Сабақ жоспары Пәннің аты: Физика Сабақ өткізілетін күн Сабақ өткізілетін топ, курсы, мамандығы

1. 
   Оқушылардың өзіндік ізденіс жұмыстары: Рентген сәулесінің медицинада қолданылуы.
   
2. 
   Есеп шығару: А.П.Рымкевичің «Физика есептерінің жинағы» № 1131, 1132, 1134, 1136
   

• 
  Жарық кванттары.
  
• 
  Фотоэффект. Ішкі және сыртқы фотоэффект.
  
• 
  Фотоэффект заңдары.
  
• 
  Жарық қысымы.
  

Атомдар энергияны үздіксіз шығарып тұрмайды, оны жеке үлестер және кванттар түрінде шығарады. Әрбір үлестің энергиясы E=h* формуласыменанықталады.

Мұндағы h=6,63*10 Дж*с=4,1410^-15эВ*с - Планк тұрақтысы деп аталады, -жарықтың жиілігі.

Электромагниттік энергия жеке жұтылады. Бұл- фотоэффект құбылысымен түсіндіріледі.

Фотоэффект құбылысын тәжірибе үзінде алғаш зерттеп, заңдылықтарын тағайындаған орыс ғалымы А.Г.Столетов. Бұл құбылысты зерттеуде Герцтің шәкірті, неміс ғалымы Ф.Ленард, американ ғалымдары Р.Э. Миллекен үлкен үлес қосты.

Фотоэффект теориясының шығу кезеңдері:

• 
  Жарық табиғаты жөніндегі 1887 жылы неміс ғалымы Генрих Герцтің кванттық құбылысы;
  
• 
  1888 жылғы орыстың көрнекті ғалымы А.Г.Столетов тәжірибесі;
  
• 
  1905 жылғы ағылшын ғалымы А.Эйнштейннің теориясы;
  

1. 
   Макс Планк гипотезасы қалай тұжырымдалады? (Планк электромагниттік сәулелену үздіксіз емес, жеке энергия үлестері – кванттар түрінде шығарылады)
   
2. 
   Әр кванттың энергиясы неге тең? (Әр кванттың энергиясы жиілікке пропорционал: E=hv)
   
3. 
   Планк тұрақтысы неге тең? (h=6,63·10^-34Дж·с)
   
4. 
   Фотон дегеніміз не? (Фотон дегеніміз – жарық кванты. Фотон деп кез келген жарық толқындарын айтуға болады.)
   
5. 
   Фотон қандай бөлшек? (Фотон – элементар бөлшек)
   

Оқушылардың жаңа сабақта алған білімдерін пысықтау, сабаққа белсенді қатысқан оқушыларды мадақтау.

1. Оқушылардың өзіндік ізденіс жұмыстары: Фотосинтез және фотографиялық процесс

2. Есеп шығару: А.П.Рымкевичің «Физика есептерінің жинағы» № 1117, 1118, 1123, 1126
10. Әдебиеттер:

1. 
   Конграт Б.А., Кем В.И., Қойшыбаев Н. ФИЗИКА /Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытына арналған оқулық/ -Алматы:Мектеп,2006
   
2. 
   Мякишев Г.Я., Буховцев Б.Б. ФИЗИКА / Орта мектептің 10-11 сыныптарына арналған оқулық/ - Алматы: Мектеп: 2001
   
3. 
   Рымкевич А.П. Физика есептерінің жинағы. Алматы: Рауан, 1998г
   

Атомдар энергияны үздіксіз шығарып тұрмайды, оны жеке үлестер және кванттар түрінде шығарады. Әрбір үлестің энергиясы E=h* формуласыменанықталады.

Мұндағы h=6,63*10 Дж*с=4,1410^-15эВ*с - Планк тұрақтысы деп аталады, -жарықтың жиілігі.

Электромагниттік энергия жеке жұтылады. Бұл- фотоэффект құбылысымен түсіндіріледі.

Фотоэффект құбылысын тәжірибе үзінде алғаш зерттеп, заңдылықтарын тағайындаған орыс ғалымы А.Г.Столетов. Бұл құбылысты зерттеуде Герцтің шәкірті, неміс ғалымы Ф.Ленард, американ ғалымдары Р.Э. Миллекен үлкен үлес қосты.

Фотоэффект теориясының шығу кезеңдері:

• 
  Жарық табиғаты жөніндегі 1887 жылы неміс ғалымы Генрих Герцтің кванттық құбылысы;
  
• 
  1888 жылғы орыстың көрнекті ғалымы А.Г.Столетов тәжірибесі;
  
• 
  1905 жылғы ағылшын ғалымы А.Эйнштейннің теориясы;
  

	А.Г.Столетов тәжірибесі Фотоэффект; Фотоэлектрондар; Фототок	Электрондық оқулық бойынша фотоэффект теориясын түсіндіру.
	Ток күшінің кернеуге тәуелділігі Қаныққан фототок; Тежеуіш кернеуъ

1905 жылы Энштейн фотоэффектіге түсініктеме берді. Энергияның жұтылған үлесі hv металдан электрондарды шығаратын және оған кинетикалық энергия hv=A+mυ²/2 беретін А шығу жұмысын атқаруға жұмсалады. Егер жарық жиілігі ν< ν_min болса, онда фотоэффект байқалмайды. Мұндағы v_min =A / h фотондардың қызыл шекарасы деп аталады.

Жарықтың шығуы және жұтылуы кезінде корпускулалық қасиеттері байқалады. Жарық бөлшегі жарық кванты немесе фотон деп аталады. Фотон энергиясы E=hv=ћω формуласымен анықталады. Мұндағы ћ=h/2π=1,05*10 Дж*с, ал ω - циклдік жиілік. Фотонның p импульсі p=h/λ формуласымен анықталады.

Толқынның электр өрісінің әсерінен денедегі электрондар тербеліс жасайды да, электр тогы пайда болады. Бұл ток электр өрісі кернеулігінің бойымен бағытталады. Реттелген қозғалыстағы электрондарға магнит өрісі тарапынан толқынның таралу бағытына қарай бағытталған Лоренц күші F әсер етеді. Бұл жарық қысымының күші болып табылады. Жарық қысымын алғаш рет орыс физигі Петр Николаевич Лебедев 1900 жылы өлшеді. Кванттық теория тұрғысынан алғанда фотондар жұтылғанда олардың денеге беретін импульстерінің нәтижесінде қысым көрініс береді. Яғни жарық бөгеттерге қысым түсіреді.

Заттың жарықты жұтуы жарықтың химиялық әсерімен қарбалас өтеді. Өсімдіктердің жасыл жапырақтарында және көптеген микроорганизмдерде ең маңызды химиялық реакциялар жарықтың әсерімен өтеді. Жапырақтар атмосферадан көмірқышқыл газын жұтады да, ол болса көміртегі мен оттегіне ыдырайды. Фотосинтез процесінің мәні осында.

Фотоэффект заңдары:

1-ші заңы:

Жарықтың металл бетінен 1с ішінде ыршытып шығаратын электрондардың мөлшері сол уақыт ішінде жұтылатын жарық толқындарының энергиясына тура пропорционал болады.