«Сапа менеджменті негізіндегі өңдеу өндірісінің техно-химиялық бақылау»


Қазақстан бидай және оның өңделген өнімдерін ғылыми-зерттеу институты (ҚазБОӨӨҒЗИ) Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорын ӘЗІРЛЕП ЕНГІЗДІ



жүктеу/скачать 0.71 Mb.
бет4/6
Дата30.06.2016
өлшемі0.71 Mb.
#167713
1   2   3   4   5   6

1 Қазақстан бидай және оның өңделген өнімдерін ғылыми-зерттеу институты

(ҚазБОӨӨҒЗИ) Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорын ӘЗІРЛЕП ЕНГІЗДІ



2 Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрлігінің Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі комитетінің 20.12.2001 ж. № 456 бұйрығымен БЕКІТІЛІП КҮШІНЕ ЕНГІЗІЛДІ

3 БІРІНШІ ТЕКСЕРУДІҢ МЕРЗІМІ 2006 жыл

ТЕКСЕРУДІҢ ДҮРКІНДІЛІГІ 5 жыл

4 АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛДІ

Осы стандартты Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрілігінің Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі комитетінің рұқсатынсыз ресми басылым ретінде толық немесе жартылай қайталауға, көбейтуге және таратуға болмайды.


БИДАЙ

Енгізілген күні 2002.02.01
1 Қолданылу саласы
Осы стандарт меншіктің барлық нысанындағы субъектілерімен сатылынып алынатын, тағамдық, тағамдық емес мақсаттар үшін өткізілетін және халықаралық сауданың объектісі болып табылатын бидай дәніне тартылады.

Осы стандарт бидай түрлерін, жалпы техникалық талаптарды, халықтың, жануарлардың өмірі мен денсаулығына және қоршаған ортаның қауіпсіздігіне талаптарды, сондай-ақ қабылдаудың, бақылау әдістерін, бидайды тасымалдау мен сақтаудың ережелерін бекітеді.

Стандарт бидайдың сапасын міндетті талаптар 4,5,6,7,8 бөлімдерінде берілген.

2 Нормативтік сілтемелер
Осы стандартта келесі стандарттарға сілтемелер қолданылған:

МСТ 9353-90 Бидай. Дайындау мен жеткізуге талаптар.

МСТ 10840-64 Дән. Табиғи болмысын анықтау әдістері.

МСТ 10940-64 Дән. Түрлік құрамын анықтау әдістері.

МСТ 10967-90 Дән. Иісі мен түсін анықтау әдістері.

МСТ 10987-76 Дән. Жылтырлығын анықтау әдістері.

МСТ 12430-66 Ауыл шаруашылық өнімдері. Карантиндік қарау мен сараптауда сынамаларды сұрыптау әдістері.

Ресми басылым

ҚР СТ 1046-2001

МСТ 134967.11-74 Дән. Қаракүйе саңырауқұлақтарының қастауыштарының болуын анықтау әдісі.

МСТ 13496.20-87 Жинақталған тағамдар, жинақталған тағамдарға шикізат. пестицидтердің қалқынды сандарын анықтау әдісі.

МСТ 13586.1-68 Дән Бидайдағы дән маңызының саны мен сапасын анықтау әдістері.

МСТ 13586.3-83 Дән. Қабылдау ережелері және сынамаларды сұрыптау әдістері.

МСТ 13586.4-83 Дән Зиянкестермен зақымдану мен бұзылуын анықтау әдістері.

МСТ 13586.5-93 Дән Ылғалдылығын анықтау әдістері.

МСТ 26927-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Сынапты анықтау әдісі.

МСТ 26930-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Күшәнді анықтау әдісі.

МСТ 26931-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Мысты анықтау әдістері.

МСТ 26932-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Қорғасынды анықтау әдістері.

МСТ 26933-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Кадмийді анықтау әдістері.

МСТ 26934-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Мырыштыі анықтау әдістері.

МСТ 27186-86 Дайындалатын және жеткізілетін дән. Терминдер мен анықтамалар.

МСТ 27676-88 Дән және оны өңделген өнімдері. Құлау санын анықтау әдісі.

МСТ 28666.1-90 Дәнділер және бұршақтылар. Жәндіктермен жасырын зақымдануын анықтау. 1 бөлім. Жалпы ережелер.

МСТ 28666.2-90 Дәнділер және бұршақтылар. Жәндіктермен жасырын зақымдануын анықтау. 2 бөлім. Сынамаларды сұрыптау.

МСТ 28666.3-90 Дәнділер және бұршақтылар. Жәндіктермен жасырын зақымдануын анықтау. 3 бөлім. Бақылау әдісі.

МСТ 28666.4-90 Дәнділер және бұршақтылар. Жәндіктермен жасырын зақымдануын анықтау. 4 бөлім. Жеделдетілген өнімдері.

