Сабақ мақсаты: оқушылардың физиологиялық дамуы жайлы мәліметтер беру Сабақ жоспары
Гомеостаз және организм қызметінің реттелуі
жүктеу/скачать 161.56 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Өздігінен реттелу
- Гуморальдық реттелу
- Нервтік жолмен реттелу
- Негізгі әдебиеттер
| 4. Гомеостаз және организм қызметінің реттелуі. Қандай организм болмасын белгілі бір тіршілік ету жағдайын талап етеді. Ондай жағдайға даму процесінде бейімделеді. Организм клеткалардың тіршілік ету ортасы ішкі орта деп аталады. Организмнің ішкі ортасына клеткалар тікелей жанасатын қан, лимфа, ұлпа сұйықтығы жатады. Ішкі ортаның химиялық құрамы мен физикалық қасиеттерінің тұрақтылығы гомеостаз деп аталады. Ол қан айналу, тыныс алу, асқорыту, зәр шығару және басқа да жүйелердің жұмысын тұрақты қолдап, биологиялық белсенді заттарды қанға бөлу нәтижесінде клеткалар мен организмдердің өзара қарым- қатынасын қамтамасыз етеді.
Өздігінен реттелу- қандай болмасын физиологиялық немесе биологиялық көрсеткіштерді анықтап, қолдап тұратын биологиялық жүйенің қасиеті. Өздігінен реттелу механизмі арқылы адамда қан қысымының мөлшері, дене температурасы, қанның химиялық және физикалық қасиеті біршама тұрақты болады. Гуморальдық реттелу – организмнің сұйықтық ортасы арқылы (қан, лимфа, ұлпа сұйықтығы) клеткалардан, ұлпалардан және организмнен бөлінетін биологиялық белсенді заттардың әсеріне байланысты организмдегі тіршілік әрекеті процестерінің бірі. Нервтік жолмен реттелу- эволюция процесінде, организмнің даму және күрделену жағдайына орай, оның жеке бөлімдерінің арасындағы байланысты жүзеге асыруда және оның барлық қызмет әрекетін қамтамасыз етуге нерв жүйесі жүзеге асырады. Нерв жүйесі барлық клеткалармен органдарды біріктіріп, олардың қызметін өзгертіп, реттеп отырады. Негізгі әдебиеттер: Дүйсембин Қ.Д., Алиакбарова З.М. Жасқа сай физиологиясы және мектеп гигиенасы (оқулық). –Алматы, «Дәуір», 2003. 400б. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы (оқулық). –Алматы, 2002. -348б. Безруких М.М., Сонькин В.Д., Фарбер Д.А. Возрастная физиология.-М., Издательский центр «Академия». -2007. -416с. Химич Г.З., Суркова О.А. Возрастная физиология и эволюция. –Павлодар. -2006. -372с. Айзман Р.И., Ширшова В.М. Избранные лекции по возрастной физиологии и школьной гигиене. Новосибирск: Сибирское университетское издательство. -2002. -134с. Сапин М.Р., Брыксина З.Г. Анатомия, физиология детей и подростков. –М.: Академия, 2007. -432с. Балгимбеков Ш.А., Ташенова Г.К., Нуркенов Т.Т. Курс лекций по возрастной физиологии и школьной гигиене. –Алматы. -2012. -104с. жүктеу/скачать 161.56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|