Сабақ соңында студент қабілетті болады: Дəрілердің өнеркəсіптік өндірісін ұйымдастырудың негізгі қағидаларын зерттеу. ҚТ
жүктеу/скачать 4.65 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сұйық заттардың ерітінділері
Сұйықтықтар бір-біріне қатысты əр түрлі араластыру қабілетін анықтайды (өзара еру): толық ерімейтіндіктен жəне кез-келген сандық қатынаста араласуға дейін. Сулы ерітінділер түрінде əдетте өзара ерігіштігі бар сұйық дəрілік заттар қолданылады, бірақ суда ерігіштігі шектеулі заттар да тағайындалуы мүмкін. Полярлық қосылыстар еріген жағдайда полярлық молекулалардың гидратациясы жəне олардың ерітіндідегі бос гидратталған иондарға диссоциациялануы орын алады мысалы, сулы ерітінділерде бос гидратталған н+ жəне С1 иондарына диссоциацияланатын НС1 молекулалары осылай əрекет етеді Суда бейорганикалық қышқылдар еріген кезде жылудың бөлінуі байқалады. Мысалы, h3so4 еру жылуы +22,07 ккал/(г - моль), ns1 +17,94 ккал/(г • моль), HNO3 +7,95 ккал/(г • моль). Осы жағдайлардың барлығында гидратацияның оң əсері молекулалық ассоциациялардың ыдырауының теріс жылу əсерінен едəуір жоғары екені анық. Этил спирті суда еріген кезде де осындай көрініс бар. Сұйықтықтағы сұйықтықтарды еріту кезінде сұйықтықтағы қатты заттарды ерітуге қарағанда, жалпы көлемнің ұлғаюы немесе азаюы байқалады. Жалпы көлемнің ұлғаюы əдетте молекулалық ассоциациялардың бұзылуына байланысты. Жалпы көлемнің төмендеуі (қысу, концентрация) көбінесе аралас сұйықтықтар арасында қосылыстардың пайда болуынан болады. Ерітінді көлемінің өзгеруі, егер ол пісіру кезінде өзін-өзі салқындатудан немесе өзін-өзі жылытудан туындаса, уақытша болып табылады жəне ерітінділерді көлемі бойынша дайындау кезінде ескерілуі керек. Алғаш рет диффузиялық еріту механизмін а. н. Шукарев 1896 жылы сипаттаған. бұл теңдеу бойынша процестің жылдамдығы концентрация мен фазалық беттің айырмашылығына байланысты, қатты денелердің еруі туралы қазіргі теория гетерогенді кинетика ретінде осы процестің идеясынан туындайды. фазааралық процестер (химиялық). Бұл теория ғалымдар А. Б. Здановский, М. Товдин, о. Брама жəне т. б. диффузиялық-кинетикалық теорияның бастапқы позициясы шекаралық диффузиялық қабаттың болуы жəне оның процесс жылдамдығының өзгеруіне əсер етуі керек. Еріту процесінің кинетикасы келесідей сипатталады теңдеу: мұндағы D-диффузия коэффициенті; H-фазааралық процестің жылдамдық коэффициенті; шекаралық диффузиялық фазааралық жылдамдық коэффициенті процесс шекаралық диффузиялық қабаттың тиімді қалыңдығы, м; S-қатты фазаның беті, мг; С0-қаныққан ерітіндінің концентрациясы, кг / м3; Ct-қазіргі уақытта ерітіндінің концентрациясы, кг / м; -- - бірлікте еріген зат мөлшері уақыт (еру жылдамдығы), кг / с; Б-еріту реакциясының реті. Суда барлық дерлік дəрілік заттар үшін ол бірлікке тең (ерудің кинетикалық аймағы). Сұйық фазаның тұрақты көлеміндегі KV еру жылдамдығының константасы Еріту түрлері Диффузиялық жəне кинетикалық (фазааралық) механизмдердің арақатынасына байланысты үш негізгі түрі болуы мүмкін еріту: 1. Диффузиялық сағат . D / 8, яғни Kv - > D / 5; 2. Кинетикалық ж n-D / 5 " т 'е - - К' 1 / ™ > ж- 3. Диффузиялық-кинетикалық, фазааралық жəне диффузиялық процестердің жылдамдық коэффициентінің мəндері салыстырмалы болған кезде. Өндірісте ерітуді сұйық фазаны араластыру арқылы диффузиялық процестерді жеделдете отырып, кинетикалық аймақта жүргізген жөн. Дегенмен, баяу жəне қиын еритін заттар үшін фазааралық процесс тіпті қарқынды араластыру кезінде де орын алады. Қатты денені сулау бетінің полярлығына жəне еріткішке байланысты. Беттің гидрофильді жəне гидрофобты қасиеттері ауаның, ылғалдың немесе қоспалардың адсорбциясы арқылы өзгеруі мүмкін. Еріткіштің кеуектерге сіңуі мен енуіне беттің кеуектілігі мен кедір-бұдырлығы, кристалдық тор ақаулары мен микрокректердің болуы да əсер етеді. Ылғалдылықты арттыру жəне адсорбцияның алдын алу үшін ұсақтауды еріткіш ортада жүргізген жөн, кейде беттік белсенді заттар қосылады. Ылғалданған кезде жанасқанда, қатты фаза мен еріткіштің молекулалары немесе иондары өзара əрекеттесіп, сəйкес сольваттар немесе олардың ассоциациялары түзе бастайды. Қасиеттері мен құрылымына жақын еритін жүйелерде, мысалы, гомологиялық қатардағы қосылыстар немесе изомерлер бір-бірімен əрең əрекеттеседі, еріген заттар мен еріткіштің қасиеттері сақталады, ерітіндідегі заттың концентрациясы ғана өзгереді жəне агрегаттық күй өзгеруі мүмкін. Алайда, көбінесе еріткіш пен қатты заттардың беткі молекулалары арасында сутектік байланыстар түзіліп, дипольаралық өзара əрекеттесу жүреді. Бұл əр түрлі тұрақтылық дəрежесімен байланысты кешендер болып табылатын сольваттардың пайда болуына əкеледі жəне . кешендер мен молекулалардың иондарға диссоциациялануы. Мұндай ерітінділерде еріген зат пен еріткіш бастапқы күймен салыстырғанда өзгерген күйде болады. жүктеу/скачать 4.65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|