МСТ 29143-91 Дән және дәнді дақылдар. Ылғалдылығын анықтау (жұмысшы бақылау әдісі).

МСТ 29144-91 Дән және дәнді дақылдар. Ылғалдылығын анықтау (негізгі бақылау әдісі).

МСТ 30483-97 Дән. Армашөптік және дәнді қоспалардың жалпы және фракциялық болуын, ұсақ дәндер мен ірілердің болуын, тасбақандаламен зақымданған бидай дәндерінің болуын, металломагнитті қосындылардың болуын анықтау әдістері.

МСТ 30498-97 Дәнді дақылдар. Құлау санын анықтау.

МСТ Р 51301-99 Тағамдық өнімдер мен азық-түліктік шикізаттар (улы элементтерді (кадмийді, қорғасынды, мысты, мырышты) анықтаудың инверсионды-вольтамперметрикалық әдістері).


3 Анықтамалар

Осы стандартта МСТ 27186 сәйкес терминдер мен анықтамалар қолданылған.

Оларға қосымша осы стандартта келесі терминдер мен анықтамалар бекітілген:

3.1 Араласпалар: Бидайдың толық дәні болып табылмайтын дән сынамасының барлық элементтері.

3.2 Соғылған дәндер: Жатынсперма бөліктері жалаңаштанып бөлшектелген дәндер, бұған ұрығы соғылған дәндер де жатады.

3.3 Семген дәндер: Даму мен пісудің қолайсыз жағдайларының салдарынан толмаған, әжімденген, жеңіл салмақты, нысаны бұзылған дәндер.

3.4. Қысылған дәндер: Механикалық салдар нәтижесінде нысаны бұзылған, жалпайған дәндер.

3.5. Көктеген дәндер: Жай көзбен қарағанда сыртқа шыққан тамырлары мен өскіндер, немесе өскіндердің жұлынып қалғандығы, нысаны өзгергені, өсе бастаудың салдарынан

қабыршақтың түсінің айқын өзгеруі көрінетін дәндер. Көктеген болып қалыптағы жағдайынан ерекшелінетін өскіндегі айқын өзгерістер көрінетін дәндер болып табылады. Бұдан басқа көктеген дәндер көңілге өздері ғана қабылданбайды, ал бірақ төмендетілген сандар (өту саны) түрінде көрінетін а- амилазаның белсенділігіне байланысты қабылданады.



3.6 Аяз соққан дәндер: Пісу кезінде суықпен зақымданған, бүріскен (нысаны өзгертілген), бозғылданған (нысаны өзгерген), қатты қарайған, жасыл дәндер.

3.7 Зақымданған дәндер: Қызуы, кептіру, ауруларға шалдығу нәтижесінде сыртқы қабығы мен жатынспермасының ашық сары түстен ашық-қоңыр түске ауысқан дәндер.

3.8 Көк (піспеген) дәндер: Толық піспеген, түсінің жасылдау реңкі бар, жаңа жинап қысқан кезде нысаны өзгеретін дәндер.

3.9 Зиянкестермен зақымданған: Зақымдану деңгейіне қарамастан жәндіктермен немесе қандаламен желінген немесе сорылған дәндер.

3.10 Басқа дақылдардың дәндері: Бұзылу сипаттамасы жөнінен арамшөптік араласпаларға жатқызылмаған, жұмсақ және қатты бидайдан басқа, бұзылмаған, сондай-ақ зақымданған басқа дәнді-дақылдардың дәндері.

3.11 Қаракүйе түскен дәндер: Қаракүйе спораларымен қылтанағы немесе сыртқы бөлігі зақымданған (кірлеген немесе көгерген дәндер) – табиғи боялған болып есептелінетін дәндер.

3.12 Минералды араласпа: Минералдан жасалған араласпалар (құм, жер түйіршіктері, қиыршық тастар, қож, руда және т.б.).

3.13 Органикалық араласпа: өсімдіктерден аралспа (сабақ, жапырақ бөліктері, сабандар, қабыршақтар), өлген зиянкестер қалдықтары, сондай-ақ сақтау кезінде дәнді бұзбайтын тірі дала зиянкестері.

3.14 Арамшөптердің тұқымдары: Улы емес өсімдіктердің тұқымдары.

3.15 Зиянды араласпалар: Адам және жануарлар денсаулығына зиянды өсімдік араласпалары (қаракүйе, спорлар, укекіре, түрлі-түсті шегіршін, түлкіқұйрықты, қыдық, қандауырлы термопсис, үйбидайық жемісі түскен күнсүйгіш, триходесма және нематодамен залалданған дәндер).

