Сабақ соңында студент қабілетті болады: Дəрілердің өнеркəсіптік өндірісін ұйымдастырудың негізгі қағидаларын зерттеу. ҚТ

Курс: 3
Пəн: Дəрілердін өндірістік технологиясы
Сабақ №4
Медициналық ерітінділер. Ерігіштік диффузионды-кинетикалық процесс ретінде. Ерітінділерді
тазарту əдістері. Сулы ертітінділерді дайындау технологиясы. Стандартизациясы. Сулы
ерітінділерді сұйылту жəне қоюлату əдістері.
Тезистер:
Ерітінділер-еріткіштен жəне онда иондар немесе молекулалар түрінде таралған бір
немесе бірнеше компоненттерден тұратын сұйық біртекті жүйелер.
Медициналық ерітінділер əртүрлі қасиеттерімен, құрамымен, алу жəне тағайындау
əдістерімен ерекшеленеді. Олар негізінен денсаулық сақтау министрлігінің дəріханалық басқару
жүйесінің фармацевтикалық өндірістерінде жасалады. Химиялық реакцияларды жүргізуді
көздейтін жеке ерітінділер химиялық фармацевтикалық зауыттарда алынады.
Ерітінділер басқа дəрілік түрлерге қарағанда бірқатар артықшылықтарға ие, өйткені олар
асқазан-ішек жолында тез сіңеді. Ерітінділердің жетіспеушілігі-олардың үлкен көлемі, дайын
өнімнің тез бұзылуына əкелетін ықтимал гидролитикалық жəне микробиологиялық процестер.
Ерітінділер технологиясын білу барлық басқа дəрілік формаларды өндіруде де маңызды,
мұнда ерітінділер белгілі бір дəрілік форманы өндіруде жартылай өнімдер немесе қосалқы
компоненттер болып табылады.
Ерітінділер химиялық қосылыстар мен механикалық қоспалар арасындағы аралық
орынды алады. Ерітінділер химиялық қосылыстардан құрамының өзгергіштігімен, ал
механикалық қоспалардан біртектілігімен ерекшеленеді. Сондықтан ерітінділер кем дегенде екі
тəуелсіз компоненттен құралған ауыспалы құрамдағы бір фазалы жүйелер деп аталады. Еріту
процесінің маңызды ерекшелігі-оның стихиялылығы (стихиялылығы). Еритін заттың еріткішпен
қарапайым жанасуы жеткілікті, сондықтан біраз уақыттан кейін біртекті жүйе — ерітінді пайда
болады.
Еріткіштер полярлы жəне полярлы емес заттар болуы мүмкін. Біріншісіне үлкен
диэлектрлік тұрақты, үлкен дипольдік моментті координациялық (сутегі) байланыстардың пайда
болуын қамтамасыз ететін функционалды топтардың болуымен біріктіретін сұйықтықтар
жатады: су, қышқылдар, төменгі спирттер мен гликольдер, аминдер жəне т. б. полярлы емес
еріткіштер-белсенді функционалды топтары жоқ шағын дипольдік моменті бар сұйықтықтар,
мысалы, көмірсутектер, галоидоалкилдер жəне т. б.
Еріткішті таңдағанда, сіз негізінен ережелерді қолдануыңыз керек, өйткені ұсынылған
ерігіштік теориялары əрдайым күрделі, əдетте ерітінділердің құрамы мен қасиеттері арасындағы
қатынастарды түсіндіре алмайды.
Көбінесе олар ескі ережені басшылыққа алады:" ұқсас ериді "("Similia similibus
solventur"). Бұл іс жүзінде кез-келген затты еріту үшін құрылымдық жағынан ұқсас, сондықтан
жақын немесе ұқсас химиялық қасиеттері бар еріткіштер ең қолайлы екенін білдіреді.

Сұйықтықтардағы сұйықтықтардың ерігіштігі кең ауқымда өзгереді. Бір-бірінде шексіз
еритін сұйықтықтар белгілі (алкоголь жəне су), яғни молекулааралық əсер ету түріне ұқсас
сұйықтықтар. Бір-бірінде шектеулі еритін сұйықтықтар (эфир жəне су), соңында бір-бірінде іс
жүзінде ерімейтін сұйықтықтар (бензол жəне су) бар.
1.
Өте оңай еритін, олардың еруі үшін еріткіштің 1 бөлігінен аспауы керек.
2.
Жеңіл еритін-еріткіштің 1-ден 10 бөлігіне дейін.
3.
Еритін-еріткіштің 10-20 бөлігі.
4.
Ерімейтіндер-еріткіштің 30-100 бөлігі.
5.
Ерімейтін-100-ден 1000-ға дейін еріткіш.
6.
Өте аз еритін (дерлік ерімейтін) — 1000-нан 10000-ға дейін еріткіш бөліктері.
7.
Іс жүзінде ерімейтін — еріткіштің 10 000-нан астам бөлігі.
Бұл дəрілік заттың суда (жəне басқа еріткіште) ерігіштігі температураға байланысты.
Қатты заттардың басым көпшілігі үшін олардың ерігіштігі температураның жоғарылауымен
жоғарылайды. Дегенмен, ерекшеліктер бар (мысалы, кальций тұздары).
Кейбір дəрілік заттар баяу еруі мүмкін (бірақ айтарлықтай концентрацияда ериді).
Мұндай заттардың еруін тездету үшін олар қыздыруға, еритін затты алдын-ала ұнтақтауға,
қоспаны араластыруға жүгінеді.
Фармацияда қолданылатын ерітінділер өте алуан түрлі. Қолданылатын еріткішке
байланысты ерітінділердің барлық алуан түрін келесі топтарға бөлуге болады.
- Су. Solutiones aquosae ѕэй Liquores.
- Алкоголь. Solutiones spirituosae.
- Глицерин. Solutiones glyserinatae.
- Май. Solutiones oleosae seu olea medicata.
Оларда еритін дəрілік заттардың агрегаттық жай-күйі бойынша:
- Қатты заттардың ерітінділері.
- Сұйық заттардың ерітінділері.
- Газ тəрізді дəрілік заттармен ерітінділер.
Сұйық дəрілік формаларды дайындауда қолданылатын еріткіштерге белгілі бір талаптар
қойылады:
- олар сақтауға төзімді, химиялық жəне фармакологиялық тұрғыдан анықталмаған болуы
керек;
- еріткіш қабілеті жоғары;
- жағымсыз дəм мен иіске ие болмаңыз;
- құны бойынша қол жетімді болуы керек;
- микроорганизмдердің дамуы үшін орта болмау.
Химиялық классификацияға сүйене отырып, барлық сұйық дисперсті
жүйелер Бейорганикалық жəне органикалық қосылыстарға бөлінеді.

жүктеу/скачать 4.65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: