлекетке де келтірілуі мүмкін. Субъективтік жағынан қылмыс қасақаналықтың екі түрімен (тікелей немесе жанама) жүзеге асырылады. Қылмыстың субъектісі-арнаулы, ол ұйымның басшысы немесе меншік иесі, не жеке кәсіпкер. Қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі. Өйткені ұйым басшысы немесе меншік иесі жекелеген несие берушілердің талабын заңсыз қанағаттандыра отырып, басқа несие берушілерге мүліктік залал келтіретінін сезеді жәнке сол зардаптың болуын тілейді (тікелей қасақаналық) немесе соған саналы түрде жол береді немесе бұған немқұрайды қарайды (жанама қасақаналық) Қылмыстың субъектісі-ұйым басшысы, не меншік иесі немесе жеке кәсіпкер. Әдейі банкроттық (216-бап) Әдейі банкроттық, яғни коммерциялық ұйым басшысының немесе меншік иесінің, сондай-ақ жеке кәсіпкердің жеке мүддесі немесе өзге адамдардың мүддесі үшін төлем қабілетсіздігіне қасақана жасауы немесе ұлғайтуы ірі зиянға немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соғуы-деп берілген. Объективтік жағынан көрсетілген қылмыс құрамы: 1) қылмысты әрекет күйінде; 2) ірі зиян немесе өзге де ауыр зардаптар келтіру арқылы; 3) іс-әрекет пен зардаптың арасындағы себепті байланыс арқылы сипатталады. Қылмысты әрекет әдейі банкроттық жағдайында жасалады. Әдейі банкроттық дегеніміз қасақана төлем қабілетсіздігін жасау немесе ұлғайту (зиянды мәмілелер жасау, бухгалтерлік есепті шатастыру, ақша қаражатын ұйым мүддесінен тысқары жағдайларға жұмсау) болып табылады. Әдейі банкроттықтан келген ірі зиянға-несие берушілердің, акциз иелерінің, басқа да контрагенттің экономикалық, қаржы жағдайын елеулі түрде күйзелту әрекеттері, ал өзге де ауыр зардаптарға әдейі банкроттықтың әсерінен көптеген қызметкерлердің жұмыссыз қалуы, маңызды мемлекеттік немесе қоғамдық шаралардың іске аспай қалуы, несие берушінің ауыр күйзеліске, ауруға шалдығуы т.б. жатады. Қылмыс құрамы-материалдық. Қылмыс заңда көрсетілген ірі зиян немесе өзге де ауыр зардаптар орын алған жағдайда аяқталған деп табылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей немесе жанама қасақаналықпен жүзеге асырылады. Осы қылмыстың құрамының субъективтік жағының міндетті белгісі-қылмыстық ниет болып табылады. Қылмыстың субъектісі-арнаулы; коммерциялық ұйым басшысы немесе меншік иесі, жеке кәсіпкер. Жалған банкроттық (217-бап) Осы бапта коммерциялық ұйым басшысының немесе меншік иесінің, сондай-ақ жеке кәсіпкердің несие берушіге тиесілі төлемдерін кейінге қалдыру немесе бөліп-бөліп төлеу немесе борышын азайту, сол сияқты борышын төлемеу үшін несие берушілерді жанылыстыру мақсатында өзінің дәрменсіздігі туралы көпе-көрінеу жалған хабарлауы, егер бұл әрекет ірі зиян келтірсе-жалған банкроттық болып табылады деп белгіленген. Қылмыстың объективтік жағы мынадай 3 түрлі белгілермен сипатталады:
Бұл жерде әрекет-жалған банкрот деп жариялау, яғни өзінің дәрменсіздігі туралы көпе-көрінеу жалған хабарлау арқылы көрініс табады. Қылмыс құрамы-материалдық. Заңда көрсетілген ірі зиян келтіру орын алған кезден бастап ол аяқталған деп танылады. Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен және арнаулы банкроттықты жариялай отырып несие берушілерге ірі зиян келтіретінін сезеді және бұл зиянның болатынын күні бұрын біледі және оның болуын белгілі бір мақсатты басшылыққа ала отырып тілейді. Бұл мақсат несие берушілерді жаңылыстыру болып табылады. Қылмыстың субъектісі: коммерциялық ұйым басшысы немесе меншік иесі, сондай-ақ жеке кәсіпкер. Бухгалтерлік есеп ережелерін бұзу (218-бап) Бухгалтерлік есеп жүргізуге уәкілетті адамның заңдарда көзделген мәліметтерді құжаттаудан жалтаруы не осы адамның есепке алу немесе есеп беру құжаттарына ұйымның шаруашылық және қаржы қызметі туралы көпе-көрінеу жалған ақпаратты енгізуі, сондай-ақ ірі зиян келтірген қаржы және басқа есепке алу немесе есеп беру құжаттарын оларды сақтау мерзімі аяқталғанға дейін жойғаны үшін қылмыстық жауаптылық көрсетілген. Қылмыстың объектісі-бухгалтерлік есеп ережелерін реттейтін қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты-бухгалтерлік есеп жүргізу құжаттары. Қылмыс объективтік жағынан іс-әрекеттер, қылмыстық зардап және себепті байланыс белгілері бойынша сипатталады. Бұл жерде әрекет: 1) бухгалтерлік есеп жүргізуге уәкілетті адамның заңдарда көзделген мәліметтерді құжаттардан жалтаруы; 2)есепке алу немесе есеп беру құжаттарына көпе-көрінеу жалған ақпарат енгізуі; 3) есепке алу немесе есеп беру құжаттарын сақтау мерзімі аяқталғанға дейін жоюы арқылы жүзеге асырылады. Бұл әрекеттер бухгалтерлік есеп-қисап құжаттарына әр түрлі жалғандықтар жасау арқылы жүзеге асырылады. Заңда есепке алу немесе есеп беру құжаттарын сақтау мерзімі белгіленген, оны сақтау мерзімі өткенше жоюға жол берілмейді. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей немесе жанама қасақаналықпен істеледі. Қылмыстық ниет әр түрлі болуы мүмкін, оның іс-әрекетті саралауға қатысы жоқ, тек жаза тағайындағанда ғана еске алынады. Қылмыстың субъектісі арнаулы-бухгалтерлік есеп жүргізуге уәкілетті адам. жүктеу/скачать 1.81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|