3.16 Фузариозды дәндер: Фузариум текті саңырауқұлақтармен залалданған, ағарған, кейде сарғыш-қызғылт түсті таңбалармен, жеңіл салмақты, солғын, тіршілікке қабілетсіз дәндер.

3.17 Бұзылған дәндер: Қоңыр түстен қара түске дейін жатынспермасы анық бұзылған дәндер.

3.18 Құлау саны: Дәннің және оның қайта өңделген өнімдерінің альфа-амилазды белсенділігін сипаттайтын су-үн жабысқақталған сусеркінтүсуге қажетті секундтағы уақыт.

3.19 Бидай : Араласпалармен қоса жалпы салмақтың 85% кем емес жұмсақ (Triticum aestivum) немесе қатты ( Triticum Durum) бидайдың барлық дәндерінен тұратын дәнді өнім.

4 Сыныптау, негізгі көлемдер

Бидайды ботаникалық , биологиялық белгілері , түс реңктері және жылтырлығы жөнінен 1 кестеде көрсетілген жеті түрге бөледі.



  1. кесте

Түрлері

Түс реңктері

Дәннің

жалпы

жылтыр-

лығы, %

Басқа түрдегі бидайлар, %, артық емес

Барлығы

Сонымен бірге

1

2

3

4

5

I – жаздық қызыл

дәнді

жұмсақ


II – Жаздық қатты

Қоңыр қызыл, қызыл, ашық-қызыл, сарғыш-қызыл. Негізгі реңкті бұзбайтын санда сары, бүйірі сарғайғанға, түссізденген және қарайған дәндердің болуы рұқсат етіледі.

Қоңыр-сарғыш, ашық-сары. Негізгі реңкті бұзбайтын санда ағарған, түсі солғынданған, түссізденген, бозарған дәндердің болуы рұқсат етіледі.

40 кем емес

40 кем емес

10

10

5-қатты


5- ақ дәнді

III – Жаздық жұмсақ ақ дәнді


-

40 кем емес

10

Есепке алын-байды

1 кестенің соңы

1

2

3

4

5

IV –


Қыстық

жұмсақ


қызыл

дәнді

Қоңыр қызыл, қызыл, ашық-қызыл, сарғыш-қызыл. Негізгі реңкті бұзбайтын санда сары, бүйірі сарғайған, түссіздеген және қарайған дәндердің болуы рұқсат етіледі.

40 кем емес

10

5-қатты


V –

Қыстық


жұмсақ

ақ

дәнді
-

Шектелмейді

10

-


VI–

Қыстық


қатты

-

Шектелмейді

10

-


VII –

Сыныптал-маған
Жоғарыда санамаланған критерийлердің еш қайсысына жауап бермейтін бидай (түрлер жиынтығы)

Ескерту – Түрлерді сипаттайтын ботаникалық сорттардың мүмкін тізілімі А қосымшасында келтірілген



5 Жалпы техникалық талаптар

5.1 Жұмсақ және қатты бидайлар үшін реттік сыныптары және сыныптар көрсеткіштері 2 кестеде және 3 кестеде берілген.


2 кесте – Жұмсақ бидай үшін техникалық талаптар

Негізгі сыныпты анықтағыштар

Жұмсақ бидай үшін сыныптар сипаттамасы және

сыныптар жөнінен нормалар


1

2

3

4

5

Түрлік құрам

I, III, IV, V

Бидайдың жақсы

сорттары


Бидайдың

Жақсы және бағалы сорттары
VII түрлі рұқсат етіледі

2 кестенің жалғасы



Негізгі сынып-

ты анықтағыш-

тар

Жұмсақ бидай үшін сыныптар сипаттамасы және

сыныптар жөнінен нормалар


1

2

3

4

5

Тегі, г/л, кем

емес

750

740

700

Шектелмейді

Жылтырлығы

%, кем емес

50

50

Шектелмейді

Дән маңызының

Салмақтық үлесі,

%, кем емес


32,0


28,0


23,0


18,0


Сондай


Дән маңызының

сапасы, тобы,

кем емес


I


I


II


II




«

Құлау саны,-дан

200

астам


200

астам


150

астам


90

кем емес


«

Араласпалар:

Дәндік араласпалар, %, артық емес

Сондай-ақ

өскін дәндер,

артық емес

Арамшөптік

араласпа %, артық емес,

Сондай-ақ:

-алынбайтын

араласпа


(қарасұлы, татар

қарамығы);

бұзылған

дәндер;


-фузариозды

дәндер;


-қиыршық тастар

5,0


5,0


15,0


15,0


15,0


1,0


1,0


3,0


4,0


Дәндік

араласпа


шегінде

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

2,0

2,0

5,0

5,0

Шектел-

мейді



1,0

1,0

1,0

1,0

1,0


1,0


1,0


1,0


1,0


1,0


1,0

1,0

1,0

1,0

1,0

Зиянды аралас-

палар, артық

емес

0,5


0,5

0,5

0,5

0,5




ҚР СТ 1046-2001

2 кестенің соңы




Негізгі сынып-

ты анықтағыш-

тар

Жұмсақ бидай үшін сыныптар сипаттамасы және

сыныптар жөнінен нормалар


1

2

3

4

5

Сондай-ақ:

-спорлар:

-укекіре, түлкі

құйрықты


0,05

0,05

0,05

0,05

0,05

қыдық, ланцетті

термопсис
0,1

0,1

0,1

0,1

0,1

-түрлі-түрлі

шегіршін

0,1

0,1

0,1

0,1

0,1


-жеміс түскен

күн сүйгіш

0,1

0,1

0,1

0,1

0,1


Кәрі триходесма

Рұқсат етілмейді

Дән қарақүйесі

(кірленген,

көгерген), артық

емес


10,0


10,0


10,0


10,0


10,0

Ескерту –Жұмсақ бидайдың сыныбын белгілегенде қосылған көрсеткіштердің біреуін анықтайды: немесе өскін дәндер, ал аспап болған жағдайда құлау санын.

3-кесте – Қатты бидай үшін техникалық талаптар



Негізгі сыныпты анықтағыштар

Қатты бидай үшін сыныптар сипаттамасы және

сыныптар жөнінен нормалар

1

2

3

4

5

Түрлік құрам

II және VI

VII түр рұқсат

Етіледі


Басқа түрлі бидайдың

дәндері, %, артық

емес

Сондай-ақ:



Ақ бидай

10


10


10


10


Шектелмейді

2

2

3

5

Сондай


Түрі, г/л, кем емес

760

750

730

700

«

Жылтырлығы, %, кем

емес

70

60

50

«

3 кестенің соңы

Негізгі сыныпты анықтағыштар

Қатты бидай үшін сыныптар сипаттамасы және

сыныптар жөнінен нормалар

1

2

3

4

5

Дән маңызының салмақтық үлесі, %, кем емес

28,0


25,0


22,0


18,0


«


Араласпалар:

Астықтық араласпа,

%, артық емес

Сондай-ақ:

Қара бидай, ешмен

Және өскін

Сондай-ақ:

Өскін дәндер

5,0


5,0


15,0


15,0


15,0


Астықтық аралас-

па шегінде

2,0


2,0


4,0


5,0

1,0

1,0

3,0

4,0

Сондай


Арамшөптік аралас-

па, %, артық емес 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0


Сондай-ақ:

Бұзылған дәндер

Фузариозды дәндер

Қиыршық тастар

Зиянды араласпалар,

%, артық емес

Сондай-ақ:

Спорлар

укекіре, түлкі



құйрықты қыдық,

ланцетті термопсис

Түрлі түсті шегіршін

Жемісі түскен күн

сүйгіш

1,0

1,0

1,0

1,0

1,0




1,0

1,0

1,0

1,0

1,0





1,0

1,0

1,0

1,0

1,0




1,0

1,0

1,0

1,0

1,0



0,5

0,5

0,5

0,5

0,5




0,05

0,05

0,05

0,05

0,05




0,1

0,1

0,1

0,1

0,1





0,1

0,1

0,1

0,1

0,1



0,1

0,1

0,1

0,1

0,1





Кәрі триходесма

Рұқсат етілмейді




Қаракүйелі дәндер

(кірлеген,көгерген),

%, артық емес


10,0


10,0


10,0


10,0


10,0




Ескерту –Салмақтық үлесі мен дән маңызының сапасынан басқа, барлық көрсеткіштер жөнінен 4-сынып талаптарына сәйкесетін қатты бидайды «жармалық» сөзін қосып 4 сынып бойынша бағалайды.


5.2 Барлық сыныптағы бидай:

- өздігінен қызу белгісінсіз жақсы күйде;

- жақсы бидайға тиісті иіске ие болуы (мия, тұрып қалған, көгерген, жусан, қаракүйе және басқа да бөтен иіссіз);

- берілген түрге тиіс жақсы дәнге тиіс түсті болуы керек;

- II деңгейден жоғары емес кенемен залалданғаннан басқа зиянкестермен залалдану рұқсат етілмейді.

5.3 Өзіне қатыссыз иісті, 1-5 сыныптардағы, қызып жатқан бидайды, немесе өскін бидайлармен 15% артық араласпасы бар бидайды «сыныптық емес»-ке жатқызу керек.

5.4 Пісу, жинау немесе сақтаудың қолайсыз жағдайларының салдарынан өзінің табиғи түсі мен жылтырлығын жоғалтқан бидайды, қарайған дақтардың болуы жағдайында



жүктеу/скачать 0.71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет